Στις 7 Οκτωβρίου 1571 πραγματοποιήθηκε η ναυμαχία της Ναυπάκτου (γνωστή και ως Ναυμαχία του Λέπαντου), στον Κορινθιακό κόλπο, ο οποίος τότε ονομαζόταν κόλπος της Ναυπάκτου, κατά τη διάρκεια του Δ΄ Βενετοτουρκικούπολέμου, που είναι ιστορική για μια σειρά πολύ σοβαρών λόγων.
Πρώτο, ήταν μία από τις πιο σημαντικές ναυμαχίες
στην παγκόσμια
ιστορία και τομή στις ισορροπίες εξουσίας στη Μεσόγειο θάλασσα.
Δεύτερο ήταν μία από τις μεγαλύτερες ναυμαχίες όλων των εποχών, και σίγουρα η μεγαλύτερη μετά τη ναυμαχία στο Άκτιο το 31 π. Χ., μεταξύ του Οκτωβριανού και του Μάρκου Αντωνίου.
Τρίτο, γιατί σε αυτήν συμμετείχε από τη μία ο προσονομαζόμενος «Ιερός Συνασπισμός», δηλαδή οι Ενωμένες Χριστιανικές δυνάμεις, που αποτελούντο από τους στόλους της Βενετίας, της Ισπανίας, της Γένοβας, της Σαβοΐας, των Ιπποτών της Μάλτας και άλλων, τελούντων υπό την ευλογία του Πάπα Πίου Ε' και υπό την αρχηγία του Ισπανού πρίγκηπος Δον Χουάν της Αυστρίαςς, ενώ από την άλλη πλευρά ο Οθωμανικός στόλος υπό την αρχηγία του Αλή Πασά (απλή συνωνυμία με τον πολύ μεταγενέστερό του κυρίαρχο της Ηπείρου και των Ιωαννίνων.
Τέταρτο, γιατί σε αμφότερους τους στόλους κυριαρχούσε το…Ελληνικό στοιχείο. Στον μεν «Ιερό Συνασπισμό», στα πληρώματά του από τους 38.000 άνδρες που τ’ αποτελούσαν, οι 15.000 εξ αυτών ήταν Έλληνες, κυρίως από Ιόνια νησιά και την Κρήτη. Στο δε αντίπαλο Οθωμανικό, το ένα τρίτο περίπου αυτών αποτελείτο από Έλληνες!
Η προαναφερθείσα ναυμαχία έληξε με συντριπτική νίκη των Χριστιανικών δυνάμεων κατά του αήττητου ως τότε Οθωμανικού Στόλου. Η έκβαση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να ανακοπεί η επεκτατική προς δυσμάς πολιτική των Οθωμανών Τούρκων. Δυστυχώς όμως οι γενικότεροι ανταγωνισμοί των Ευρωπαϊκών κρατών της εποχής σε συνδυασμό με τις μεταξύ τους θρησκευτικές διαμάχες, είχαν ως αποτέλεσμα να μην ολοκληρωθεί η σημαντικότατη αυτή επιτυχία και σε άλλα μέτωπα, γεγονός που επέτρεψε στον ηττημένο μεν αλλά όχι νικημένο Οθωμανικό στόλο να παραμείνει ισχυρός και κυρίαρχος στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όμως η ήττα των Οθωμανών θα προκαλέσει αλυσιδωτές επαναστατικές κινήσεις στα κατεχόμενα Βαλκάνια που θα «σβήσουν» σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, με την έναρξη του τριακονταετούς πολέμου και την αλλαγή προτεραιοτήτων στις ευρωπαϊκές χώρες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη ναυμαχία της Ναυπάκτου συμμετείχε ως αξιωματικός του πλοίου «Μαρκησία» ο μεγάλος Ισπανός συγγραφέας Μιγκελ ντε Θερβάντες ο οποίος έχασε το αριστερό του χέρι αλλά με το δεξί – το «καλό» του χέρι θα μας χαρίσει τον «Δον Κιχώτη» και θα περάσει στην Αθανασία.
Επίσης πρέπει να επισημανθεί ότι η ναυμαχία της Ναυπάκτου ήταν και η τελευταία ναυμαχία που δόθηκε με κωπήλατα πολεμικά πλοία, αφού ήδη είχε αρχίσει η εποχή των ιστιοφόρων.