Επιλέγοντας την μετωπική σύγκρουση με τις ΗΠΑ μετά την απώλεια του τεράστιου συμβολαίου για την πώληση υποβρυχίων της η Γαλλία βάζει ένα επικίνδυνο στοίχημα, με τους Ευρωπαίους συμμάχους της να μην πιέζονται να τη στηρίξουν και έχοντας λίγες επιλογές στη διάθεσή της.
“Όταν εισέρχεται κανείς σε μια τέτοιου είδους κρίση, πρέπει να γνωρίζει από ποια πόρτα μπορεί να εξέλθει”, προειδοποιεί ο Μπερτράν Μπαντί καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού.
Για να δείξει την οργή της η Γαλλία ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στις ΗΠΑ, μια ενέργεια άνευ προηγουμένου απέναντι στον ιστορικό της εταίρο, όπως και τον πρεσβευτή της στην Αυστραλία, τη χώρα από την οποία ξεκίνησε η κρίση.
“Θα πρέπει να επιστρέψουν στις θέσεις τους, κυρίως ο πρεσβευτής στην Ουάσινγκτον. Όμως δεν βλέπουμε σήμερα ποιου είδους γεγονός μπορεί να επιτρέψει την επιστροφή αυτή χωρίς η Γαλλία να δώσει την εντύπωση ότι υπαναχωρεί ή χωρίς να χάσει την αξιοπρέπειά της”, εξηγεί ο ίδιος.
Το Παρίσι εξακολουθεί να είναι οργισμένο με τις ΗΠΑ και την Αυστραλία, οι οποίες ανακοινώνοντας την Τετάρτη τη στρατηγική τους συμμαχία με τη Βρετανία (AUKUS) προκειμένου να αντικρούσουν την επιρροή της Κίνας τορπίλισαν ένα συμβόλαιο πώλησης γαλλικών υποβρυχίων στο αυστραλιανό Πολεμικό Ναυτικό ύψους μεγαλύτερου των 50 δισεκ. ευρώ.
Αν και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν παρέμεινε σιωπηλός, ο υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν καταφέρθηκε εναντίον των τριών αυτών χωρών χρησιμοποιώντας όρους κάθε άλλο παρά διπλωματικούς.
“Ψέματα”, “διπροσωπία”, “περιφρόνηση”: ο Λεντριάν κατηγόρησε τις τρεις χώρες ότι απέκρυπταν επί μήνες τις διαπραγματεύσεις τους, κατήγγειλε “ένα ισχυρό πλήγμα στην εμπιστοσύνη” μεταξύ συμμάχων στο ΝΑΤΟ και χαρακτήρισε τη Βρετανία “ρεζέρβα” της τριμερούς πρωτοβουλίας.
“Ισχυρό πλήγμα”
Μετά από αυτή την επίθεση, και σε συνδυασμό με τη σιωπή της Ευρώπης, η Γαλλία βρίσκεται μόνη στη διεθνή σκηνή την ώρα που ξεκινά αυτή την εβδομάδα η ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Ο Μακρόν επέλεξε να μην μεταβεί και τη Γαλλία θα εκπροσωπήσει ο Λεντριάν.
Στο Βερολίνο η γερμανική κυβέρνηση περιορίστηκε να ανακοινώσει ότι “λαμβάνει υπόψη της” την κρίση. Με τις βουλευτικές εκλογές να διεξάγονται στις 26 Σεπτεμβρίου, η Γαλλία γνωρίζει ότι δεν μπορεί να βασιστεί αμέσως στη Γερμανία.
“Πρόκειται για ένα ισχυρό πλήγμα για τη Γαλλία. Δεν μπορεί να βγει κερδισμένη από αυτό”, εκτιμά η Σελιά Μπελάν ειδική σε θέματα διατλαντικών σχέσεων στο Brookings Institution. Σε αυτό το μπέρδεμα “πρέπει να απαιτήσει τα πράγματα να τελειώσουν με νόμιμο και σωστό τρόπο με τους Αυστραλούς”, προσθέτει.
Η κλιμάκωση με τις ΗΠΑ κινδυνεύει να πλήξει πολλούς τομείς, αν δεν επιλυθεί γρήγορα η κρίση.
“Αυτό μπορεί να γίνει μέσω επίσημων χειρονομιών, συμβολικών: Μια συνάντηση, φιλικές δηλώσεις, κάτι που θα κολακεύσει τη γαλλική διπλωματία”, σημειώνει ο Μπαντί.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει ζητήσει να δώσει εξηγήσεις στον Γάλλο ομόλογό του, με τον οποίο θα έχει τηλεφωνική επικοινωνία “τις επόμενες ημέρες”, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της γαλλικής κυβέρνησης Γκαμπριέλ Ατάλ.
Προς το παρόν δεν έχει προγραμματιστεί καμία διμερής συνάντηση στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ μεταξύ του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών και των ομολόγων του των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν ή της Βρετανίας Λιζ Τρας.
Η οργή, κακός σύμβουλος;
Εξάλλου μια συνάντηση μεταξύ των υπουργών Άμυνας της Γαλλίας και της Βρετανίας που ήταν προγραμματισμένη για αυτή την εβδομάδα ακυρώθηκε έπειτα από αίτημα του Παρισιού.
“Έχουμε δικαίωμα να είμαστε θυμωμένοι (…) Όμως ο κίνδυνος για τη Γαλλία είναι να την οδηγεί αυτός ο θυμός”, σημειώνει ο Φρανσουά Εσμπούργκ του Fondation pour la Recherche strategique (FRS) στο Παρίσι.
Μεταξύ των πιθανών διεξόδων από την κρίση είναι η Αυστραλία να ενοικιάσει πυρηνικά υποβρύχια από τη Γαλλία μέχρις ότου οι ΗΠΑ της παραδώσουν αυτά που έχει παραγγείλει, προτείνει ο Εσμπούργκ. Το αρχικό συμβόλαιο αναφερόταν σε υποβρύχια με κινητήρα ντίζελ.
“Έπειτα από μια τέτοια προσβολή είναι πολύ σημαντικό οι Γάλλοι να επικεντρωθούν στην Ευρώπη και να διασφαλίσουν την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη”, εκτιμά η Μπελάν.
Αντίθετα με τις υποσχέσεις του ο Μπάιντεν έχει φέρει σε δύσκολη θέση ήδη πολλές φορές τους Ευρωπαίους εταίρους του: από την αιφνιδιαστική ανακοίνωση της αποχώρησης των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, ως τη διατήρηση των συνόρων τους κλειστών για τους Ευρωπαίους ταξιδιώτες εξαιτίας της πανδημίας covid-19.
“Όμως η Ευρώπη δεν ήταν ποτέ στο παρελθόν τόσο διχασμένη σε ό,τι αφορά τις επιλογές της για την εξωτερική της πολιτική” και για τις σχέσεις της με την Ουάσινγκτον, παρατηρεί ο Μπαντί.
Για τους Ανατολικοευρωπαίους η σωτηρία τους απέναντι στη Ρωσία περνά από τις ΗΠΑ. Η Γερμανία φαίνεται να επιθυμεί να προστατεύσει τον Αμερικανό σύμμαχό της και οι θέσεις της είναι αντίθετες στη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης την οποία ζητεί ο Μακρόν.