Η φράση « ...από την ευεργετική κυριαρχία του Ανθρώπου επί του Κόσμου...» υποδηλώνει βεβαίως αισιόδοξη προοπτική. Ταυτόχρονα όμως, υπαινίσσεται ότι το αντίθετο, το μη ευεργετικό, δεν επιτρέπεται να επισυμβεί.
στο τελευταίο του βιβλίο: «Από την Βιομηχανική επανάσταση στην Τεχνολογική»
Το παραπάνω φραστικό θραύσμα ανήκει στον . (βλ. ,Gutenberg). Ο συγγραφέας του βιβλίου αρθρώνει τον σκεπτικισμό του πάνω στο διερώτημα του για το αν και κατά πόσο ο Άνθρωπος την ευθύνη του απέναντι στον ίδιο μπορεί να την αναλάβει.
Πρόσφατα, μόλις προχθές δυο από τους πιο διαπρεπείς οικονομολόγους διακηρύσσουν με κοινό δημοσίευμα στο διεθνή τύπο, πως «δεν έχουμε να επιλέξουμε μεταξύ ανάπτυξης και κλίματος» επαναφέροντας μας έτσι , όλους, στην ανάγκη της αποδοχής της πρωταρχίας της Φύσης πάνω σε οποιαδήποτε άλλη επιδίωξη. Αυτά από τους D.Dasgupta και J-C. Hourcade.
Αυτές οι θέσεις δεν αντιστρέφουν τελικά το διερώτημα για τους καθοριστικούς παράγοντες της ιστορίας; Με την έννοια ότι η απάντηση δεν βρίσκεται μόνο σε αυτούς; Μήπως είναι δηλαδή περισσότερο στην δική μας ευθύνη να φανούμε αντάξιοι σε διαχρονικότερες και οικουμενικότερες υποχρεώσεις ανάμεσα στις οποίες είναι τόσα και τόσα, αλλά και η διάσωση του πλανήτη;
Όλα αυτά θα πείτε είναι ιδέες και ιδεολογίες! Μπορεί.
Προχθές όμως κυκλοφόρησε το βιβλίο του T. Piketty (Capital et idéologie , Seuil, 2019) όπου εκεί υποστηρίζεται πως «...οι ιδέες και οι ιδεολογίες μετράνε πάνω στην ιστορία. Επιτρέπουν, διαρκώς να φανταζόμαστε και να δομούμε νέους κόσμους και κοινωνίες διαφορετικές. Πολλαπλές πορείες είναι πάντα δυνατές».
Και πάλι εδώ θα πείτε: περιμένατε να σας το πει αυτό ο Piketty; Όχι βέβαια, αλλά αυτές οι θέσεις, Παυλόπουλου, Dasgupta, Hourcade και Piketty όχι μόνο στέκονται ανήσυχες και αισιόδοξες συνάμα απέναντι σε κάθε απολυταρχική ή μονοπαραγοντική τελολογία, αλλά συγκροτούν και μια ηθική στάση θεμελιακής υπέρβασης. Υπέρβασης απέναντι στο οποιοδήποτε εποχικό «Εγώ». Μάχονται υπέρ ενός διαχρονικότερου «Εμείς». Και η διάσωση του πλανήτη είναι ένα τέτοιο διακύβευμα. Εξίσου υπερκείμενης ευθύνης.
* Ο Αναστάσιος – Ιωάννης Μεταξάς είναι Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ.
ΠΗΓΗ: Το άρθρο του Αναστάσιου – Ιωάννη Μεταξά δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»