Μερικές φορές, οι διακοπές, και ειδικά η οργάνωσή τους, φαντάζουν «βουνό». Για άλλους πάλι αποτελούν πολυτέλεια χρόνου και χρήματος. Κι όταν όμως έρθουν αυτές οι διακοπές, πολλοί παραμένουν προσηλωμένοι στα της δουλειάς ή σε άλλες έγνοιες, χωρίς τελικά να χαλαρώσουν ουσιαστικά.
Ετσι, δεν είναι λίγοι αυτοί που αποφασίζουν να τις αποφύγουν, ή να τις ελαχιστοποίησουν. Τι λέει όμως η επιστήμη για αυτό;
Σύμφωνα με ολοένα και περισσότερες έρευνες για το θέμα, οι άνθρωποι που δεν παραλείπουν τις διακοπές φαίνεται πως προσφέρουν σημαντικά οφέλη στην υγεία τους, έχουντας, μεταξύ άλλων, καλύτερη λειτουργία της καρδιάς, χαμηλότερο κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών, ακόμη και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Μάλιστα, μια ανασκόπηση 32 μελετών στο περιοδικό Journal of Applied Psychology που δημοσιεύτηκε φέτος, διαπίστωσε πολύ πιο άμεσα και μακροπρόθεσμα κέρδη απ’ ότι θεωρούνται στο παρελθόν.
Καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία
Μία από τις μελέτες, παρακολούθησε για καιρό περισσότερους από 12.000 άνδρες με υψηλό κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Σύμφωνα με τον κύριο συγγραφέα της μελέτης, Μπρουκς Γκαμπ, καθηγητή δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο Syracuse, ο οποίος μελετά τις επιπτώσεις των διακοπών στην υγεία, εκείνοι που έκαναν διακοπές κάθε χρόνο για μια περίοδο εννέα ετών μείωσαν τον συνολικό κίνδυνο θανάτου τους κατά περίπου 20% και τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακές παθήσεις κατά 30%.
Σε άλλη έρευνα, ο Γκαμπ και οι συνάδελφοί του διαπίστωσαν παρόμοια συσχέτιση μεταξύ της συχνότητας των διακοπών και του μεταβολικού συνδρόμου, που περιλαμβάνει υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλό σάκχαρο στο αίμα, μεγάλη περίμετρος μέσης, χαμηλή HDL χοληστερόλη και υψηλά τριγλυκερίδια. Το σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και διαβήτη. Κάθε πρόσθετη άδεια που έπαιρναν, ωστόσο, οι συμμετέχοντες μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου κατά σχεδόν 25%.
Αλλοι επιστήμονες συνέδεσαν τις συχνότερες διακοπές με λιγότερο άγχος και κατάθλιψη καθώς και χαμηλότερα επίπεδα εξάντλησης. Από την άλλη, η ευτυχία και η ευημερία ήταν πιο έντονη στους συμμετέχοντες.
Οι διακοπές παρέχουν επίσης, σύμφωνα με τον Γκαμπ, «προστασία από το χρόνιο στρες και τις φλεγμονές δύο πράγματα που καταστρέφουν το σώμα». «Οι διακοπές κλείνουν τη στρόφιγγα των ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη, και επιτρέπουν στο σώμα να επαναρυθμιστεί, αποκαθιστώντας την ισορροπία», είπε.
Με ένα ουσιαστικό διάλειμμα από την εργασία, «ανακτάτε ενέργεια, θετική διάθεση και συναισθήματα», λέει ο Ράιαν Γκραντ διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Georgia και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης ανασκόπησης των επιπτώσεων των διακοπών. «Οι διακοπές που περιλαμβάνουν σωματική δραστηριότητα και κοινωνικοποίηση με την οικογένεια ή τους φίλους μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές, είπε, καθώς και τα δύο έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την υγεία», προσθέτει.
Δεν έχετε χρόνο για μεγάλες διακοπές;
Αν πάλι το πρόγραμμά σας είναι πιο «σφιχτό» για διακοπές σημαντικής χρονική διάρκειας, αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και τα σύντομα διαλείμματα από την δουλειά έχουν οφέλη για την υγεία.
Οταν ανατέθηκε σε μεσαία στελέχη μιας εταιρείας να κάνουν είτε τετραήμερες διακοπές είτε να πάρουν άδεια και να μείνουν στο σπίτι, εκείνοι που έφυγαν από την πόλη ανέφεραν μεγαλύτερες θετικές επιπτώσεις στο στρες και την ευεξία, σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου Επιστημών Υγείας, Ιατρικής Πληροφορικής και Τεχνολογίας της Αυστρίας. Ο θετικός ψυχολογικός αντίκτυπος των διακοπών παρέμεινε σε ορισμένους ακόμη και για 45 ημέρες μετά τις διακοπές.
Οι διακοπές επίσης, ακόμα κι οι μικρές, μπορούν να βοηθήσουν στην αναπλήρωση του ύπνου, που πολλοί άνθρωποι έχουν έλλειμμα στην καθημερινότητά τους. Η έλλειψη επαρκούς ύπνου συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας και διαβήτη, σύμφωνα με μελέτη του 2022 στο Nature Human Behavior.
Οι ερευνητές βασίστηκαν σε δεδομένα που συλλέχθηκαν από ηλεκτρονικά ρολόγια χειρός που φορούσαν περίπου 20.000 άτομα, καλύπτοντας 218.000 νύχτες που οι άνθρωποι βρίσκονταν σε ταξίδι. Μεταξύ των ταξιδιωτών, οι άνθρωποι που είχαν έλλειψη ύπνου, (κοιμόντουσαν δηλαδή λιγότερο από 7,5 ώρες) είχαν περισσότερες ώρες ύπνου όταν βρίσκονταν μακριά από το σπίτι τους.
Ταξίδι με το ταίρι σας
Στον ερωτικό τομέα, μια μελέτη του 2024 από Αμερικανούς και Ολλανδούς ερευνητές διαπίστωσε ότι τα ζευγάρια που κάνουν διακοπές οι οποίες περιλαμβάνουν νέες και ενδιαφέρουσες εμπειρίες διατηρούν τη ρομαντική σπίθα στις σχέσεις τους, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγαλύτερη σωματική οικειότητα.
«Το πάθος μπορεί να ξεθωριάσει ακόμη και σε καλές σχέσεις», δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης Τζον Κόφι, αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας στο Arizona State University. «Ομως όσο περισσότερες νέες εμπειρίες είχαν τα ζευγάρια κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, τόσο μεγαλύτερο ήταν το πάθος και η σωματική τους οικειότητα μετά τις διακοπές», πρόσθεσε.
Πώς θα «αποδώσουν» οι διακοπές
Στο πλαίσιο αυτό, για να διασφαλίσετε ότι οι διακοπές σας θα έχουν τη μέγιστη δυνατή ευεξία, οι ειδικοί δίνουν τις εξής συμβουλές:
- Ελαχιστοποιήστε την ενασχόληση με την εργασία. «Κατά τη διάρκεια των διακοπών, είναι βασικό να αποσυνδεθείτε διανοητικά από τη δουλειά όσο το δυνατόν περισσότερο», τονίζει ο Γκραντ.
- Να είστε δραστήριοι. Η συμμετοχή σε σωματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια των διακοπών ήταν ο κορυφαίος παράγοντας καλύτερων αποτελεσμάτων για την υγεία αργότερα. Η κοινωνική δραστηριότητα ήταν ο δεύτερος σημαντικότερος παράγοντας.
- Αν είναι δύσκολο να φύγετε για μεγάλες διακοπές, προγραμματίστε αρκετές μικρής χρονικής διάρκειας. Τα οφέλη για την ευεξία προκύπτουν ανεξάρτητα από τη διάρκεια των διακοπών, όπως έχει δείξει η έρευνα (αν και μπορεί να έχετε μεγαλύτερη ώθηση όσο περισσότερο λείπετε). Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ωστόσο ότι τα οφέλη αυτά είναι λιγότερο εμφανή σε άτομα με δουλειές υψηλού στρες.
- Διατηρείστε τις αναμνήσεις των διακοπών σας για να παρατείνετε την αίσθηση της περιόδου αυτής. Η Τζέσικα ντε Μπλουμ, καθηγήτρια ψυχολογίας και δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Groningen στην Ολλανδία, αναφέρει ότι διατήρηση των ευχάριστων αναμνήσεων από τις διακοπές αποτελεί μια χρήσιμη πρακτική για τη διατήρηση της καλής υγείας. «Η τήρηση ενός ημερολογίου διακοπών ή η συζήτηση για τις τρεις κορυφαίες εμπειρίες των διακοπών μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να εκτιμήσουν περισσότερο τη θετική εμπειρία των διακοπών], τόνισε η Ντε Μπλουμ
Με πληροφορίες από Washington Post