Καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ γυρίζει την πλάτη του στο ελεύθερο εμπόριο και στη διατλαντική εμπορική σχέση με την Ευρώπη αξίας 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ, η Ευρωπαϊκή Ένωση στρέφεται προς τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών σχεδόν με όλον τον υπόλοιπο κόσμο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν το 13% του παγκόσμιου εμπορίου, ενώ η ΕΕ, η μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο που εκτείνεται σε 27 έθνη και 450 εκατομμύρια ανθρώπους, αντιπροσωπεύει περίπου το 16% — και προσπαθεί να επεκτείνει το προβάδισμά της.
Από τη στιγμή που εξασφάλισε την επανεκλογή της, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όχι μόνο ολοκλήρωσε τις συνομιλίες για την πολυαναμενόμενη συμφωνία με το οικονομικό μπλοκ Mercosur της Λατινικής Αμερικής, αλλά προωθεί και μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ινδία φέτος. Παράλληλα, ξεκίνησε σχετικές συνομιλίες και με τις Φιλιππίνες, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ο ενημερωτικός ιστότοπος POLITICO παραθέτει μια σύνοψη των συμφωνιών που επιδιώκουν να προωθήσουν οι Βρυξέλλες:
Mercosur
Μόλις μία εβδομάδα μετά την ορκωμοσία της για δεύτερη φορά ως πρόεδρος της Επιτροπής τον περασμένο Δεκέμβριο, η φον ντερ Λάιεν πέταξε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, για να δώσει τα χέρια με τους ηγέτες των χωρών της Mercosur – Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη – σηματοδοτώντας την έναρξη μιας συμφωνίας που δημιουργεί μια αγορά με περισσότερους από 700 εκατομμύρια καταναλωτές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Η συμφωνία που προετοιμάζεται εδώ και πάνω από 25 χρόνια συναντά σοβαρά εμπόδια λόγω της αντίθεσης των Ευρωπαίων αγροτών, ειδικά στη Γαλλία, οι οποίοι φοβούνται τον ανταγωνισμό από τις φθηνές εισαγωγές της Νότιας Αμερικής. Οι Γάλλοι πολιτικοί ηγέτες έχουν πάρει θέση κατά της συμφωνίας με τη Mercosur, ενώ αντίθεση υπάρχει και στην Πολωνία, το Βέλγιο και την Ιρλανδία.
Οι αγρότες αρνούνται να πεισθούν, παρόλο που η συμφωνία ορίζει χαμηλές ποσοστώσεις εισαγωγών σε είδη όπως το βόειο κρέας, τα πουλερικά και η ζάχαρη. Έπειτα, υπάρχει το ζήτημα της αποψίλωσης των δασών, ειδικά στην περίπτωση της Βραζιλίας, όπου πολλοί ανησυχούν ότι διάφορες εταιρείες ενδέχεται να προσπαθήσουν να παρακάμψουν τον κανονισμό της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών (EUDR).
Εντούτοις, ο ολοκληρωτικός εμπορικός πόλεμος που φαίνεται να ξεκινά ο Τραμπ έχει αλλάξει το κλίμα στις συζητήσεις με τη Mercosur, οδηγώντας ορισμένες προηγουμένως σκεπτικιστές χώρες – όπως η Αυστρία – να στραφούν υπέρ της συμφωνίας. Ακόμη και η Γαλλία φαίνεται να αμφιταλαντεύεται, με τον υπουργό Εμπορίου Λορέν Σεν Μαρτίν να λέει στο POLITICO ότι ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ είναι « ένα σήμα αφύπνισης για τις εμπορικές συμφωνίες», αν και διευκρινίζει ότι «η συμφωνία με τη Mercosur είναι απαράδεκτη με τη σημερινή της μορφή».
Ινδία
Η φον ντερ Λάιεν επισκέφτηκε την Ινδία τον Φεβρουάριο για να διαπραγματευτεί μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που χαρακτήρισε ως «τη μεγαλύτερη συμφωνία αυτού του είδους οπουδήποτε στον κόσμο». Μια εμπορική συμφωνία θα δημιουργούσε μια κοινή αγορά σχεδόν 2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, συνδέοντας πιο στενά την Ινδία με τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, την ΕΕ.
Καθώς η Ινδία βρίσκεται σε τροχιά να γίνει η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο μέχρι το τέλος της δεκαετίας, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η φον ντερ Λάιεν έχει θέσει την επίτευξη μιας συμφωνίας φέτος με το Νέο Δελχί στο επίκεντρο της ατζέντας της για διαφοροποίηση.
Τόσο η πρόεδρος της Κομισιόν, όσο και ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντα Μόντι έχουν ξεκαθαρίσει ότι θέλουν να ολοκληρώσουν σύντομα τη συμφωνία. Με τον Τραμπ να πιέζει την Ινδία να ανοίξει την αγορά της, το Νέο Δελχί ενδεχομένως να επιδιώκει λιγότερο καταναγκαστικές και πιο συναινετικές εμπορικές σχέσεις.
Αυστραλία
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αυστραλίας και της ΕΕ ξεκίνησαν το 2018, με 15 γύρους να έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής. Η επίτευξη συμφωνίας θα αυξήσει το ΑΕΠ του μπλοκ κατά περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Η ΕΕ κατατάσσεται ως ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αυστραλίας σε αγαθά, πριν από τις ΗΠΑ, και δεύτερος στις υπηρεσίες. Ωστόσο, οι Βρυξέλλες παραμένουν σε μειονεκτική θέση όσον αφορά τις συναλλαγές με την Ωκεανία, καθώς ανταγωνιστές όπως η Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο απολαμβάνουν προνομιακής πρόσβασης μέσω της Συνολικής και Προοδευτικής Συμφωνίας για την Εταιρική Σχέση του Ειρηνικού (CPTPP).
Η επίτευξη μιας συμφωνίας δεν θα άνοιγε μόνο την πρόσβαση στην αυστραλιανή αγορά για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές αυτοκινήτων και μηχανημάτων, αλλά θα βοηθούσε επίσης την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα για κρίσιμες πρώτες ύλες – η Αυστραλία είναι πλούσια σε κοιτάσματα ορυκτών και σπάνιων γαιών, όπως το λίθιο και το κοβάλτιο.
Εντούτοις, η συμφωνία κωλυσιεργεί καθώς οι Αυστραλοί αγρότες θέλουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ, όμως οι εμπορικοί διαπραγματευτές της Επιτροπής δεν έχουν μεγάλα περιθώρια ελιγμών, καθώς το αγροτικό λόμπι της Ευρώπης είναι εχθρικό προς το ελεύθερο εμπόριο. Ένα άλλο σημαντικό σημείο τριβής είναι οι γεωγραφικές ενδείξεις (GI), βάσει των οποίων οι Αυστραλοί παραγωγοί θα έχαναν δικαιώματα ονομασίας προϊόντων όπως το Prosecco, η φέτα και το Parmigiano Reggiano.
Ινδονησία
Το νησιωτικό κράτος είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον Σύνδεσμο Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) και το τέταρτο πολυπληθέστερο έθνος στον κόσμο. Η εμπορική της σχέση με την ΕΕ μπορεί να χαρακτηριστεί αναιμική. Η ΕΕ είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της, αλλά η Ινδονησία, παρά το μέγεθός της, δεν κατατάσσεται καν στους 30 κορυφαίους της ΕΕ, καταδεικνύοντας τις ανεκμετάλλευτες προς το παρόν δυνατότητες.
Οι συνομιλίες την τελευταία δεκαετία συναντούσαν συχνά εμπόδια, με τις διαφωνίες να καταλήγουν επανειλημμένα ενώπιον του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Η Τζακάρτα ήλπιζε να ολοκληρώσει τις συνομιλίες πριν αναλάβει η νέα κυβέρνησή της την εξουσία τον Οκτώβριο, χωρίς όμως να τα καταφέρει τελικά.
Για παράδειγμα, η ΕΕ θέλει να εκμεταλλευτεί τα μεταλλεύματα νικελίου της Ινδονησίας για την αυτοκινητοβιομηχανία της, όμως η Τζακάρτα έχει απαγορεύσει τις εξαγωγές.
Αυτή τη στιγμή, δεν έχει καθοριστεί ημερομηνία για κάποιο επόμενο κύκλο διαπραγματεύσεων, αποδεικνύοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η διαδικασία επί τουλάχιστον μια δεκαετία.
Νοτιοανατολική Ασία (Φιλιππίνες, Μαλαισία, Ταϊλάνδη)
Η ΕΕ εντείνει επίσης τις προσπάθειες για την ενίσχυση των δεσμών με άλλα έθνη της ASEAN και την επανέναρξη εμπορικών συνομιλιών με τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και τις Φιλιππίνες. Όλες αυτές οι χώρες συγκαταλέγουν την ΕΕ μεταξύ των κορυφαίων εμπορικών τους εταίρων, ενώ οι Βρυξέλλες προσπαθούν να καλύψουν τη διαφορά που έχουν πάρει στην περιοχή η Κίνα και οι ΗΠΑ.
Με μια αγορά άνω των 660 εκατομμυρίων καταναλωτών, η ASEAN των 10 κρατών είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ εκτός Ευρώπης, μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η Μαλαισία είναι επίσης μέλος της CPTPP, η οποία θα μπορούσε να ενισχύσει την προσπάθεια της ΕΕ να επιδιώξει την ένταξη, δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ήδη μέλος της εμπορικής συμμαχίας.
Τα προβλήματα για μια τελική συμφωνία εντοπίζονται στη βιομηχανία φοινικέλαιου της Μαλαισίας, τη δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο, ενώ με τις Φιλιππίνες οι συνομιλίες διακόπηκαν μετά από ανησυχίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του προηγούμενου πρωθυπουργού Ροντρίγκο Ντουτέρτε. Στην περίπτωση της Ταϊλάνδης, οι συζητήσεις πάγωσαν μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το 2014.
Αυτή τη στιγμή, οι συνομιλίες τόσο με τις Φιλιππίνες όσο και με την Ταϊλάνδη προχωρούν, με τους επόμενους γύρους να έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο. Πολλά κεφάλαια των διαπραγματεύσεων έχουν ήδη συμφωνηθεί προσωρινά.
Πηγή: POLITICO, ΕΡΤnews