Ζούσαμε, σε κάποιο βαθμό ακόμα ζούμε, στη χώρα της εικονικής πραγματικότητας. Το απόλυτο μονοπώλιο της κρατικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, παρά τις διακηρύξεις περί εκδημοκρατισμού, έφτασε να καταργηθεί κατά τα τέλη της δεκαετίας του 80 από τα δημοτικά ραδιόφωνα (Αθήνα, κ.λπ.) και στη συνέχεια στις αρχές των '90s από την ελεύθερη ραδιοφωνία και τηλεόραση.
Δυστυχώς η τελευταία υποτάχθηκε σχεδόν απόλυτα στις σκοπιμότητες της «διαπλοκής» με κρατικοδίαιτα συμφέροντα προμηθευτών και εργοληπτών του Δημοσίου με αποτέλεσμα την μετατροπή της από μέσο ενημέρωσης σε όργανο αποπροσανατολισμού και χειραγώγησης της κοινής γνώμης και του εκλογικού σώματος.
Η άντληση δισεκατομμυρίων κατά τη διάρκεια της «μεγάλης ληστείας του χρηματιστηρίου», στα τέλη της δεκαετίας του 90 δημιούργησε ακατάλυτους δεσμούς τόσο με τους ιδιοκτήτες των μεγαλύτερων Μ.Μ.Ε. – που κατά σύμπτωση... ήταν και ιδιοκτήτες κρατικοδίαιτων εταιρειών – όσο και με μεγάλη μερίδα επιφανών «λειτουργών» της «τέταρτης εξουσίας» που συμμετείχαν με διάφορους τρόπους στο γλέντι.
Αυτό εξηγεί σε σημαντικό βαθμό την ασυλία που παρέχεται στην περίοδο διακυβέρνησης 94-2003 και ιδιαίτερα στην περίοδο Σημίτη (1996-2003). Όμως η «μελέτη των αριθμών» αργά αλλά σταθερά διαλύει τους μύθους και αποκαθιστά την αλήθεια.
Ο πίνακας Ι της Eurostat το 2013, (Η Ελληνική Πολιτική Οικονομία 2000-2010, σελ. 140), προσφέρεται για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Για διευκόλυνση έχουν δημιουργηθεί τρείς υποπίνακες (οι απεικονιζόμενοι στους πίνακες αριθμοί είναι ποσοστά % του Α.Ε.Π. των χωρών).
Στον πρώτο από αυτούς απεικονίζονται οι επιδόσεις των κρατών στον τομέα του Δημοσίου χρέους κατά την περίοδο 1996-2003, δηλαδή στην πραγματικότητα για τα 8 χρόνια διακυβέρνησης Σημίτη. Υπενθυμίζουμε ότι λίγα χρόνια πριν είχε υπογραφεί η συνθήκη του Μάαστριχτ στους όρους της οποίας περιλαμβανόταν και η υποχρέωση των κρατών να περιορίσουν το Δημόσιο Χρέος σε ποσοστό κάτω του 60% του Α.Ε.Π. τους. Επίσης είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι δύο χρόνια πριν ο Α. Παπανδρέου είχε τονίσει ότι: «είτε το Έθνος θα εξαφανίσει την υπερχρέωση της χώρας είτε η υπερχρέωση θα αφανίσει το Έθνος». Τι έγινε λοιπόν προς αυτήν την κατεύθυνση, της μείωσης του χρέους, κατά την εν λόγω περίοδο; Τα αποτελέσματα εμφανίζονται ανάγλυφα στην Τρίτη στήλη. Μάλιστα είναι χρήσιμο η προσοχή να επικεντρωθεί ιδιαίτερα στις χώρες με υψηλό χρέος στην αφετηρία (95). Παρατηρούμε ότι οι 4 χώρες με το μεγαλύτερο (εκτός της Ελλάδος) χρέος το μείωσαν κατά: Βέλγιο 31,8%, Ιταλία 18,9%, Ιρλανδία 49,1%, Ολλανδία 24,1%. Την ίδια περίοδο το χρέος της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 1,2%.
Είναι αναγκαίο μάλιστα να επισημανθεί ότι οι συγκυρίες ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκές για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. αφού η εκλογική νίκη του 1996 ήταν άνετη και δημιούργησε προβλήματα εσωστρέφειας στη Ν.Δ., δεν υπήρχε κοινωνική ένταση και αναταραχή, υπήρχε μονόπλευρη στήριξη από τα Μ.Μ.Ε. και τέλος υπήρχε απρόσκοπτη εισροή Κοινοτικών κονδυλίων.
Στον δεύτερο υποπίνακα εμφανίζονται τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης της περιόδου 2004-2007. Η περίοδος αυτή πρέπει να διαχωριστεί από τα επόμενα χρόνια γιατί το καλοκαίρι του 2007 ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση η οποία επηρέασε την χώρα μας κατά τα επόμενα έτη με ιδιαίτερη μάλιστα σφοδρότητα το 2009 λόγω και των εσωτερικών γεγονότων. Παρατηρώντας τα αποτελέσματα των ίδιων χωρών βλέπουμε ότι συνεχίστηκε η πτωτική τάση του ποσοστού του χρέους με ιδιαίτερη ένταση στο Βέλγιο την Ιρλανδία και την Ολλανδία ενώ η Ιταλία είχε μικρότερη επίδοση. Την ίδια περίοδο η Ελλάδα σημείωσε μείωση του χρέους της κατά 2,9 μονάδες.
Θα πρέπει μάλιστα να επισημανθεί ότι αυτό πραγματοποιήθηκε με συνθήκες όχι ιδιαίτερα ευνοϊκές αφού, είχε να αντιμετωπίσει μια εντελώς ανεύθυνη αντιπολίτευση (ο Γ.Α.Π. δεν υποκινούσε απλώς τις διεκδικήσεις, πρωταγωνιστούσε ο ίδιος συμμετέχοντας στις διαδηλώσεις είτε κατά των αποκρατικοποιήσεων, είτε κατά των μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό, είτε υπέρ των αγροτικών αποζημιώσεων, κ.λπ.). Το σύστημα των Μ.Μ.Ε. εξακολουθούσε να είναι ιδιαίτερα εχθρικό απέναντι στην κυβέρνηση για λόγους που προαναφέρθηκαν και το χρηματιστήριο δεν ήταν πια μοχλός ανάπτυξης (λόγω της «ληστείας» 1999-2000). Επιπλέον η ένταξη στην Ο.Ν.Ε. είχε απελευθερώσει τεράστια δανειακά κεφάλαια στην οικονομία τα οποία τροφοδοτούσαν το έλλειμμα του Ισοζυγίου Πληρωμών.
Ο τρίτος υποπίνακας αναφέρεται στα χρόνια της κρίσης και προ των μνημονίων για την Ελλάδα. Εξετάζοντας πάλι τις ίδιες χώρες βλέπουμε ότι και στις 4 το ποσοστό του Δημόσιου Χρέους ανέβηκε: στο Βέλγιο 11,7%, στην Ιρλανδία 59,5%, στην Ιταλία 13%, στην Ολλανδία 15,5%. Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα το ποσοστό του χρέους ανέβηκε κατά 23%.
Θα πρέπει μάλιστα να επισημανθεί ότι την ίδια περίοδο σε όλες τις χώρες το ποσοστό του χρέους ανέβηκε με ελάχιστο ποσοστό ανόδου το 8,3%. Προφανώς ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας κρίσης την οποία φυσικά ήταν αδύνατο να αποφύγει η Ελλάδα.
Για μια ακόμα φορά είναι αναγκαίο να επισημανθούν οι ιδιαιτερότητες της Ελλάδας (πέρα από τα διαρθρωτικά προβλήματα τα οποία δημιουργήθηκαν κυρίως την δεκαετία του 80 και έκτοτε ουδέποτε αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά και ριζικά) κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Συγκεκριμένα, ακόμα και αν παραλείψουμε τις επιπτώσεις από τις πρωτοφανείς πυρκαγιές του 2007, η κυβέρνηση Καραμανλή είχε να αντιμετωπίσει πέρα από προβλήματα που προαναφέρθηκαν (αντιπολίτευση, τύπος, συνδικάτα κ.λπ.) μια ενορχηστρωμένη από εμφανή και αφανή κέντρα επίθεση λάσπης (η υπόθεση Βατοπεδίου είναι χαρακτηριστική) η οποία μόλυνε την πολιτική ατμόσφαιρα. Ιδιαίτερα για το 2009 (καθοριστική χρονιά) πρέπει να επισημανθούν τα εξής. Ξεκίνησε με τα πρωτοφανή (υποκινούμενα από εγχώριους και αλλοδαπούς κύκλους) επεισόδια με αφορμή τη δολοφονία Γρηγορόπουλου. Συνεχίστηκε με δύο εκλογικές αναμετρήσεις (είναι δυστυχώς πάγιο φαινόμενο ο αποσυντονισμός τους κράτους σε αυτές τις περιόδους) και τελείωσε με την εναλλαγή κυβέρνησης το Οκτώβριο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ¼ του έτους το διαχειρίστηκε η κυβέρνηση ΠΑ.ΣΟ.Κ., συμβάλλοντας δραστικά αντί για τον περιορισμό στη διεύρυνση του ελλείμματος και συνεπώς του χρέους.
Προκύπτουν δύο ερωτήματα:
α) γιατί η Ελλάδα χρεοκόπησε; Την απάντηση ίσως την δίνει ο Αδαμάντιος Πεπελάσης «Ο Γ. Παπανδρέου, ο οποίος έδωσε χίλια δυο δείγματα της ανεπάρκειάς του να κυβερνά μια χώρα, για κάποιους λόγους που υποπτευόμαστε μερικοί από μας, έπρεπε να προσφέρει όσα του ζήτησαν ως αντάλλαγμα για αυτά που έλαβε στη δωροθήκη του, προτού καν γίνει πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Εγώ δεν μπορώ να το τεκμηριώσω πλήρως, αλλά εν μέρει το τεκμηριώνω. Πώς αλλιώς ερμηνεύεται η πολιτική συμπεριφορά του; Εμένα δεν με καλύπτει η ερμηνεία ότι ήταν μόνο ανοησία και απερισκεψία. Μπορεί να ήταν και ανοησία, αλλά δεν ήταν μόνο. Υποψιάζομαι ότι έγιναν ανταλλαγές». Και
β) γιατί ενοχοποιείται ο Καραμανλής; η απάντηση σε αυτό το δεύτερο ερώτημα είναι πιο δύσκολη. Ασφαλώς η εξήγηση εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τους στενούς δεσμούς της διαπλοκής που δημιουργήθηκε κυρίως τη δεκαετία του 90 αλλά και των ιδεολογημάτων που κυριάρχησαν στην κοινωνία μετά τη μεταπολίτευση. Θα πρέπει ίσως να αναζητηθεί στο γεγονός ότι δεν δέχτηκε να υποκύψει σε κηδεμονίες και εξαρτήσεις. Δεν αποδέχθηκε το κατεστημένο της υπαγόρευσης της πολιτικής από οικονομικά και εκδοτικά κέντρα. Δεν υπέκυψε σε φορτικές πιέσεις για παράλογες προμήθειες εξοπλιστικών συστημάτων (προβληματικά υποβρύχια, eurofighter , κ,λπ.). Άσκησε βέτο και «δεν ακολούθησε υποδείξεις» σε πολιτικές που υπονόμευαν τα εθνικά συμφέροντα. Επιχείρησε να αναβαθμίσει ενεργειακά την χώρα καθιστώντας την ενεργειακό κέντρο. Ενέταξε τη χώρα στους μεγάλους εμπορικούς κόμβους (Cosco, κ.λπ.).
Για όλον αυτό τον εσμό των πολυποίκιλων συμφερόντων κοινό κίνητρο ήταν και είναι το ιδιαίτερο συμφέρον του καθενός. Η σύμπτωση των συμφερόντων τους οδηγούσε στην από κοινού στοχοποίηση του Καραμανλή. Αυτό που σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει να αναζητηθεί με τη βοήθεια της ψυχιατρικής επιστήμης είναι η στάση κάποιων «άσπονδων φίλων». Εκτός εάν και γι’ αυτούς υπάρχουν αόρατα (για τους πολίτες) «χρυσά νήματα» που τους κρατούν όρθιους και τους κινούν κατά βούληση.
*O Aντώνης Αντωνάκος είναι αντιπρόεδρος της ΑΔΕΔΥ