Πριν από περισσότερο από ένα χρόνο, η Κίνα επεφύλαξε θερμή υποδοχή στον Μπασάρ αλ Άσαντ και τη σύζυγό του κατά τη διάρκεια της εξαήμερης επίσκεψής τους στη χώρα, προσφέροντας στον πρώην ηγέτη της Συρίας ένα σπάνιο διάλειμμα από την πολυετή διεθνή απομόνωση μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011.
Καθώς το ζευγάρι συμμετείχε στους Ασιατικούς Αγώνες, ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ υποσχέθηκε να στηρίξει τον Άσαντ στην «στην εξωτερική παρέμβαση» και στην ανοικοδόμηση της Συρίας, ενώ η σύζυγός του Άσμα αποθεώθηκε από τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης.
Όμως, το απότομο τέλος της διακυβέρνησης του αυταρχικού ηγέτη που τόσο ρητά υποστηρίχθηκε από τον Σι μόλις πέρυσι, επέφερε πλήγμα στις διπλωματικές φιλοδοξίες της Κίνας στη Μέση Ανατολή και εξέθεσε τα όρια της στρατηγικής της στην περιοχή, λένε οι αναλυτές.
Ένας συνασπισμός αντιφρονούντων κατέλαβε την Κυριακή την πρωτεύουσα της Συρίας, τη Δαμασκό, μετά από μια αστραπιαία επίθεση που ανέτρεψε το καθεστώς του Άσαντ και έθεσε τέλος στην 50ετή δυναστεία της οικογένειάς του.
«Υπήρξε μια υπερβολική αίσθηση της ικανότητας της Κίνας να διαμορφώνει τα πολιτικά αποτελέσματα στην περιοχή», δήλωσε ο Τζόναθαν Φούλτον, μη μόνιμος ανώτερος συνεργάτης του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Ενώ η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ θεωρήθηκε ότι μείωσε την επιρροή στον αραβικό κόσμο των κύριων υποστηρικτών του, του Ιράν και της Ρωσίας, ήταν επίσης ένα πλήγμα για τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της Κίνας, δήλωσε ο Fulton.
«Πολλά από όσα (η Κίνα) κάνει διεθνώς βασίζονται στην υποστήριξη με αυτές τις χώρες και η αδυναμία τους να στηρίξουν τον μεγαλύτερο εταίρο τους στη Μέση Ανατολή λέει αρκετά για την ικανότητά τους να κάνουν πολλά πέρα από την περιοχή».
Η αντιμετώπιση "καυτών" θεμάτων
Αφού η Κίνα μεσολάβησε για τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ των μακροχρόνιων αντιπάλων της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν το 2023, τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης επαίνεσαν το αυξανόμενο προφίλ του Πεκίνου σε μια γειτονιά που επί μακρόν κυριαρχείτο από την Ουάσινγκτον.
Ο Γουάνγκ Γι, ο κορυφαίος διπλωμάτης της Κίνας, δήλωσε ότι η χώρα θα διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στον χειρισμό παγκόσμιων «καυτών θεμάτων».
Η Κίνα μεσολάβησε επίσης για την επίτευξη εκεχειρίας μεταξύ της Φατάχ, της Χαμάς και άλλων αντίπαλων παλαιστινιακών φατριών νωρίτερα φέτος και έχει απευθύνει επανειλημμένες εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.
Όμως, παρά την έλευση ηγετών της Μέσης Ανατολής στο Πεκίνο και τους γύρους «διπλωματίας με λεωφορείο» από τον απεσταλμένο της στη Μέση Ανατολή, Zhai Jun, κατά τους μήνες που ακολούθησαν, οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν σχηματίσει κυβέρνηση ενότητας και η σύγκρουση στη Γάζα συνεχίζεται.
«Η ξαφνική πτώση του Άσαντ δεν είναι ένα σενάριο που το Πεκίνο επιθυμεί να δει», δήλωσε ο Fan Hongda, μελετητής της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Διεθνών Σπουδών της Σαγκάης. «Η Κίνα προτιμά μια πιο σταθερή και ανεξάρτητη Μέση Ανατολή, καθώς το χάος ή ένας φιλοαμερικανικός προσανατολισμός στην περιοχή δεν ευθυγραμμίζεται με τα συμφέροντα της Κίνας».
Η αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας στην πτώση του Άσαντ ήταν υποτονική, εστιάζοντας στην ασφάλεια των Κινέζων υπηκόων και ζητώντας μια «πολιτική λύση» για την αποκατάσταση της σταθερότητας στη Συρία το συντομότερο δυνατό.
Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Μάο Νινγκ, τη Δευτέρα φάνηκε να αφήνει ένα άνοιγμα για δέσμευση με τη μελλοντική κυβέρνηση: «Οι φιλικές σχέσεις της Κίνας με τη Συρία είναι για όλο τον συριακό λαό», δήλωσε.
Κινέζοι εμπειρογνώμονες και διπλωμάτες λένε ότι το Πεκίνο θα περιμένει τώρα το χρόνο του προτού αναγνωρίσει μια νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό.
Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την εμπειρογνωμοσύνη και την οικονομική της δύναμη για να στηρίξει την ανοικοδόμηση, λένε, αλλά οι δεσμεύσεις της είναι πιθανό να είναι περιορισμένες επειδή η Κίνα έχει προσπαθήσει να ελαχιστοποιήσει τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια.
Η Συρία εντάχθηκε στη ναυαρχίδα της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road το 2022, αλλά έκτοτε δεν υπήρξαν σημαντικές επενδύσεις από κινεζικές εταιρείες, εν μέρει λόγω κυρώσεων.
Η Κίνα «δεν είναι πραγματικά σε θέση να αντικαταστήσει ριζικά τη Δύση είτε ως οικονομικός εταίρος, είτε ως διπλωματική ή στρατιωτική δύναμη στην περιοχή», δήλωσε ο Bill Figueroa, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Groningen και ειδικός στις σχέσεις Κίνας-Μέσης Ανατολής.
«Η Κίνα το 2024 έχει πολύ λιγότερα χρήματα από ό,τι η Κίνα το 2013 - 2014, όταν ξεκίνησε η BRI», δήλωσε ο Figueroa. Υπάρχει «μια προφανής επανεκτίμηση που λαμβάνει χώρα προς την κατεύθυνση ασφαλέστερων επενδύσεων και μείωσης των κινδύνων της Κίνας συνολικά», πρόσθεσε.
Πηγή: reuters