«Είμαστε πάντοτε θεματοφύλακες της ειρήνης, αλλά ταυτόχρονα και του αγώνα για την ελευθερία, γιατί δεν μπορείς να εμπεδώνεις την ειρήνη όταν άλλοι επιβουλεύονται τη δική σου ελευθερία. Πρώτα υπάρχει ελευθερία και ύστερα υπάρχει η ανάγκη για την ειρήνη και αυτό το γνωρίζουν όλοι».
Αυτά τόνισε, μεταξύ άλλων, ο κ. , μιλώντας κατά τη διάρκεια της τελετής των εγκαινίων της ανακαινισμένης οικίας που δώρισαν οι Patrick και Joan Leigh Fermor στο μουσείο Μπενάκη, τα οποία πραγματοποιήθηκαν απόψε στην Καρδαμύλη της Μεσσηνίας.
Ξεκινώντας την ομιλία του, ο , είπε ότι «αισθάνομαι γαλήνη και δέος μαζί στο σπίτι του Patrick και της Joan Leigh Fermor, του "Πάντι" για τους πολλούς και μεγάλους -κατά κυριολεξία και σε ποικίλα πνευματικά πεδία- φίλους του, του αντιστασιακού "Μιχάλη" των ορέων της Κρήτης».
Επίσης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι αυτό το σπίτι «είναι μια μεγάλη κληρονομιά για την Ελλάδα, τους Έλληνες και όχι μόνο, διότι είναι ένα σπίτι που μας γυρίζει στο παρελθόν και στην ιστορία, και μας προτρέπει να κοιτάζουμε αδιάκοπα το μέλλον, υπό συνθήκες ειρήνης και ελευθερίας, τις οποίες πρέπει να υπερασπιζόμαστε, κατά πως είχε πει ο Ηράκλειτος για τον νόμο, "όκωσπερ τείχεος"».
Αρχίζοντας να μιλά για τον Patrick Leigh Fermor, ο Προκόπης Παυλόπουλος τόνισε την ανάγκη «να σκιαγραφήσω εκείνο το εμβληματικό μέρος της προσωπικότητας του, το οποίο ανάγεται στους αντιστασιακούς του αγώνες κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως στην Κρήτη, όπου γράφτηκε και το έπος της απαγωγής του τότε Γερμανού διοικητή Χάινριχ Κράϊπε».
«Νοιώθω το χρέος, απέναντι στη μνήμη του "Μιχάλη" της Κρήτης», παρατήρησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «να εξηγήσω κάπως περισσότερο γιατί θεωρώ πως η ως άνω στρατιωτική- αντιστασιακή πτυχή της προσωπικότητάς του έχει ένα είδος προτεραιότητας κατά την περιγραφή τής διαδρομής του» και συνέχισε:
«Βεβαίως και σήμερα μας μένει περισσότερο ο λόγιος "Πάντι", ένας από τους σημαντικότερους, παγκοσμίως, Βρετανούς περιηγητές, ο οποίος σφράγισε την εποχή του με τη σκέψη του, όπως αυτή ολοκληρώθηκε μέσα από τον ευρύτατο κύκλο ανθρώπων του λόγου και της τέχνης που συναναστρεφόταν, μ΄ επίκεντρο αυτό εδώ το σπίτι, όπου οι σχετικές συναντήσεις είχαν κάτι από τα Συμπόσια της Κλασικής Αρχαιότητας, κατεξοχήν δε από τα Συμπόσια του Πλάτωνος».
Όμως, σύμφωνα με τον Προκόπη Παυλόπουλο, «η αντιστασιακή δράση του "Μιχάλη" της Κρήτης, ιδίως μέσα στην εφιαλτική σκοτεινιά του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, απέδειξε, με αμάχητα τεκμήρια, ότι ο λόγιος "Πάντι" του χρωστάει πολλά και σημαντικά».
Και τούτο διότι, όπως είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «ήταν αυτή η αντιστασιακή δράση κατά του βάρβαρου κατακτητή, που απειλούσε όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, τη δημοκρατία της και τον πολιτισμό της, η οποία έδειξε πόσο βαθιά είχαν σημαδέψει το πνεύμα του Patrick Leigh Fermor σκέψεις όπως εκείνη του Ρήγα Φεραίου, στο "Φυσικής Απάνθισμα": "Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά"».
«Με άλλες λέξεις», εξήγησε ο Προκόπης Παυλόπουλος, «ο "Πάντι" προέκυψε, κατά μεγάλο τουλάχιστον μέρος, γιατί ο "Μιχάλης" της Κρήτης τού έμαθε καλά πως το πνεύμα το υπηρετείς όχι κρυμμένος σε μια κάμαρη, σκεφτόμενος και γράφοντας, όταν όλα γύρω σου καταρρέουν και θαμπώνουν από το μαχαίρι και το σκοτάδι της σκλαβιάς, αλλά όταν τον λογισμό σου τον κατευθύνει το πρόταγμα της υπεράσπισης της ελευθερίας». «Δοθέντος», συνέχισε, «ότι ο πραγματικά και ουσιαστικά πνευματικός άνθρωπος μόνον υπό όρους ελευθερίας μπορεί ν΄ αναπτύξει την προσωπικότητά του και να δημιουργήσει».
«Στις μέρες μας», σύμφωνα με όσα είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «αυτό το συμπέρασμα, το οποίο προέκυψε μέσ΄ από τόσους αγώνες και τόσο αίμα, φαίνεται σχεδόν αυτονόητο, αν μάλιστα αναλογισθούμε και το ότι όλα τα δημοκρατικά συντάγματα, παγκοσμίως, ανάγουν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας σε γενική ρήτρα, η οποία διέπει την ερμηνεία και την εφαρμογή όλων των λοιπών διατάξεων κάθε επιμέρους έννομης τάξης».
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο σπίτι του Patrick και της Joan Leigh Fermor, λέγοντας ότι «ο τόπος και το τοπίο τράβηξαν "σαν μαγνήτης της μοίρας" τον Patrick και την Joan για να χτίσουν αυτό το σπίτι, μέσα στο οποίο "φύτρωσε" το πνευματικό δένδρο του λόγιου "Πάντι", του ανθρώπου της παιδείας υπό τη διπλή της υπόσταση, ήτοι εκείνη του λόγου και της τέχνης».
Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε, «"ο μαγνήτης της μοίρας" τράβηξε τον Patrick - με την Joan σ΄ ένα ρόλο σύγχρονης Διοτίμας - για να χτίσουν το σπίτι της υπόλοιπης ζωής τους σε αυτό το γαλήνιο τοπίο δίπλα στη θάλασσα, ανάμεσα σ΄ ελιές, κυπαρίσσια, σχίνους και λευκές πικροδάφνες, που αναδίδουν αδιάκοπα το μύρο της ανυπόταχτης Μανιάτικης γης».
«Δεν βρίσκω καλύτερο και πιο πρόσφορο, για την πεμπτουσία του σπιτιού του Patrick και της Joan Fermor, τρόπο προκειμένου να ολοκληρώσω αυτόν τον χαιρετισμό μου παρά να καταφύγω στην ποίηση», συνέχισε ο Προκόπης Παυλόπουλος, εξηγώντας ότι «επέλεξα την "Κίχλη" του Γιώργου Σεφέρη, ώστε να κλείσω μέσα της τους συμβολισμούς αυτού του σπιτιού».
Όπως είπε στη συνέχεια ο Προκόπης Παυλόπουλος, «εκτός από τη μνήμη του Patrick και της Joan Fermor, τιμούμε σήμερα, με αληθινά αισθήματα ευγνωμοσύνης, και τη γενναιόδωρη απόφασή τους ν΄ αφήσουν το σπίτι αυτό στο μουσείο Μπενάκη για να μείνει -σύμφωνα άλλωστε με τη διαχρονική αποστολή του μουσείου- χώρος συνάντησης ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών, δηλαδή, ένας χώρος όπως τον οραματίσθηκαν και τον έζησαν, δεκαετίες ολόκληρες, ο "Πάντι" και η Joan».
Παράλληλα, έδωσε «ειλικρινή συγχαρητήρια προς το μουσείο Μπενάκη για την όλη ανακαίνιση του σπιτιού» η οποία, όπως είπε, «έγινε με άψογο τρόπο, έτσι ώστε ν΄ ανταποκρίνεται πλήρως στο πνεύμα και τον σκοπό της μεγάλης δωρεάς του Patrick και της Joan Fermor».
«Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά», συνέχισε, «όταν όλοι γνωρίζουμε την επιμέλεια και την αξιοσύνη, με την οποία το μουσείο Μπενάκη, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς όπως η τελευταία δεκαετία, επιτελεί το έργο του και την αποστολή του».
Όμως, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «όλα αυτά που συντελούνται σήμερα εδώ, και ιδίως η ανακαίνιση του σπιτιού των Fermor, δεν θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν δίχως την πολύτιμη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος». «Για μιαν ακόμη φορά», είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος παρεμβαίνει καθοριστικώς, προσθέτοντας έναν άλλο "κρίκο" στη μακρά αλυσίδα των δωρεών εκείνων, οι οποίες εντάσσονται στην επίτευξη του στόχου της διαφύλαξης, υπεράσπισης και προβολής της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας».
Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Προκόπη Παυλόπουλου
Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Προέδρου της Δημοκρατίας έχει ως εξής:
«Αισθάνομαι γαλήνη και δέος μαζί, ζώντας τούτες τις μοναδικές στιγμές μνήμης και περίσκεψης σε αυτό το σπίτι, κοντά στην θάλασσα, λίγο έξω από την Καρδαμύλη, εκεί όπου τελειώνουν οι πλαγιές του ορεινού όγκου της Μεσσηνιακής Μάνης, δυτικά από την ράχη του επιβλητικού Ταΰγετου. Και οφείλω να εξομολογηθώ πως το προαναφερόμενο συναίσθημα συνθέτουν, από κοινού και συμπληρωματικώς, το δέος της γαλήνης και η γαλήνη του δέους αυτού του, οιονεί άχρονου, τόπου.
Το ξαναλέω λοιπόν: Αισθάνομαι γαλήνη και δέος μαζί στο σπίτι του Patrick και της Joan Leigh Fermor, του «Πάντι» για τους πολλούς και μεγάλους –κατά κυριολεξία και σε ποικίλα πνευματικά πεδία– φίλους του, του αντιστασιακού «Μιχάλη» των ορέων της Κρήτης.
Α. Ξεκινώ από αυτό το τελευταίο, για να σκιαγραφήσω εκείνο το εμβληματικό μέρος της προσωπικότητας του Patrick Leigh Fermor, το οποίο ανάγεται στους αντιστασιακούς του αγώνες κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως στην Κρήτη, όπου γράφτηκε και το έπος της απαγωγής του τότε γερμανού διοικητή Χάϊνριχ Κράϊπε. Νοιώθω το χρέος, απέναντι στην μνήμη του «Μιχάλη» της Κρήτης, να εξηγήσω κάπως περισσότερο γιατί θεωρώ πως η ως άνω στρατιωτική– αντιστασιακή πτυχή της προσωπικότητάς του έχει ένα είδος προτεραιότητας κατά την περιγραφή της διαδρομής του.
Και για να γίνω σαφέστερος: Βεβαίως και σήμερα μας μένει περισσότερο ο λόγιος «Πάντι», ένας από τους σημαντικότερους, παγκοσμίως, Βρετανούς Περιηγητές, ο οποίος σφράγισε την εποχή του με την σκέψη του, όπως αυτή ολοκληρώθηκε μέσα από τον ευρύτατο κύκλο ανθρώπων του Λόγου και της Τέχνης που συναναστρεφόταν, μ΄ επίκεντρο αυτό εδώ το σπίτι, όπου οι σχετικές συναντήσεις είχαν κάτι από τα Συμπόσια της Κλασικής Αρχαιότητας, κατ΄ εξοχήν δε από τα Συμπόσια του Πλάτωνος.
Όμως, η αντιστασιακή δράση του «Μιχάλη» της Κρήτης, ιδίως μέσα στην εφιαλτική σκοτεινιά του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, απέδειξε, με αμάχητα τεκμήρια, ότι ο Λόγιος «Πάντι» του χρωστάει πολλά και σημαντικά. Και τούτο, διότι ήταν αυτή η αντιστασιακή δράση κατά του βάρβαρου κατακτητή, που απειλούσε όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, την Δημοκρατία της και τον Πολιτισμό της, η οποία έδειξε πόσο βαθιά είχαν σημαδέψει το πνεύμα του Patrick Leigh Fermor σκέψεις όπως εκείνη του Ρήγα Φεραίου, στο «Φυσικής Απάνθισμα»: «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Με άλλες λέξεις, ο «Πάντι» προέκυψε, κατά μεγάλο τουλάχιστον μέρος, γιατί ο «Μιχάλης» της Κρήτης του έμαθε καλά πως το Πνεύμα το υπηρετείς όχι κρυμμένος σε μια κάμαρη, σκεφτόμενος και γράφοντας, όταν όλα γύρω σου καταρρέουν και θαμπώνουν από το μαχαίρι και το σκοτάδι της σκλαβιάς, αλλά όταν τον λογισμό σου τον κατευθύνει το πρόταγμα της υπεράσπισης της Ελευθερίας. Δοθέντος, ότι ο πραγματικά και ουσιαστικά Πνευματικός Άνθρωπος μόνον υπό όρους Ελευθερίας μπορεί ν΄ αναπτύξει την προσωπικότητά του και να δημιουργήσει. Στις μέρες μας, αυτό το συμπέρασμα, το οποίο προέκυψε μέσ΄ από τόσους αγώνες και τόσο αίμα, φαίνεται σχεδόν αυτονόητο, αν μάλιστα αναλογισθούμε και το ότι όλα τα Δημοκρατικά Συντάγματα, παγκοσμίως, ανάγουν την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας σε γενική ρήτρα, η οποία διέπει την ερμηνεία και την εφαρμογή όλων των λοιπών διατάξεων κάθε επιμέρους Έννομης Τάξης.
Β. Στην συνέχεια, ας μου επιτραπεί να μείνω στον τόπο και στο τοπίο, που τράβηξε «σαν μαγνήτης της μοίρας» τον Patrick και την Joan για να χτίσουν αυτό το σπίτι, μέσα στο οποίο «φύτρωσε» το πνευματικό δένδρο του Λόγιου «Πάντι», του ανθρώπου της Παιδείας υπό την διπλή της υπόσταση, ήτοι εκείνη του Λόγου και της Τέχνης.
Καθώς ήδη υπαινίχθηκα, «ο μαγνήτης της μοίρας» τράβηξε τον Patrick – με την Joan σ΄ ένα ρόλο σύγχρονης Διοτίμας – για να χτίσουν το σπίτι της υπόλοιπης ζωής τους σε αυτό το γαλήνιο τοπίο δίπλα στην θάλασσα, ανάμεσα σ΄ ελιές, κυπαρίσσια, σχίνους και λευκές πικροδάφνες, που αναδίδουν αδιάκοπα το μύρο της ανυπόταχτης Μανιάτικης γης. Το σπίτι από την μοναδική πέτρα της Μάνης, που μοιάζει να την έχει οξειδώσει η αγωνία του χρόνου, καθώς βιώνει την αέναη συνταρακτική μετάλλαξη του Σύμπαντος και τις εκρήξεις των ηφαιστείων. Το σπίτι με την «τριαδική» του αρχιτεκτονική, τα τρία πετρόχτιστα κτίσματα, καθένα για διαφορετική χρήση, αλλά όλα μαζί να διαμορφώνουν ένα αδιάσπαστο αρμονικό «όλον». Το σπίτι με τις μεγάλες και επιμελημένα φυτεμένες αυλές, τις οποίες οριοθετούν, αγναντεύοντας αδιάκοπα τον ορίζοντα κατά την δύση, πέτρινες πεζούλες, σαν χαγιάτια πάνω από την μικρή θάλασσα του γαλήνιου κόλπου που απλώνεται μπροστά. Τις αυλές που κοσμούν, με ανυπέρβλητη λαϊκή μαστοριά, μωσαϊκά από βότσαλα της κοντινής αμμουδιάς, τα οποία παραπέμπουν, συμβολικώς αλλά ευθέως, στην πολυπρισματική διάσταση της προσωπικότητας και του έργου του «Πάντι».
Το σπίτι αυτό του Patrick και της Joan ήταν, είναι και θα παραμείνει, κατά την ιδιοσυστασία του τοπίου και της δόμησής του, ένα από τα πιο όμορφα της Μεσογείου. Έχει «δέσει» με το τοπίο, όπως δέθηκαν «εις σάρκα μίαν» ο Patrick και η Joan. Και την εξωτερική του ομορφιά συμπληρώνει, κατά τρόπο ιδανικό, το εσωτερικό του, με τις κάμαρες όπου μπαίνει ελεύθερα το φως και περιφέρεται αδιάκοπα, δίνοντας την αίσθηση ότι σε αυτό το σπίτι ο ήλιος δεν δύει ποτέ. Απ΄ όλα του τα δωμάτια ξεχωρίζω εκείνο της βιβλιοθήκης, που παραπέμπει σε ανέσπερο και πολύφερνο «αμητό» πνεύματος, τον οποίο καθορίζει όχι τόσο ο αριθμός των βιβλίων, αλλά η επιλογή καθενός τους, το δέσιμό τους, η αδιατάρακτη μέσα στον χρόνο τάξη της θέσης τους. Ιδίως δε το γεγονός ότι επιτρέπουν στον επισκέπτη να σκέφτεται τον «Πάντι» αενάως ζωντανό, καθώς διαλέγει ένα βιβλίο ή κάθεται στον καναπέ διαβάζοντας, συνεπαρμένος από στοχασμούς παρελθόντος και μέλλοντος. Και υπ΄αυτή την έννοια το σπίτι του Patrick και της Joan Fermor είναι μια μεγάλη κληρονομιά για την Ελλάδα, τους Έλληνες και όχι μόνο. Ένα σπίτι που μας γυρίζει στο παρελθόν και στην Ιστορία, μα και μας προτρέπει να κοιτάζουμε αδιάκοπα το μέλλον, υπό συνθήκες Ειρήνης και Ελευθερίας, τις οποίες πρέπει να υπερασπιζόμαστε, κατά πως είχε πει ο Ηράκλειτος για τον νόμο, «όκωσπερ τείχεος».
Δεν βρίσκω καλλίτερο και πιο πρόσφορο, για την πεμπτουσία του σπιτιού του Patrick και της Joan Fermor, τρόπο προκειμένου να ολοκληρώσω αυτόν τον, κατ΄ανάγκην σύντομο και σαφώς ελλιπή χαιρετισμό μου - πως, άλλωστε, θα μπορούσα να κλείσω σε λίγες λέξεις το απέριττο μεγαλείο του, και κυριολεκτώ – παρά να καταφύγω στην ποίηση. Πολλώ μάλλον όταν η ατμόσφαιρα του σπιτιού ακόμη «δονείται» από την παρουσία μεγάλων ποιητών, που απόλαυσαν την φιλοξενία του «Πάντι» και της Joan στον χώρο του.
Α. Επέλεξα την «Κίχλη» του Γιώργου Σεφέρη, σίγουρα ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά «πνευματικά παιδιά» του Μεγάλου μας Ποιητή, γνήσιο απόσταγμα της λογοτεχνικής του σκέψης και σοφίας.
«Δύσκολο» ποίημα, με την έννοια ότι η ερμηνεία του αφήνει στον αναγνώστη πολλές επιλογές ανοιχτές, όπως φαίνεται και από το ότι ο ίδιος ο Σεφέρης αισθάνθηκε την ανάγκη να γράψει «μια σκηνοθεσία για την Κίχλη», όταν ένοιωσε πόσες διαφορετικές προσεγγίσεις είχαν δει το φως της δημοσιότητας μετά την έκδοση της «Κίχλης». Όμως, αυτή δεν είναι, άραγε, η μοίρα των μεγάλων ποιημάτων;
Ήτοι, από την μια πλευρά να πορεύονται στον χρόνο «αειθαλή», προκειμένου να χωρέσουν μέσα τους όλοι οι συμβολισμοί που γεννά κάθε εποχή, με αναφορά σε μια αρχική «ρίζα», η οποία φανερώνει – αν και όσο φανερώνει – την πρώτη έμπνευση του ποιητή; Και, από την άλλη πλευρά, να επιτρέπουν στον αναγνώστη να ταξιδέψει, με τα δικά του πνευματικά μέσα, έξω από το «λιμάνι» του ποιητή, ο οποίος είναι πάντα η «πιλοτίνα», που τον οδηγεί να βγει στ΄ανοιχτά νερά της κριτικής σκέψης και φαντασίας;
Β. Υπό αυτό το πρίσμα διάλεξα την «Κίχλη», για να κλείσω μέσα της τους συμβολισμούς του σπιτιού του Patrick και της Joan Fermor. Νομίζω ότι είναι αρκετά «ευρύχωρη» νοηματικά, για να συγχωρήσει ακόμη και ενδεχόμενες αυθαιρεσίες μου, ελπίζω όχι ακραίες.
Για λόγους που εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, από την «Κίχλη» ξεχώρισα το αρχικό μέρος, το Α΄, με τον «σημαδιακό» για τούτο τον χαιρετισμό τίτλο «το σπίτι κοντά στη θάλασσα». Οι στίχοι του αφήνουν μεγάλο περιθώριο για να διαλογισθεί ο αναγνώστης τους μέσα στο σπίτι του «Πάντι» και της Joan, κυρίως με το φως να το διαπερνά χωρίς σταματημό και τους ανθρώπους που πέρασαν από αυτό να του δίνουν την εικόνα ενός «απέραντου ξενοδοχείου». Και ύστερα, ξεχώρισα αυτό το μέρος της «Κίχλης» διότι προηγείται εκείνου, που είναι αφιερωμένο στον «ηδονικό Ελπήνορα». Και τούτο, επειδή ο Patrick Leigh Fermor, είτε ως «Πάντι» είτε, πρωτίστως, ως «Μιχάλης», κάθε άλλο παρά διάλεξε τον δρόμο αυτού του τραγικού, κατά κυριολεξία, προσώπου της «Οδύσσειας», αφού υπήρξε, όπως τόνισα προηγουμένως, «εραστής» και «εκφραστής» της αντίστασης απέναντι στον κάθε κατακτητή και, συνακόλουθα της Ελευθερίας.
Σας παραθέτω λοιπόν - με την εύλογη περίσκεψη εκείνου που επιχειρεί μια «νοηματική «μετάβαση», από την σκέψη του Γιώργου Σεφέρη στο χθες, το σήμερα και το αύριο του σπιτιού των Patrick και της Joan Fermor – τους ακόλουθους στίχους της «Κίχλης», με την ελπίδα αυτό το σπίτι κοντά στη θάλασσα, τα εγκαίνια του οποίου τελούμε σήμερα, να είναι ένα από εκείνα που ο Μεγάλος μας Ποιητής θα μπορούσε, όταν «σκηνοθετούσε» την «Κίχλη», να βάλει μέσα στο πεδίο των αντίστοιχων λογισμών του:
«……………….
δεν ξέρω πολλά πράγματα από σπίτια
ξέρω πως έχουν τη φυλή τους, τίποτε άλλο.
Καινούργια στην αρχή, σαν τα μωρά
που παίζουν στα περβόλια με τα κρόσσια του ήλιου,
κεντούν παραθυρόφυλλα χρωματιστά και πόρτες
γυαλιστερές πάνω στη μέρα -
όταν τελειώσει ο αρχιτέκτονας αλλάζουν,
ζαρώνουν ή χαμογελούν ή ακόμη πεισματώνουν
μ΄εκείνους που έμειναν μ΄εκείνους που έφυγαν
μ΄άλλους που θα γυρίζανε αν μπορούσαν
ή που χάθηκαν, τώρα που έγινε
ο κόσμος ένα απέραντο ξενοδοχείο».
Εκτός από την μνήμη του Patrick και της Joan Fermor, τιμούμε σήμερα, με αληθινά αισθήματα ευγνωμοσύνης, και την γενναιόδωρη απόφασή τους ν΄ αφήσουν το σπίτι αυτό στο Μουσείο Μπενάκη για να μείνει -σύμφωνα άλλωστε με την διαχρονική αποστολή του Μουσείου– χώρος συνάντησης ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών. Δηλαδή, ένας χώρος όπως τον οραματίσθηκαν και τον έζησαν, δεκαετίες ολόκληρες, ο «Πάντι» και η Joan. Με τον τρόπο αυτό τούτος ο χώρος, εκτός από την ιστορική και πνευματική του συνέχεια, θα μας θυμίζει επιπλέον, πάντα με μνήμες αλλά και με οραματισμούς που του ταιριάζουν, την παρουσία και το έργο του ζεύγους Fermor. Ειλικρινή συγχαρητήρια προς το Μουσείο Μπενάκη για την όλη ανακαίνιση του σπιτιού, η οποία έγινε με άψογο τρόπο, έτσι ώστε ν΄ ανταποκρίνεται πλήρως στο πνεύμα και τον σκοπό της μεγάλης δωρεάς του Patrick και της Joan Fermor. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, όταν όλοι γνωρίζουμε την επιμέλεια και την αξιοσύνη, με την οποία το Μουσείο Μπενάκη, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς όπως η τελευταία δεκαετία, επιτελεί το έργο του και την αποστολή του. Όμως, όλα αυτά που συντελούνται σήμερα εδώ, και ιδίως η ανακαίνιση του σπιτιού των Fermor, δεν θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν δίχως την πολύτιμη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Για μιαν ακόμη φορά το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος παρεμβαίνει καθοριστικώς, προσθέτοντας έναν άλλο «κρίκο» στην μακρά αλυσίδα των δωρεών εκείνων, οι οποίες εντάσσονται στην επίτευξη του στόχου της διαφύλαξης, υπεράσπισης και προβολής της Ιστορίας μας και του Πολιτισμού μας».