«Ηπραγματική αντιπολίτευση είναι τα μέσα ενημέρωσης», δήλωσε ο Steve Bannon το 2018, ενώ υπηρετούσε ως επικεφαλής στρατηγικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. «Και ο τρόπος για να τους αντιμετωπίσεις είναι να πλημμυρίσεις τη ζώνη με σκ@...». Ο Μπάνον έδειξε τον δρόμο και τώρα ο Τραμπ επιστρέφει στην προεδρία με τον νέο του επικεφαλής, τον αγαπημένο του φίλο, Ίλον Μασκ, ιδιοκτήτη της πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης X.
«Τώρα είστε ο Τύπος», είπε ο Μασκ στους πιστούς του οπαδούς στο Twitter. Όπως και ο Μπάνον, ο Μασκ περιφρονεί τα μέσα ενημέρωσης και αρκείται στο να θολώνει τα νερά: περισσότερες από τις μισές αναρτήσεις του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας θεωρήθηκαν «παραπλανητικές», σύμφωνα με το CBS. Και οι δύο καταλαβαίνουν ότι στον σημερινό κόσμο, το μόνο που έχει σημασία είναι η αφήγηση…
Από το Ηνωμένο Βασίλειο έως τις Φιλιππίνες, η πολιτική χρήση εργαλείων όπως το Facebook και το WhatsApp οδήγησε σε μια απροσδόκητη πολιτική αναστάτωση. Αλλά αυτή η αναστάτωση δεν είναι πλέον απροσδόκητη. Είναι πλέον ο κανόνας. Η… πλημμύρα τοξικής παραπληροφόρησης που «σάρωσε» την Ισπανία μετά τους περισσότερους από 200 θανάτους από την καταστροφή της Βαλένθια από τις πλημμύρες είναι μια τρανή επιβεβαίωση του κόσμου που οραματίζονται ο Μπάνον και ο Μασκ.
Η παραπληροφόρηση εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα μέσω των κινητών τηλεφώνων, τα κοινωνικά δίκτυα έχουν γίνει τοξικά και τα μέσα ενημέρωσης έχουν χάσει την αξιοπιστία τους. Οι πολίτες, πολωμένοι και αποπροσανατολισμένοι, δείχνουν με το δάχτυλο την άλλη πλευρά, κατηγορώντας την ότι λέει ψέματα. Έχουμε πλέον μια αλήθεια προσαρμοσμένη στον καθένα!
Η σύγκρουση μεταξύ της μηχανής προπαγάνδας και του μύλου των φημών έχει δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα: διάλεξε αυτό που θέλεις να διαβάσεις. Μάλιστα, κάποια ΜΜΕ έχουν ήδη γράψει την ιστορία που θέλετε να πιστέψετε.
Οι ειδικοί στην παραπληροφόρηση συμφωνούν ότι αυτό που συνέβη στην Ισπανία μετά τις φονικές πλημμύρες δεν είναι σύμπτωση, αλλά μάλλον το αναπόφευκτο αποτέλεσμα του νέου συστήματος πληροφόρησης που έχει αναδιαμορφωθεί από το δόγμα Μπάνον τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Μετά τις πλημμύρες, η Ισπανία είδε μέσα σε δύο εβδομάδες τόσα ψέματα όσα είδε κατά τη διάρκεια των δύο ετών της πανδημίας.
Ο μηχανισμός παραπληροφόρησης έχει τώρα περισσότερη δύναμη, αλλά έχει επίσης περισσότερους οπαδούς, περισσότερους ανθρώπους που έχουν συνηθίσει να καταναλώνουν αυτού του είδους το περιεχόμενο. Και, δυστυχώς, η σχέση των νέων με την πραγματικότητα και την πληροφόρηση διαμορφώνεται όλο και περισσότερο από αυτό το συγκεχυμένο και κατακερματισμένο τοπίο.
Είναι αδύνατο να προσδιορίσουμε την ακριβή στιγμή που ξεκίνησε αυτό το νέο διαστρεβλωμένο σύμπαν, αλλά άρχισε να διαμορφώνεται πολύ πριν οι άνθρωποι -αφελώς- μιλήσουν για... «μετα-αλήθεια». Ο Μπάνον, ο επικεφαλής της ακροδεξιάς ιστοσελίδας Breitbart, αναγνώρισε ότι υπήρχε ένα κοινό που διψούσε για εναλλακτικές πραγματικότητες.
Αντλούσε διδάγματα από το Gamergate του 2014, όταν ένας σεξιστικός όχλος παρενοχλούσε γυναίκες στον κόσμο των βιντεοπαιχνιδιών μέσω των κοινωνικών δικτύων. Ο άνθρωπος που αργότερα θα γινόταν διευθυντής της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ συνειδητοποίησε ότι οι πολιτικές μάχες μπορούν να διεξαχθούν στο διαδίκτυο ενεργοποιώντας τη φυλετική συμπεριφορά με μίσος και κατακλύζοντας τα δίκτυα με στρατιές τρολ.
Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, οι ψηφιακές πλατφόρμες -από το Google και το YouTube έως το Facebook και το Twitter- κέρδισαν τη μάχη για την προσοχή έναντι των μέσων ενημέρωσης. Διεκδίκησαν, επίσης, σχεδόν όλα τα διαφημιστικά έσοδα. Ενώ ο Τύπος αιμορραγούσε μέχρι θανάτου από το κλείσιμο και τις μαζικές απολύσεις, οι λίγες εφημερίδες που επέζησαν, προσπαθώντας απεγνωσμένα να κρατηθούν στη ζωή, παραδόθηκαν στην παραγωγή «viral» περιεχομένου για τα κοινωνικά δίκτυα. Εν τω μεταξύ, οι ίδιες τεχνολογικές εταιρείες εξαπέλυσαν τη δύναμη των αλγορίθμων στους χρήστες για να τροφοδοτήσουν την εκθετική τους ανάπτυξη, χωρίς να αναλογιστούν τις συνέπειες. Και τότε, άρχισε να συμβαίνει το ακατανόητο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας στους τέσσερις Αμερικανούς πιστεύει ότι η σφαγή στο Sandy Hook, κατά την οποία 26 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ήταν σκηνοθετημένη, αφού ο Alex Jones άρχισε να λανσάρει αυτή την «αρρωστημένη» θεωρία συνωμοσίας το 2014 για να αυξήσει το εισόδημά του. Το 2016, ένας άνδρας οπλισμένος με όπλο εισέβαλε σε μια πιτσαρία στην Ουάσινγκτον, πεπεισμένος ότι εκεί κρυβόταν ένα κύκλωμα παιδεραστίας που διοικούσαν Δημοκρατικοί πολιτικοί: το περίφημο «Pizzagate». Οι σημαίες των οπαδών του QAnon, μιας θεωρίας συνωμοσίας που εξαπλώθηκε και εξελίχθηκε σε αιρετική λατρεία μέσω των κοινωνικών δικτύων, κυμάτιζαν θριαμβευτικά κατά τη διάρκεια της επίθεσης στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 2021.
Ο σάλος που προκάλεσαν αυτά τα σκάνδαλα ανήκει πλέον στο παρελθόν. «Βαρέθηκα να ζητώ συγγνώμη», δήλωσε τον περασμένο Σεπτέμβριο ο διευθύνων σύμβουλος της Meta, Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Οι Meta, X, TikTok και YouTube ανακάλεσαν τις πολιτικές που απαγόρευαν την παραπληροφόρηση μετά την πανδημία ή τον εξτρεμιστικό λόγο μετά την επίθεση στο Καπιτώλιο.
Η βιομηχανία παραπληροφόρησης είναι πάντα πρόθυμη να γεμίσει τα κενά στην πληροφόρηση με τις δικές της αφηγήσεις. Μέχρι οι δημοσιογράφοι να παρουσιάσουν τα αληθινά γεγονότα, οι αόρατες δυνάμεις πίσω από αυτά τα ψέματα έχουν ήδη προχωρήσει σε κάτι άλλο. Πιο φρικτό ακόμη…. Υπάρχουν ακόμη πολλά να μάθουμε. Στις 29 Οκτωβρίου, ο Steve Bannon αποφυλακίστηκε μετά από τέσσερις μήνες πίσω από τα κάγκελα για περιφρόνηση του Κογκρέσου. Είπε ότι αισθάνεται πιο «δυνατός» από ποτέ και ότι είναι επικεντρωμένος στη νίκη του Τραμπ στις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου. Ο Τραμπ κέρδισε ξανά, αλλά αυτή τη φορά δεν ήταν έκπληξη…
Πηγή: skai.gr