Οι πολιτικές διεργασίες σχετικά με τον εκλογικό νόμο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, με την κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης να τοποθετούνται με γνώμονα τη δύναμη και τη δυναμική τους, τις αρχές τους αλλά και τις πολιτικές επιδιώξεις και τακτικές τους.
Ήδη την Τρίτη την πόρτα του Μεγάρου Μαξίμου πέρασε ο πρόεδρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων και κυβερνητικός εταίρος, Πάνος Καμμένος. Είναι καιρός να προχωρήσουμε στη δημιουργία σταθερού εκλογικού συστήματος «που θα προβλέπει αναλογικότερη εκλογή» και σε αποφάσεις που ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ έχουν πάρει πριν γίνουν κυβερνητικοί εταίροι, δήλωσε ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ.
Επ' αυτού ανέφερε το δικαίωμα ψήφου στα 17 και την εκλογή βουλευτών εκ μέρους της ομογένειας. «Οι ΑΝΕΛ θα καταλήξουμε με τον ΣΥΡΙΖΑ σε κοινή κυβερνητική πρόταση», εκτίμησε ενώ για το πλαφόν εισόδου στη Βουλή 3%, ο κ. Καμμένος είπε ότι θα πρέπει να παραμείνει και για το μπόνους των 50 εδρών είπε ότι θα πρέπει να μειωθεί αρκετά.
«Συμφωνούμε να είναι αναλογικότερο το σύστημα. Πιθανώς να δούμε για συνασπισμούς κομμάτων το μπόνους να μην είναι 50 έδρες, αλλά λιγότερο», σημείωσε.
Την Πέμπτη θα συναντηθούν με τον πρωθυπουργό η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Φώφη Γεννηματά και ο πρόεδρος της ΝΔ, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η ΝΔ, εμφανίζεται να συζητά πολύ περιορισμένα πράγματα, όπως είναι η κατάτμηση των μεγάλων περιφερειών και εκτιμά ότι η κυβέρνηση δεν θα συγκεντρώσει 200 ψήφους -για άμεση εφαρμογή του νέου εκλογικού νόμου- αντίθετα, η ΝΔ θεωρεί ότι η κυβέρνηση στο τέλος θα καταφέρει να τους έχει προκαλέσει όλους και να τους έχει φέρει απέναντί της.
«Εμείς λέμε ότι το κατώφλι του 3% για είσοδο στη Βουλή, πρέπει να υπάρχει και για εθνικούς λόγους - και αυτό καθιστά αυτόματα μη ανόθευτη την απλή αναλογική εκ των πραγμάτων... Λέμε ότι το μπόνους πρέπει να είναι μικρό, αλλά πρέπει να δίνεται για να σχηματίζεται κυβέρνηση», δήλωσε για τον εκλογικό νόμο ο γραμματέας της Κ.Ο. της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, Βασίλης Κεγκέρογλου, την Τρίτη.
Την Πέμπτη το Μέγαρο Μαξίμου θα επισκεφτεί και ο ΓΓ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, με την πάγια θέση του ΚΚΕ για καθαρή, απλή και ανόθευτη αναλογική. «Όχι μπόνους, όχι 3% πλαφόν, όχι κατάτμηση των περιφερειών, όχι όλες οι υπόλοιπες διατάξεις που έχει ένας νόμος, ο οποίος μπορεί να θεωρηθεί είτε καλπονοθευτικός είτε να στρεβλώνει τη λαϊκή βούληση», έχει ξεκαθαρίσει ο Δ. Κουτσούμπας.
Την Παρασκευή ακολουθούν ο επικεφαλής του Ποταμιού, Σταύρος Θεοδωράκης και ο πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων, Βασίλης Λεβέντης.
Το Ποτάμι ζητά ένα "εκλογικό σύστημα σταθερό, αντιπροσωπευτικό, αναλογικό" με "χωρισμό της χώρας σε μικρές περιφέρειες" και "δυνατότητα της «διπλής ψήφου»", ο αριθμός των βουλευτών να μειωθεί και αντί του μπόνους των πενήντα εδρών "να λαμβάνει το πρώτο κόμμα μία έδρα μπόνους για κάθε 1% των ψήφων" καθώς και δικαίωμα ψήφου για όλους τους Έλληνες της διασποράς.
Απλή αναλογική, κανένα μπόνους στο πρώτο κόμμα και πλαφόν εισόδου στη Βουλή είναι οι βασικές θέσεις της Ένωσης Κεντρώων στο διάλογο για τον εκλογικό νόμο, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος του κόμματος Βασίλης Λεβέντης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του προσανατολίζεται μέσα από τριβές και διαφωνίες -με πιο ηχηρή αυτή της "Ομάδας των 53"- σε ένα αναλογικότερο σύστημα που θα μπορεί να πλασαριστεί και ως απλή αναλογική. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ προτείνει στην Κ.Ε., η οποία συνεδριάζει το Σαββατοκύριακο, "την αλλαγή του εκλογικού νόμου με την καθιέρωση συστήματος απλής αναλογικής, που θα διασφαλίζει την ελεύθερη και ανόθευτη έκφραση της λαϊκής βούλησης", χωρίς να ξεκαθαρίζεται πάντως αν θα καταργηθεί πλήρως ή θα μειωθεί μόνο το μπόνους των 50 εδρών, κάτι που διχάζει τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν υπάρχει συγκεκριμένη συμφωνία και με τους ΑΝΕΛ.
Οι τακτικές, οι επιδιώξεις και τα ερωτήματα
Με δεδομένες πλέον τις πρώτες τοποθετήσεις των κομμάτων και τις πληροφορίες που υπάρχουν δημιουργούνται σημαντικά ερωτήματα:
Το σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών (κυρίως των Α και Β Αθήνας και Θεσσαλονίκης και του Υπολοίπου Αττικής) το οποίο συζητά η ΝΔ, από ποια κόμματα θα ψηφιστεί τελικά, ποια μικρά κόμματα μπορεί να ενδώσουν σε κάτι τέτοιο και με ποια ανταλλάγματα, καθώς θα πληγούν εκλογικά.
Δεύτερον, ποια κόμματα και με ποιο επιχείρημα θα αρνηθούν την ψήφο στα 17, εάν τελικώς προταθεί από την κυβέρνηση.
Τρίτον, πως θα συμπεριφερθούν τα μικρά κόμματα ήτοι το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι, η Ένωση Κεντρώων ακόμα και το ΚΚΕ στην πρόταση της κυβέρνησης για απλούστερη αναλογική αλλά και στην πρόταση για προεκλογικές συμπράξεις-συμμαχίες που θα μοιράζονται το μπόνους;
Οι πρώτες πληροφορίες θέλουν την κυβέρνηση να σχεδιάζει να μικρύνει το μπόνους (από 50 βουλευτές να γίνονται 30) και να μοιράζεται σε κόμματα που αφενός έχουν δηλώσει προεκλογικά ότι θα συνεργαστούν και αφετέρου στο κόμμα ή το συνασπισμό κομμάτων που θα συγκεντρώσει από 40% και πάνω.
Φυσικά σε μία τέτοια περίπτωση θα μπορεί να κάνει κυβέρνηση και το δεύτερο κόμμα εάν εξασφαλίσει προεκλογικά τις απαιτούμενες συνεργασίες και το απαιτούμενο ποσοστό.
Η κρισιμότητα των ερωτημάτων προκύπτει και από το γεγονός ότι για να ισχύσει ένας νέος εκλογικός Νόμος από τις επόμενες εκλογές χρειάζεται να ψηφιστεί από 200 βουλευτές. Στην αντίθετη περίπτωση θα ισχύσει από τις μεθεπόμενες εκλογές.
Δείγμα παθογένειας η "εκλογική παρεμβατικότητα"
Η συχνή αλλαγή των εκλογικών διατάξεων, με άμεση παρενέργεια και την προχειρότητα με την οποία αρκετές φορές διατυπώνονται οι διατάξεις αυτές, βρίσκονται χωρίς αμφιβολία ψηλά στην ιεραρχία των παθογενειών του πολιτικού μας συστήματος.
Η βασική παθογένεια είναι η διαμόρφωση παράδοσης να θεωρείται η αλλαγή του εκλογικού νόμου προνόμιο της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας σύμφωνα με το υποτιθέμενο συμφέρον της.
Βεβαίως δεν είναι λίγες οι φορές που έχει αποδειχθεί ότι «όποιος σκάβει τον λάκκο του άλλου πέφτει ο ίδιος μέσα», αλλά αυτό φυσικά δεν αλλάζει το φαινόμενο των συχνών προσπαθειών χειραγώγησης που, όχι σπάνια, είναι πρόχειρες και αποσπασματικές.
Ούτε λίγο, ούτε πολύ, σε 32 βουλευτικές εκλογές από το 1926 (όταν καταργήθηκε το σύστημα των σφαιριδίων) έως τώρα, οι 17 διεξήχθησαν με διαφορετικό εκλογικό νόμο από αυτόν που ίσχυε την προηγούμενη φορά.
Ο απίστευτος απολογισμός μεταβολής μάλιστα θα ήταν ακόμα υψηλότερος αν δεν είχαν παρατηρηθεί κάποιες «σταθεροποιητικές» τάσεις στα πιο πρόσφατα χρόνια. Τόσο με τον εκλογικό νόμο που ψήφισε η ΝΔ το 1990 και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στα χρονικά σε τέσσερις συνεχόμενες βουλευτικές εκλογές, όσο και με την πιο πρόσφατη εκδοχή του 2008 που έχει ήδη εφαρμοστεί στις πέντε τελευταίες εκλογές.
Η ειρωνεία είναι όμως ότι πρόκειται για έναν προβληματικό τεχνικά εκλογικό νόμο, όχι μόνο λόγω του υπερβολικού μπόνους πλειοψηφίας που προβλέπει, ιδίως για τη σημερινή διασπορά ψήφων στο κατακερματισμένο κομματικό μας σύστημα, αλλά και γιατί καταστρατηγεί σοβαρά την αναλογική εκπροσώπηση στις επιμέρους εκλογικές περιφέρειες, πέραν του ότι δεν έχει ρυθμίσει το σπάσιμο των μεγάλων τουλάχιστον εκλογικών περιφερειών.
Ο συγκεκριμένος εκλογικός νόμος είναι βέβαιο πρέπει να αλλάξει. Εξίσου βέβαιο είναι όμως ότι οι αλλαγές πρέπει επιτέλους να γίνουν νηφάλια με γνώμονα ένα ορθολογικό εκλογικό σύστημα μακροπρόθεσμα λειτουργικό. Η εγκατάλειψη της παθογένειας είναι σίγουρο ότι μόνο ωφέλεια μπορεί να προσφέρει.