Στις 5 Δεκεμβρίου 1940 στα κακοτράχαλα βουνά της Ηπείρου, σκοτώνεται στην πρώτη γραμμή, πολεμώντας του Ιταλούς εισβολείς, ο Εβραϊκού θρησκεύματος Αντισυνταγματάρχης Πεζικού Μαρδοχαίος Φριζής, ο πρώτος Έλλην ανώτερος αξιωματικός νεκρός του πολέμου.
Ο Μαρδοχαίος Φριζής γεννήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 1893 στη Χαλκίδα και επειδή ήθελε να γίνει αξιωματικός του Στρατού, δίνει εξετάσεις στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, χωρίς επιτυχία. Γράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την τελειώνει και αμέσως μετά, το 1916, κατατάσσεται στο Στρατό και λόγω της μορφώσεώς του επιλέγεται ως Υποψήφιος Δόκιμο Έφεδρος Αξιωματικός. Λόγω των επιδόσεών του, της μορφώσεώς του αλλά και των αναγκών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στον οποίο συμμετείχε πλέον η Ελλάδα, ο Φριζής ανταποκρίνεται σε σχετικό αίτημα και ζητεί την μονιμοποίησή του στο στράτευμα. Κάτι το οποίο γίνεται και λαμβάνει τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού Πεζικού. Θα πολεμήσει σε όλους τους αγώνες του Έθνους, στο Μακεδονικό μέτωπο στη διάρκεια του Α’ΠΠ, στην εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία (1919), στην εκστρατεία στη Μικρά Ασία (1919-1922), όπου θα προαχθεί στο μεταξύ στον βαθμό του Λοχαγού και τελικώς στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο (1940-41)όπου και θα βρει ηρωικό θάνατο, διακρινόμενος πάντα για την απαράμιλλη γενναιότητά του και για την ακεραιότητα του χαρακτήρος του.
Χαρακτηριστικό του τελευταίο είναι ότι στη Μικρασιατική εκστρατεία, κατά την υποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων, ο Μαρδοχαίος Φριζής συλλαμβάνεται αιχμάλωτος των Τούρκων στην περιοχή της Σμύρνης. Τότε, Εβραίοι της Σμύρνης οι οποίοι πληροφορήθηκαν ότι ο Φριζής ήταν Εβραίος στο θρήσκευμα, πέτυχαν και συγκέντρωσαν χρήματα για να τα δώσουν «μπαχτσίσι» στις τουρκικές αρχές και να τον απελευθερώσουν. Όταν μαθαίνει ο Φριζής αυτά τα ευχάριστα γι’ αυτόν νέα, τότε αρνείται κατηγορηματικώς!
«Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει για όλους» απαντά στους ομόθρησκούς του και παραμένει με τους υπόλοιπους στρατιώτες του. Τελικώς, τον Αύγουστο του 1923, ένα χρόνο αργότερα, θα απελευθερωθεί μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες αξιωματικούς και στρατιώτες, με την επίσημη ανταλλαγή των αιχμαλώτων πολέμου.
Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου ο Αντισυνταγματάρχης Μ.Φριζής υπηρετεί στην VIII (8η) Μεραρχία Πεζικού στην Ήπειρο, επικεφαλής του Αποσπάσματος Αώου. Το Απόσπασμά του θα καταδιώξει το 8ο Σύνταγμα Αλπινιστών της Μεραρχίας «Τζούλια», συλλαμβάνοντας μαζικώς εκατοντάδες αιχμαλώτους Ιταλούς (περισσότερους των 700) ενώ άλλοι 300 πίπτουν νεκρού καταμετρημένοι επί του πεδίου, και θα απελευθερώσει την Κόνιτσα, προελαύνοντας ακολούθως στο γειτονικό αλβανικό έδαφος, ανακόπτοντας την προέλαση των Ιταλών, και επιτυγχάνοντας την αναστροφή του μετώπου.
Στις 5 Δεκεμβρίου 1940, η μονάδα του δέχεται επίθεση από την ιταλική αεροπορία στα Βορειοανατολικά της Πρεμετής. Δίνει εντολή στους άντρες του να πέσουν στα χαρακώματα, εκείνος όμως μένει έφιππος στο άλογο του και τους εμψυχώνει. Τα ιταλικά πυρά τον τραυματίζουν θανάσιμα, ενώ μία βόμβα που πέφτει πολύ κοντά του, τον αποτελείωσε.
Συμφώνως με την οικογενειακή αφήγηση, όπως σημειώνεται στο Wikipidia.org, ο Στρατιωτικός Ιερεύς της Μονάδος του έκλεισε τα μάτια με την επιθανάτια εβραϊκή προσευχή στα αρχαία ελληνικά: «Ἄκουε, Ἰσραήλ· Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστι» (= «Άκουσε Ισραήλ, ο Κύριος ο Θεός σου, ο Κύριος είναι ένας» [«Δευτερονόμιον 6:4»]).
Τελικώς, το 2002 θα βρεθούν θαμμένα τα οστά του στην Αλβανία, θα ταυτοποιηθούν με τη μέθοδο του DNA και θα μεταφερθούν στο Εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, στη Σταυρούπολη, όπου τάφηκαν με πλήρεις στρατιωτικές τιμές.
Για τα πολεμικά του επιτεύγματα είχε δεχθεί συγχαρητήριο επιστολή από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά και την στρατιωτική ηγεσία, ενώ προήχθη και στον βαθμό του Συνταγματάρχου.
Προτομές του έχουν τοποθετηθεί έξω από το Πολεμικό Μουσείο στο Καλπάκι, στη γενέτειρά του τη Χαλκίδα (το 1971 ανεγέρθηκε προτομή, έργο του Μιχάλη Τόμπρου, στην περιοχή της Παραλίας και το 2010 έφιππος ανδριάντας στην Πλατεία Πυροσβεστικής), στη Θεσσαλονίκη έναντι του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου και στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Οδοί που φέρουν το όνομά του βρίσκονται στη Χαλκίδα, στον Δήμο Αθηναίων κοντά στα σύνορα με το Ψυχικό, στην Καλλιθέα (περιοχή Χαροκόπου) και στην συνοικία Ξηροκρήνης του Δήμου Θεσσαλονίκης. Υπάρχει «Οδός Συνταγματάρχη Φριζή» στην Πυλαία Θεσσαλονίκης και βρίσκεται μεταξύ του Νεκροταφείου του Γ΄ΣΣ και του Νεκροταφείου Πυλαίας. (wikipidia.org)