Ήταν 17 Σεπτεμβρίου 1961, στις 14:15. Σε ένα μικρό νησάκι στον Μαρμαρά, το Ιμραλί, εκεί όπου σήμερα είναι φυλακισμένος ο Οτσαλάν, ένας άνδρας ξυρισμένος, δεμένος με χειροπέδες, φορώντας τον άσπρο χιτώνα των μελλοθανάτων, οδηγείται στην αγχόνη… Στο στήθος του είναι κρεμασμένο ένα χαρτί, στο οποίο αναγράφονται το αδίκημα («παραβίαση του Συντάγματος») και η ποινή («θάνατος διά απαγχονισμού»)!
Ενας στρατιώτης κλοτσάει το σκαμνί και το σώμα του καταδικασμένου άνδρα πέφτει στο κενό… Ο Αντνάν Μεντερές, ο ένατος πρωθυπουργός της Τουρκίας, μετά από σπασμούς λίγων δευτερολέπτων αφήνει την τελευταία του πνοή!
Λίγο πριν είχαν εκτελεστεί, επίσης διά απαγχονισμού, δύο στενοί συνεργάτες του - ο υπουργός Εξωτερικών Φατίν Ζορλού και ο υπουργός Οικονομικών Χασάν Πολατκάν.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που κάνουν έναν παραλληλισμό ανάμεσα στον Μεντερές και τον Ερντογάν. Είναι υπερβολή; Ας δούμε τα γεγονότα…
Ο Μεντερές, όπως και ο Ερντογάν, ήταν η πολιτική απάντηση της συντηρητικής, βαθιάς τουρκικής Ανατολίας στον -με πολλά εισαγωγικά- «εκσυγχρονιστικό κεμαλισμό».
Η νίκη του κόμματός του το 1950, του Δημοκρατικού Κόμματος, έσπασε το μονοκομματικό σύστημα που υπήρχε μέχρι τότε στη χώρα. Από το 1930 και μέχρι τη νίκη του Μεντερές, το μόνο κόμμα που επιτρεπόταν να υπάρχει και κυβερνούσε την Τουρκία ήταν το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ.
Οπως και ο Ερντογάν, έτσι και ο Μεντερές στην αρχή της θητείας του είχε βελτιώσει σημαντικά το βιοτικό επίπεδο των Τούρκων, με αποτέλεσμα - όπως ο Ερντογάν- έτσι και ο Μεντερές να κερδίζει με άνεση τις εκλογές τόσο του 1954 όσο και του 1957.
Ομως, όπως συμβαίνει και σήμερα με τον Ερντογάν, η δημοφιλία του Μεντερές άρχισε να καταρρέει όταν τα πράγματα στην οικονομία άρχισαν να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο.
Οπως και ο Ερντογάν, έτσι και ο Μεντερές στην προσπάθειά του να ανακάμψει προσπάθησε να παίξει το χαρτί του εθνικισμού. Είναι αυτός που υποκίνησε και οργάνωσε την ελληνική «Νύχτα των κρυστάλλων», δηλαδή το πογκρόμ των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης τον Σεπτέμβριο του 1955.
Μέσα σε μόλις εννέα ώρες ένας αφιονισμένος όχλος, που καθοδηγήθηκε με κεντρική εντολή, από ντυμένους με πολιτικά Τούρκους στρατιωτικούς, αστυνομικούς και στρατοχωροφύλακες, εξαφάνισε τη μέχρι τότε ακμάζουσα κοινότητα των Ελλήνων της Πόλης.
Η αφορμή γνωστή: η ψευδής είδηση, που διακίνησε το καθεστώς Μεντερές, για δήθεν καταστροφή του σπιτιού του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη από βόμβα, που υποτίθεται έβαλαν οι «κακοί» Ελληνες.
Ακόμα, όπως και ο Ερντογάν, έτσι και ο Μεντερές προκάλεσε ένταση Ελλάδος και Τουρκίας με αφορμή το Κυπριακό. Ομως, και στο εσωτερικό η πορεία των δύο Τούρκων πολιτικών έχει κοινά σημεία… Οπως και ο Ερντογάν, έτσι και ο Μεντερές άρχισε να αντιμετωπίζει αντιδράσεις… Και πρώτα μέσα στο κόμμα του.
Οπως και ο Ερντογάν, έτσι και ο Μεντερές ήρθε σε μετωπική σύγκρουση με την αντιπολίτευση. Οπως και ο Ερντογάν, έτσι και ο Μεντερές αντέδρασε με σκληρά αντιδημοκρατικά μέτρα κατά της αντιπολίτευσης. Φυλάκισε δημοσιογράφους, επέβαλε αυστηρή λογοκρισία και οργάνωσε βίαια επεισόδια, από δήθεν «αγανακτισμένους» Τούρκους, σε όποιον τον αντιπολιτευόταν!
Οπως και σήμερα με τον Ερντογάν, έτσι και με τον Μεντερές αυτοί που αντιδρούσαν έντονα στην αυταρχική πολιτική του ήταν οι φοιτητές και οι διανοούμενοι.
Οπως και σήμερα με τον Ερντογάν, έτσι και με τον Μεντερές πολλοί στρατιωτικοί, που παραδοσιακά είναι οι θεματοφύλακες του κεμαλισμού στην Τουρκία, βρέθηκαν απέναντι.
Η διαφορά Ερντογάν - Μεντερές είναι ότι, τότε, ο στρατός ήταν ακόμα παντοδύναμος.
Και γι’ αυτό κανείς δεν εξεπλάγη από το πραξικόπημα που έκανε το 1960 ο στρατηγός Τζεμάλ Γκιουρσέλ.
Ο Μεντερές και εκατοντάδες στελέχη του κόμματός του συνελήφθησαν.
Αντίθετα, ο Ερντογάν αντιμετώπισε το πραξικόπημα του 2016 και αντί να τον οδηγήσουν στη φυλακή, οδήγησε αυτός χιλιάδες στρατιωτικούς και κρατικούς λειτουργούς στις φυλακές.
Το ατιμωτικό και άδοξο τέλος του Μεντερές κάνει, ίσως, ακόμα πιο κατανοητό το γεγονός ότι το καθεστώς Ερντογάν θα παλέψει με νύχια και με δόντια να κρατηθεί στην εξουσία. Με κάθε τρόπο.
Μια πιθανή ήττα του Τούρκου Προέδρου στις προσεχείς εκλογές εύκολα θα μπορούσε να οδηγήσει τον Ερντογάν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, όπως τότε, με τον Μεντερές… Με τις ίδιες κατηγορίες, όπως αυτές που αντιμετώπισε ο Μεντερές: διαφθορά, αντιλαϊκή πολιτική και παραβίαση του Συντάγματος… Ηδη, η αντιπολίτευση στην Τουρκία κατηγορεί γι’ αυτά τον Τούρκο Πρόεδρο.
Μόνο μία κατηγορία από αυτές που αντιμετώπισε ο Μεντερές είναι βέβαιο ότι δεν θα αντιμετώπιζε ο Ερντογάν, αν τα πράγματα έφταναν σε ανάλογο σημείο: αυτή του ανθελληνισμού!
Και αυτό γιατί σήμερα οι Τούρκοι πολιτικοί διαγκωνίζονται σε προκλητικότητα έναντι της Ελλάδος!
ΥΓ.: Επειδή μπορεί κάποιοι να θεωρήσουν ότι με τη σύγκριση Ερντογάν - Μεντερές εύχομαι ο Τούρκος Πρόεδρος να έχει την τύχη του Μεντερές, να διευκρινίσω ότι προσωπικά είμαι από αυτούς που εύχονται στον Ερντογάν να μακροημερεύσει. Καθ’ υπερβολή, δε, εύχομαι ο Θεός να μας κόβει δευτερόλεπτα από τη ζωή μας (δεν είναι για παραπάνω) και να του δίνει χρόνια, για να συνεχίσει να υπάρχει στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας. Μας προκαλεί ένταση και προβλήματα, είναι αλήθεια, αλλά ταυτόχρονα απομονώνει την Τουρκία, αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την τουρκική επιθετικότητα και κυρίως, γιατί δεν είμαι σίγουρος ότι όποιος και αν έρθει μετά τον Ερντογάν δεν θα είναι χειρότερος!
Πηγή: Real.gr