Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι έτοιμη για επανεκλογή – και παρά τις επικρίσεις, βρίσκεται στην καλύτερη θέση για να κρατήσει την Ευρώπη ασφαλή σε μια περίοδο κρίσης
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα πρέπει να πάρει μια δεύτερη πενταετή θητεία στην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρά το κάπως ψεύτικο δράμα γύρω από την ψηφοφορία επιβεβαίωσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Πέμπτη.
Σίγουρα, η 65χρονη κεντροδεξιά πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας δεν μπορεί να είναι σίγουρη ότι θα κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των 361 ψήφων που απαιτούνται για να διατηρήσει τη θέση της. Πολλά μέλη του άτυπου φιλοευρωπαϊκού κοινοβουλευτικού συνασπισμού του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP), των κεντροαριστερών Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) και του φιλελεύθερου κεντρώου Renew Europe (RE) έκαναν εκστρατεία εναντίον της ή είπαν ότι δεν θα ψηφίσουν υπέρ της αυτήν.
Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί επιπλέον ψήφους, πιθανώς από μια πολύ μειωμένη ομάδα των Πρασίνων, πιθανώς και από τους Αδελφούς της Ιταλίας της Ιταλίδας πρωθυπουργού Giorgia Meloni, αν και όχι από την εθνική συντηρητική ομάδα Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) στο σύνολό της. Δεν θα κλείσει επίσημες συμφωνίες με κανένα από τα δύο, αλλά θα πρέπει να προσφέρει επαρκείς διαβεβαιώσεις για τις βασικές ανησυχίες τους – την εφαρμογή νόμων για την προστασία του κλίματος για τους Πράσινους και μια σκληρότερη γραμμή για τη μετανάστευση για τη Μελόνι – για να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους.
Η αβεβαιότητα οφείλεται κυρίως στην εθνική πολιτική. Γάλλοι συντηρητικοί και σοσιαλιστές τη βλέπουν πολύ κοντά στον εγχώριο εχθρό τους, τον κεντρώο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Οι φιλελεύθεροι του FDP της Γερμανίας της αντιτίθενται κυρίως επειδή είναι μέλος των συντηρητικών αντιπάλων τους στο Χριστιανοδημοκρατικό (CDU). Οι ευρωβουλευτές της Ιρλανδίας Fine Gael λένε ότι δεν θα την υποστηρίξουν λόγω της αμέριστης υποστήριξής της στο Ισραήλ στον πόλεμο κατά του παλαιστινιακού κινήματος Χαμάς στη Γάζα ως απάντηση στη σφαγή των Ισραηλινών στις 7 Οκτωβρίου.
Όλη η πολιτική είναι τοπική, όπως είπε περίφημα ο πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ. Αλλά οι πολιτικοί της ΕΕ πρέπει να κοιτάξουν τις γεωπολιτικές καταιγίδες πέρα από τα εγχώρια μέτωπά τους.
Όσον αφορά τα μεγάλα ζητήματα – την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την απάντηση στον Covid-19 και την κλιματική έκτακτη ανάγκη – η φον ντερ Λάιεν έκανε τις σωστές επιλογές. Υπό το βλέμμα της, η ΕΕ αγόρασε εμβόλια συλλογικά για να προστατεύσει τους ευρωπαίους πολίτες, ξεκίνησε άνευ προηγουμένου κοινό δανεισμό για τη χρηματοδότηση της οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία και υιοθέτησε ένα πακέτο νόμων με υπογραφή, γνωστό ως Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, με στόχο να καταστήσει την ΕΕ ουδέτερη για τον άνθρακα έως το 2050.
Επιπλέον, ήταν στο επίκεντρο της σταθερής απάντησης της ΕΕ στον πόλεμο της Ρωσίας, προετοιμάζοντας άμεσες κυρώσεις στη Μόσχα και κοινή υποστήριξη για την Ουκρανία σε στενό συντονισμό με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Φον ντερ Λάιεν ήταν η απάντηση στην απόκρυφη ερώτηση του Χένρι Κίσινγκερ: «Αν θέλω να μιλήσω στην Ευρώπη, σε ποιον αριθμό καλώ;»
Οι πολιτικοί δεν αξίζουν αυτόματα άλλη θητεία μόνο και μόνο επειδή έχουν εντυπωσιακό ιστορικό. Σκεφτείτε τον Ουίνστον Τσόρτσιλ το 1945. Στις δημοκρατίες, οι ψηφοφόροι –στην προκειμένη περίπτωση οι ευρωβουλευτές– πρέπει να πειστούν από ένα όραμα για το μέλλον και όχι απλώς από τη διασφάλιση της συνέχειας.
Η ΕΕ αντιμετωπίζει υπαρξιακές προκλήσεις από τον ρωσικό ρεβιζιονιστικό μιλιταρισμό, την δυναμική αναζήτηση της Κίνας για ηγεμονία και το αυταρχικό σύμφωνο μεταξύ των δύο , καθώς και την εντεινόμενη αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική αξιοπιστία των ΗΠΑ ως φύλακα υπερδύναμης της Ευρώπης. Αντιμετωπίζει επίσης σκληρούς εσωτερικούς ανέμους από την άνοδο εθνικιστών και λαϊκιστών που δαιμονοποιούν την ΕΕ ως το ανώνυμο, παγκοσμιοποιητικό γραφειοκρατικό πρόσωπο του «συστήματος» και όχι ως δομή για την επίλυση κοινών προβλημάτων από κοινού και την ενίσχυση της Ευρώπης σε έναν επικίνδυνο κόσμο.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Σι Τζινπίνγκ και ο Ντόναλντ Τραμπ θα ήταν ευχαριστημένοι εάν ένας συνδυασμός ακροδεξιών, διάφορων εθνικιστών, κομμουνιστών και γκρινιάρηδων συντηρητικών βύθιζε την ΕΕ σε κρίση καταψηφίζοντας την.
Σε όλες αυτές τις προκλήσεις, η von der Leyen έχει κάνει τις σωστές εκκλήσεις και προσφέρει τουλάχιστον τη δυνατότητα να ηγηθεί της ΕΕ αποφασιστικά τα επόμενα πέντε χρόνια. Καθώς γράφει αυτή την ομιλία της ζωής της για την κοινοβουλευτική συνεδρίαση της Πέμπτης, θα πρέπει να είναι πιο τολμηρή παρά πιο προσεκτική στην αντιμετώπιση των κινδύνων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη.
Οι επικριτές του τρόπου λειτουργίας της ΕΕ υποστηρίζουν ότι η Επιτροπή πρέπει να αλλάξει τον ηγέτη της για να αναγνωρίσει τη στροφή της κοινής γνώμης προς τα δεξιά που εκδηλώθηκε με το ρεκόρ ψηφοφορίας για τους ευρωσκεπτικιστές και τους εθνικιστές στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Ιουνίου. Ωστόσο, τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα διατήρησαν μια σαφή πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα, ακόμη και αν τα σκληρά δεξιά κόμματα ήταν στην κορυφή της δημοσκόπησης σε πολλές χώρες, ιδίως στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ουγγαρία.
Όσοι ψήφισαν ευρωσκεπτικιστές λαϊκιστές εξέφρασαν ως επί το πλείστον ανησυχίες για το κόστος ζωής, την κοινωνική ανισότητα, τη μετανάστευση και το κόστος για τους απλούς ανθρώπους της προσαρμογής στον καθαρό μηδενικό στόχο, ιδίως στην αντικατάσταση παλαιών αυτοκινήτων με ηλεκτρικά οχήματα και παλιούς λέβητες αερίου ή ορυκτών καυσίμων με αντλίες θερμότητας. Η απάντηση σε αυτές τις εύλογες ανησυχίες δεν μπορεί να είναι η επιβράδυνση μιας πράσινης μετάβασης που ήδη τρέχει πίσω από τον ρυθμό των καταστροφών που προκαλούνται από το κλίμα.
Αντίθετα, η επόμενη επιτροπή πρέπει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην άμβλυνση του κοινωνικού αντίκτυπου της προσαρμογής του κλίματος χρησιμοποιώντας τωρινούς και μελλοντικούς πόρους της ΕΕ για να συμπληρώσουν τα εθνικά μέτρα που στοχεύουν τα νοικοκυριά που χρειάζονται βοήθεια για να κάνουν τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και τη θέρμανση. Πρέπει επίσης να συγκεντρώσει τις χώρες της ΕΕ ώστε να ξοδέψουν ορθολογικά και από κοινού τις αυξημένες αμυντικές τους δαπάνες και να παράγουν περισσότερες αμυντικές δυνατότητες στην Ευρώπη αντί να τις αγοράζουν στο εξωτερικό.
Οι πιο πιεστικές ιστορίες και συζητήσεις για τους Ευρωπαίους – από την ταυτότητα μέχρι την οικονομία και το περιβάλλον
Μετά από δεκαετίες σε αντιπολίτευση αρχών στην ηγεσία της ΕΕ, οι Πράσινοι έχουν σηματοδοτήσει έναν νέο ρεαλισμό ως αντίδραση στην εκλογική τους καταστροφή τον Ιούνιο. Για να παραμείνουν σχετικοί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να επηρεάσουν τις πολιτικές της Επιτροπής, πρέπει να είναι μέρος της πλειοψηφίας της φον ντερ Λάιεν αντί να κλαίνε στην έρημο. Εάν είναι υπόχρεο στους Πράσινους για την επανεκλογή της, αυτό τους δίνει κάποιο μοχλό πάνω της για να αντέξουν την πίεση να αντιστρέψουν την πορεία σε ζητήματα που κυμαίνονται από τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων έως την απαγόρευση επικίνδυνων χημικών φυτοφαρμάκων.
Αυτό αφήνει το ερώτημα πώς μπορεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Meloni, η οποία απείχε θορυβωδώς όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των ηγετών της ΕΕ ψήφισε να προτείνει τη von der Leyen τον περασμένο μήνα. Μπορεί να υπάρχουν σκοτεινοί τρόποι να εξαγοράσει τη Meloni με θέσεις εργασίας για τους ευρωβουλευτές της ή για τον υποψήφιο για την Επιτροπή της Ιταλίας, αλλά όσον αφορά την πολιτική το βασικό της αίτημα είναι μια σκληρότερη καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως με την επεξεργασία περισσότερων αιτημάτων ασύλου εκτός ΕΕ, όπως σχεδιάζει να κάνει η Ιταλία με περιορισμένο αριθμό στην Αλβανία .
Αυτή η προσέγγιση είναι ανάθεμα για τους αγωνιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μπορεί να έχει μικρό αντίκτυπο στον συνολικό αριθμό των μεταναστών που αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη λόγω πολέμων, φυσικών καταστροφών και ακραίας φτώχειας στις πατρίδες τους. Αλλά σε μια εποχή πολιτικών χειρονομιών, η φον ντερ Λάιεν μπορεί να χρειαστεί να σηματοδοτήσει κάποια παραχώρηση για να μετριάσει την πίεση για μια τέτοια κίνηση.
Μόλις εκλεγεί, θα έχει πιο ελεύθερα χέρια για να διαμορφώσει τις βασικές πράσινες, οικονομικές και αμυντικές πολιτικές της για να κάνει την ΕΕ πιο αποτελεσματική. Αυτή είναι η καλύτερη απάντηση στη λαϊκιστική αντίδραση της Ευρώπης.
Πηγή: theguardian.com