Η Frontex είναι τόσο απογοητευμένη από τις επανειλημμένες επαναπροωθήσεις (pushbacks) μεταναστών από την Ελλάδα, που εξετάζει το ενδεχόμενο να ζητήσει από τις Βρυξέλλες να κινήσουν πειθαρχικές διαδικασίες κατά της Αθήνας, δήλωσε στέλεχος της υπηρεσίας στο POLITICO και στην WELT.
Ο επικεφαλής του Γραφείου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, Jonas Grimheden, δήλωσε ότι η συμπεριφορά της Ελλάδας αφήνει στη Frontex δύο επιλογές: την αναστολή της αποστολής της ή την υποβολή αιτήματος προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έναρξη πειθαρχικής διαδικασίας κατά της Ελλάδας.
Καθώς η διακοπή του έργου της Frontex δεν θα εξυπηρετούσε την αποστολή της για επόπτευση των πρακτικών των ελληνικών αρχών στην αντιμετώπιση των αφικνούμενων μεταναστών, ο Grimheden ανέφερε ότι αφήνεται συνεπώς ανοιχτό το ενδεχόμενο να απευθυνθεί η Frontex στην Επιτροπή, η οποία ελέγχει τη χρηματοδότηση για τη στήριξη των ελληνικών συνόρων, για κάποια μορφή πειθαρχικής τιμωρίας. Πρότεινε ότι η Επιτροπή θα μπορούσε να συνδέσει την πρόοδο της Ελλάδας στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών με την πρόσβασή της σε κοινοτικά κονδύλια.
Σε ακραία περίπτωση, αν η Αθήνα συνεχίσει να αθετεί τις υποχρεώσεις της, η Επιτροπή θα μπορούσε να κινήσει νομικές διαδικασίες ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Η Ελλάδα παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημά μας όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε ο Grimheden, ο οποίος το 2023 είχε προτείνει πάλι την προσωρινή αναστολή της δραστηριότητας της Frontex στην Ελλάδα λόγω παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Οι δηλώσεις του Grimheden έγιναν λίγο μετά την απειλή της Frontex να περικόψει τη συγχρηματοδότηση για τα σκάφη του Λιμενικού Σώματος αν η Ελλάδα δεν εφαρμόσει βασικές συστάσεις σχετικά με τη μεταναστευτική πολιτική. Αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα έχει 13 ανοιχτές υποθέσεις που αφορούν φερόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων — ο μεγαλύτερος αριθμός σε όλη την ΕΕ.
Το 2024, σχεδόν το ένα τρίτο των 56 ανοιχτών υποθέσεων της Frontex αφορούν την Ελλάδα. Πολλές από τις ανοιχτές υποθέσεις σχετίζονται με φερόμενες αναγκαστικές απωθήσεις χιλιάδων ανθρώπων από τις ελληνικές αρχές στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα — πρακτική που είναι γνωστή ως «επαναπροώθηση» (pushback) και απαγορεύεται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το διεθνές δίκαιο. Τον Ιανουάριο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε την Ελλάδα ένοχη για συστηματικές επαναπροωθήσεις και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ίδια η Frontex είχε δεχθεί κατηγορίες για κακοδιαχείριση και συμμετοχή σε επαναπροωθήσεις το 2022, γεγονός που οδήγησε στην παραίτηση του τότε επικεφαλής της.
«Το ανθρωπιστικό έργο του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος είναι αδιαμφισβήτητο και αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που αναγνωρίζεται ευρέως διαχρονικά (…) Σε περίπτωση πιθανών παρεκλίσεων από την απαιτούμενη συμπεριφορά, ενεργοποιούνται εσωτερικοί μηχανισμοί ελέγχου και διερεύνησης, ανεξάρτητα ή παράλληλα με τις δικαστικές διαδικασίες ή έρευνες άλλων αρμόδιων αρχών.
Το Λιμενικό συνεργάζεται πλήρως με αυτές τις αρχές» δήλωσε στο POLITICO ο εκπρόσωπος Τύπου του Λιμενικού, Νικόλαος Αλεξίου. Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης της ελληνικής κυβέρνησης την περασμένη εβδομάδα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης απάντησε στο ρεπορτάζ του POLITICO ότι η Frontex σκέφτεται να περικόψει τη χρηματοδότηση για σκάφη του Λιμενικού λέγοντας ότι η Frontex δεν έχει εκφράσει επίσημη απειλή.
«Η χώρα μας είναι αυτή που προστατεύει τα θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης στη συντριπτική πλειονότητα των αφίξεων (…) Σε κάθε περίπτωση, η Frontex διερευνά όλες τις καταγγελίες, ακόμη και εκείνες από μη επιβεβαιωμένες πηγές», δήλωσε.
Επιστροφές με δικαστικές αποφάσεις
Παράλληλα, δημοσίευμα στην ιστοσελίδα της γερμανικής υπηρεσίας της DW αναφέρεται στην πρόσφατη απόφαση του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, σύμφωνα με την οποία, νεαροί, υγιείς και ικανοί προς εργασία αιτούντες άσυλο που έχουν ήδη αναγνωριστεί ως πρόσφυγες στην Ελλάδα μπορούν να επιστρέφονται εκεί, καθώς -σύμφωνα με τους δικαστές- δεν αντιμετωπίζουν «εξευτελιστικές ή απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης». Η απόφαση αυτή συνιστά ανατροπή της μέχρι πρότινος νομολογίας, η οποία θεωρούσε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τόσο κρίσιμη ώστε να καθιστά ανεφάρμοστη την επιστροφή.
Η συγκεκριμένη απόφαση έχει σημαντικές πολιτικές προεκτάσεις και αγγίζει ευαίσθητα ζητήματα που απασχολούν εδώ και καιρό τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας–Γερμανίας. Η λεγόμενη «δευτερογενής μετανάστευση», δηλαδή η μετανάστευση προσφύγων εντός της ΕΕ αφού έχουν ήδη αναγνωριστεί από ένα κράτος-μέλος, αποτελεί σημείο τριβής: η Γερμανία θεωρεί ότι το φαινόμενο είναι ανεξέλεγκτο, ενώ η Ελλάδα δηλώνει πως δεν διαθέτει τα εργαλεία να το αποτρέψει, αφού οι πρόσφυγες διαθέτουν νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα.
Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Horst Seehofer είχε φτάσει να εξετάζει επαναφορά ελέγχων σε πτήσεις από την Ελλάδα, ενώ ο καγκελάριος Olaf Scholz είχε υποστηρίξει από την Αθήνα, το 2023, την ανάγκη για ευρωπαϊκές ή διμερείς λύσεις.
Επισημαίνεται ότι η δικαστική απόφαση ενδέχεται να επιφέρει κύμα επιστροφών προσφύγων από τη Γερμανία προς την Ελλάδα. Εν μέσω των προσπαθειών της ελληνικής κυβέρνησης να αναδείξει το κράτος δικαίου και τη βελτίωση των κοινωνικών δομών της χώρας –όπως και του συστήματος ασύλου– η απόφαση του γερμανικού δικαστηρίου θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως έμμεση αναγνώριση της σχετικής προόδου στην Ελλάδα. Ωστόσο, εγείρονται νέες προκλήσεις για την ελληνική πολιτεία, η οποία καλείται να διαχειριστεί έναν πιθανό αυξημένο αριθμό επαναπροωθήσεων εντός ενός ήδη επιβαρυμένου προσφυγικού συστήματος.
Deutsche Welle (Jannis Papadimitriou) [Urteil: Rückführung von Geflüchteten nach Griechenland legal]
Πηγή: hellasjurnal.com