Η απόπειρα πραξικοπήματος και οι βομβιστικές ενέργειες «γονατίζουν» την τουρκική οικονομία.
Μεγαλύτερη επίπτωση η δραματική μείωση του τουρισμού. Το 13% του τουρκικού ΑΕΠ προέρχεται από τον τουρισμό. Για την τρέχουσα χρονιά υπολογίζεται ότι ο τζίρος έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 40%. Η τουρκική οικονομία για πρώτη φορά από το 2009 συρρικνώθηκε το τρίτο τρίμηνο του 2016 κατά 1,8% σε σχέση με πέρυσι. Ο οίκος αξιολόγησης Moody's εκτιμά ότι η οικονομία της χώρας θα αναπτυχθεί την επόμενη τριετία μόλις κατά 2,7%, τιμή σαφέστατα χαμηλότερη από την μέση ανάπτυξη 5,5% την τετραετία 2010 – 2014
Σίγουρα το τουρκικό οικονομικό θαύμα αποτελούσε μέχρι πριν λίγο καιρό, μία από τις πιο συναρπαστικές ιστορίες ανάπτυξης όλων των εποχών. Από το 2002, η οικονομία της Τουρκίας σχεδόν τετραπλασιάστηκε σε μέγεθος, από μία επικών διαστάσεων έκρηξη της κατανάλωσης και των κατασκευών. Εμπορικά κέντρα, ουρανοξύστες και φιλόδοξα έργα υποδομής, εικονογραφούσαν αυτήν την ιστορία. Όπως πολλές αναδυόμενες οικονομίες, έτσι και, η οικονομία της Τουρκίας εξακολούθησε να μεγεθύνεται εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, την ίδια ώρα που οι περισσότερες δυτικές οικονομίες παρέμειναν στάσιμες. Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξει κανείς, ότι η πολιτική παντοκρατορία του Ερντογάν ήταν άρρηκτα συνδεμένη με αυτήν την ιστορία της ανάπτυξης.
Τώρα όμως πολλά από τα δεδομένα που συνετέλεσαν στο να "γεννηθεί" αυτή η ιστορία, έχουν αλλάξει. Το κλίμα ανασφάλειας, σίγουρα δεν είναι το καλύτερο οικονομικό περιβάλλον για την προσέλκυση ξένων βραχυπρόθεσμων επενδύσεων. Τα κεφάλαια αυτά που συνέβαλλαν σε σημαντικό βαθμό στη θεαματική μεγέθυνση της τουρκικής οικονομίας, αναζητούν πάντα την ασφάλεια και τις αποδόσεις. Και η σημερινή Τουρκία δεν προσφέρει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Έτσι, εκτός από τους βομβιστές, ο κ.Ερντογάν καλείται να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις από την αλλαγή της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Η Τουρκία, όπως και όλες οι αναπτυσσόμενες οικονομίες, βάσισαν την ανάπτυξή τους στα φθηνά κεφάλαια και η στροφή της FED άλλαξε όλα τα δεδομένα. Πλέον τα κεφάλαια γίνονται πιο επιλεκτικά, καθώς για να τα προσελκύσει χρειάζονται μεγαλύτερα επιτόκια και κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στο σπάσιμο της πιστωτικής φούσκας. Τα δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα της Τουρκίας υπερτετραπλασιάστηκαν από το 2008, παρά το γεγονός ότι το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε μόνο κατά το ένα τρίτο. Επίσης, το 90% τουρκικού εταιρικού χρέους είναι εκφρασμένο σε ξένο νόμισμα. Αυτό περιορίζει τις δυνατότητες άσκησης μίας επιθετικής συναλλαγματικής πολιτικής.
Σε αυτό το παζλ, θα πρέπει να προσθέσει κανείς και κάποια άλλα δεδομένα. Για παράδειγμα, η πρόσφατη κρίση με την Μόσχα και οι φραγμοί που τέθηκαν για τη λειτουργία των τουρκικών επιχειρήσεων στην Ρωσία, έπληξαν πολλές κατασκευαστικές εταιρίες. Παράλληλα, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τα έσοδα από τους Ρώσους τουρίστες αλλά και από τις σημαντικές επενδύσεις στην αγορά εξοχικής κατοικίας. Ο αριθμός των σπιτιών που πουλήθηκαν σε Ρώσους ήταν τόσο μεγάλος, ώστε ορισμένες περιοχές αποκαλούνταν "μικρή Ρωσία". Και φυσικά, οι τρομοκρατικές επιθέσεις απωθούν όχι μόνο τους τουρίστες, αλλά και εκείνους από την Δύση, αλλά και από πολλές αραβικές χώρες που αγόραζαν σπίτια. Επίσης, με δεδομένη την ενεργειακή της εξάρτηση, μία αναστροφή της πτωτικής τάσης των τιμών της ενέργειας, μπορεί να καταστήσει τα προβλήματα στο ισοζύγιο ανυπέρβλητα. Και σε όλα αυτά, θα πρέπει να προσθέσει κανείς τις μεγάλες δημοσιονομικές ανάγκες που προκαλούν τα καραβάνια των προσφύγων, το κλείσιμο αγορών αραβικών χωρών στις οποίες οι τουρκικές επιχειρήσεις είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Είναι γεγονός, ότι ο ιδιωτικός δανεισμός έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς οι σημαντικές επενδύσεις σε δημόσιες υποδομές - γέφυρες, λιμάνια, σιδηρόδρομοι - και σε ιδιωτικά έργα -ουρανοξύστες, εμπορικά κέντρα και πολυτελή ξενοδοχεία-συνοδεύονταν από τεράστιους όγκους πιστώσεων. ‘Οι ειδικοί πιστεύουν, ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις δεν έχουν επενδύσει σε μηχανήματα και εξοπλισμό, ενώ περιορισμένες ήταν οι επενδύσεις στην έρευνα. Το οικονομικό μοντέλο της μεταποίησης που βασίζεται στην εγχώρια κατανάλωση, είναι αποδοτικό σε περιόδους που η οικονομία βρίσκεται σε ανοδική πορεία, αν όμως αρχίσουν τα προβλήματα, τότε το μοντέλο αυτό καταρρέει, συμπαρασύροντας και άλλους κλάδους. Και όπως λένε Τούρκοι αλλά και ξένοι αναλυτές, στην Τουρκία του Ερντογάν ουδείς ασχολείται με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό της σύστημα, την ενίσχυση της έρευνας και της ανάπτυξης.
Πλέον ο Τούρκος πρόεδρος έχει πολλούς λόγους να ανησυχεί, καθώς όλα τα ανοικτά μέτωπα μπορεί να καταστήσουν ακόμα πιο εξαρτημένη την οικονομία της χώρας του και αυτό σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο για την πραγμάτωση του οθωμανικού του ονείρου.
Μέχρι στιγμής, έχει καταφέρει να ισορροπήσει μεταξύ της πιστωτικής «φούσκας» και των γεωπολιτικών επιδιώξεών του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αυτή η ισορροπία μπορεί να διατηρηθεί στο διηνεκές. Και σίγουρα γεγονότα σαν και αυτό της βδομάδας που πέρασε, δεν τον βοηθούν.