«Άγιε μου Φανούριε, φανέρωσέ μου αυτό και εγώ θα σου φτιάξω μια Φανουρόπιτα» είναι η παράκληση που σίγουρα έχουμε ακούσει όλοι από τα χείλη της μητέρας μας ή τη γιαγιά μας.
Ο νεοφανής είναι, στη λαϊκή μας παράδοση, μέγας ευρετής απωλεσθέντων αντικειμένων. Αυτή ακριβώς η ιδιότητα δημιoύργησε το ιδιότυπο λατρευτικό υπόβαθρο της προσφοράς του εθιμικού γλυκού άρτου, της φανουρόπιτας, η οποία αφού ευλογηθεί από τον ιερέα, μοιράζεται στους παρευρισκομένους.
Φανουρόπιτα
Σύμφωνα με την παράδοση, η Μητέρα του Αγίου Φανουρίου ήταν αμαρτωλή: Ήταν σκληρή και απάνθρωπη με τους φτωχούς και τους συμπεριφερόταν πολύ άσχημα. Ο γιος της προσπάθησε να τη σώσει, αλλά δεν τα κατάφερε.
Ο Άγιος παρακάλεσε να μην φτιάχνουν τίποτα για αυτόν, αλλά μόνο για την μνήμη και την ψυχή της μητέρας του.
Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος που οι νοικοκυρές φτιάχνουν στις 27 Αυγούστου - ημέρα εορτής του Αγίου - φανουρόπιτες και αφού τις πάνε στην εκκλησία και τις διαβάζει ο ιερέας, τις μοιράζουν στη γειτονιά, με την ευχή να συγχωρεθεί η μάνα του Αγίου «Θεός σχωρεσ’ τη μάνα του Αγίου Φανουρίου».
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι μονός αριθμός, 7 ή 9 παραδοσιακά, καθώς λέγεται πως συμβολίζουν τα μυστήρια της εκκλησίας, τις μέρες της δημιουργίας και τα τάγματα των αγγέλων. Στην πιο απλή της εκδοχή η φανουρόπιτα έχει μόνο 7 υλικά, όσα και τα μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η λατρεία του Αγίου Φανουρίου ξεκίνησε από την Ρόδο όπου και βρέθηκε η εικόνα του και γι' αυτό έγινε ο προστάτης του νησιού. Στη συνέχεια εξαπλώθηκε στα γύρω νησιά και στην Κρήτη, ενώ στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα.