Ο όρος «Πάσχα» είναι μια ελληνοποιημένη λέξη η οποία προέρχεται από το αραμαϊκό «πασ´ά» και το εβραϊκό «πέσαχ». Η ερμηνεία της λέξης αφορά κυρίως το «πέρασμα», τη μεγάλη διάβαση…
Το Πάσχα, σύμφωνα με την Βίβλο, αφορά στην ανάμνηση της εξόδου, του «περάσματος» των Εβραίων από τη δουλεία της Αιγύπτου υπό την ηγεσία του Μωυσή.
Η ΘΕΣΗ ΕΝΟΣ ΝΟΜΙΚΟΥ
ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΠΑΣΧΑ
Οι απανταχού της Γης Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί βιώνουν το Πάσχα με διάφορες εθνικοτοπικές παραδόσεις, με αποκορύφωμα την αναστάσιμη εορτή και το κάψιμο του Ιούδα! Ωστόσο, η κατάνυξη των πιστών κορυφώνεται με τα Πάθη του Χριστού. Η Μεγάλη Εβδομάδα βιώνεται σε μια κατανυκτική ατμόσφαιρα...
Τα Πάθη του Χριστού αφετηρία τους έχουν τη σύλληψή Του λόγω της προδοσίας του Ιούδα. Επακολουθούν δε τα απάνθρωπα βασανιστήρια, ο επαίσχυντος ευτελισμός και η παράνομη διαδικασία, που αφορά παρωδία δικών.
Ο Χριστός δικάστηκε κυρίως από δύο (2) δικαστήρια: από εκείνο του ιερατείου και από εκείνο των Ρωμαίων κατακτητών. Κατ’ ουσίαν, δηλαδή, δικάστηκε από τον Αρχιερέα Καϊάφα και από τον Ηγεμόνα Πιλάτο. Ασφαλώς, όμως, λόγω αναπομπής της υπόθεσης, για λόγους «τοπικής αρμοδιότητας» από τον Πιλάτο στον Ηρώδη, υπάρχει και η εκδοχή του τρίτου δικαστηρίου.
Ο Ηρώδης, που ανέπεμψε τον Ιησού και πάλι στον Πιλάτο, πρωτίστως «απασχολήθηκε» με τον ευτελισμό του Ιησού παρά με τη διαδικασία δίκης. Άλλωστε «εξουθενήσας δε αυτόν ο Ηρώδης συν τοις στρατεύμασιν αυτού και εμπαίξας, περιβαλών αυτόν εσθήτα λαμπράν ανέπεμψεν αυτόν τω Πιλάτω» (Λουκάς ΚΓ/11-12).
Ωστόσο, οι δίκες αυτές, με τις επιμέρους διαδικασίες που χαρακτηρίζουν την καθεμία χωριστά, ενοποιούνται (ιστορικά) σε «μια διαδικασία». Και τούτο διότι καθιερώθηκε να αναφέρονται ως «η Δίκη του Χριστού».
Με αφορμή και αιτία την επισκόπηση της Δίκης αυτής, επιβάλλεται στο ασφυκτικό αυτό περίγραμμα να τοποθετήσουμε τα πράγματα σε μια νομική τάξη με βάση τις Γραφές.
ΤΑ ΚΕΝΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ
Το παρόν κείμενο όχι μόνο είναι αδύνατον να εξαντλήσει το ζήτημα της Δίκης του Ιησού, αλλά και να το ψηλαφίσει καν! Η Δίκη του Ιησού απαιτεί ιδιαίτερο δοκίμιο-πραγματεία. Ωστόσο, στην οικονομία του περιγράμματος αυτού, αν και τα όσα γράφονται δεν αφορούν θεολόγο ή ιστορικό, αλλά νομικό, επιδιώκεται να αναδειχτούν καίρια ζητήματα για τη Δίκη του Ιησού, τα οποία χρήζουν «νομικής παρέμβασης». Τούτο δε είναι αναγκαίο επειδή η «θεολογική» βιβλιογραφία αδικεί δικονομικά και ουσιαστικά σημεία της Δίκης, με παρερμηνείες. Ένα δε από τα κρίσιμα ζητήματα είναι το «συ είπας» του Ιησού στους θρησκευτικούς δικαστές Του, αλλά και στον πολιτικό δικαστή Του τον Πιλάτο. Το παρόν κείμενο εστιάζει επιγραμματικώς στα εξής:
«Συ είπας» - Η ΕΥΘΕΙΑ ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ
Κατ’ ουσίαν το «συ είπας» του Ιησού παρερμηνεύεται. Προδήλως δε είναι εσφαλμένη η θέση ότι «η απάντησις αύτη δεν είναι ούτε σαφής βεβαίωσις ούτε άρνησις, αλλά συγκατάθεσις διδομένη ως είδος τι παραχωρήσεως» (1). Προς αποκατάσταση των πραγμάτων, υπ’ όψιν τα εξής:
Στη Δίκη του Ιησού «...ο αρχιερεύς είπεν αυτώ: εξορκίζω σε κατά του Θεού του ζώντος ίνα ημίν είπης ει συ ει ο Χριστός ο υιός του Θεού. Λέγει αυτώ ο Ιησούς: “συ είπας...”. Τότε ο αρχιερεύς (με το “σύ είπας”) διέρρηξε τα ιμάτιά του (!) λέγων ότι εβλασφήμησε και απεφάνθη: “Tι έτι χρείαν έχομεν μαρτύρων; Ίδε νυν ηκούσατε την βλασφημίαν αυτού. Tι υμίν δοκεί;”. Oι δε αποκριθέντες είπον: “ένοχος θανάτου εστί”» (Ματθαίος ΚΣΤ/56-67).
Το «συ είπας» του Ιησού στον Αρχιερέα Καϊάφα προδήλως σημαίνει ότι «ακόμη και εσύ το λες» ή άλλως: «το είπες ήδη», δηλαδή ναι!
Και τούτο διότι ο αρχιερέας (με το «συ είπας» του Ιησού) διέρρηξε τα ιμάτιά του (!) και απεφάνθη ότι δε χρειάζονται μάρτυρες. Συνεπώς, έχουμε ευθεία αποδοχή της κατηγορίας. Δεν υπήρχε δε ανάγκη μαρτύρων, διότι ο Ιησούς με τη διατύπωση αυτή, όπως προεκτίθεται, ομολόγησε καθιστάμενος κατήγορος του εαυτού Του. Στην ίδια ακριβώς δικονομική συνέπεια συγκαταλέγεται και η απάντηση του Ιησού στην ερώτηση «συ ουν ει ο υιός του Θεού;», οπότε ο Ιησούς απεκρίθη: «Υμείς λέγετε ότι εγώ Είμι». Και η απάντηση αυτή του Ιησού σημαίνει ότι «ακόμη και σεις λέτε ότι είμαι ο Υιός του Θεού». Αποδεικνύεται δε κατά τρόπο αδιστάκτως βέβαιο ότι η έκφραση «υμείς λέγετε» συνιστά την ομολογία του Ιησού, καθόσον ευθύς αμέσως το Συνέδριο απεφάνθη: «Τι έτι χρείαν έχομεν μαρτυρίας; Αυτοί γαρ ηκούσαμεν από του στόματος αυτού» (Λουκάς ΚΒ/68-71).
Ο ΔΕΙΛΟΣ ΗΓΕΜΟΝΑΣ ΚΑΙ Ο ΕΥΣΧΗΜΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ
Στη Δίκη, πέραν του ιερατείου, το οποίο ο Χριστός αποφασιστικώς είχε πλήξει, κεντρικό ρόλο διαδραμάτισε και ο Πιλάτος. Υπ’ όψιν ότι την πολιτική αυτή θέση του Ηγεμόνα, ο Πιλάτος κατείχε ως ευνοούμενος του Σηιανού, ο οποίος όμως ήδη, ως ένοχος συνωμοσίας κατά του αυτοκράτορα Τιβέριου, είχε θανατωθεί!
Έτσι, ο Πιλάτος είχε απωλέσει τον πολιτικό του προστάτη. Συνεπώς, όταν δέχτηκε την απειλή ότι «...ουκ ει φίλος του Καίσαρος» (Ιωάννης ΙΘ/13), έντρομος υπερασπίστηκε τη θέση του και όχι την αθωότητα του Ιησού! Η ιστορικότητα, όμως, των εξελίξεων με τον σταυρικό θάνατο του Ιησού και το γεγονός της ταφής Του ανέδειξε έναν Μεγάλο Άγιο. Και τούτο διότι, όταν ακόμη και «οι μαθηταί πάντες αφέντες αυτόν έφυγον» (Ματθαίος ΚΣΤ/56), τότε «ελθών Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας, ευσχήμων βουλευτής... τολμήσας εισήλθε προς Πιλάτον και ητήσατο το σώμα του Ιησού» (Μάρκος ΙΕ/42-43).
Ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία ήταν βουλευτής, μέλος του Μεγάλου Συνεδρίου αλλά και μυστικός μαθητής του Ιησού (Ματθαίος ΚΖ/57-60). Είναι εκείνος ο οποίος «το Άχραντον Σώμα σινδόνι καθαρά ειλήσας και αρώμασι εν μνήματι καινώ κηδεύσας απέθετο».
Επίσης, ο Ιωσήφ ως βουλευτής μειοψήφησε και δε συγκατατέθηκε στη Βουλή για την καταδίκη του Ιησού! (Λουκάς ΚΓ/50-54). Παρά δε που ο Άγιος αυτός αναφέρεται και από τους τέσσερις Ευαγγελιστές, και παρά που η μνήμη του τιμάται από την Οργανωμένη Εκκλησία (31 Ιουλίου), εντούτοις έχει παραβλεφθεί από τους πιστούς, αλλά και από την Οργανωμένη Εκκλησία. Ουδείς γνωστός Ναός στον ελλαδικό χώρο έχει ανεγερθεί στο όνομά του ως εάν «αγνοείται» εκείνος που τολμήσας ανέλαβε το ιερό καθήκον της αποκαθήλωσης και της ταφής του Ιησού, όταν οι πάντες είχαν εξαφανιστεί... Εφοβούντο γαρ!
ΚΡΙΣΙΜΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ
Τούτες οι ημέρες, που πραγματικά είναι χρήσιμες για αναστοχασμούς, θα πρέπει να εντοπίσουμε κρίσιμα διδάγματα που αφορούν στα «υποδείγματα του καλού» και στα «υποδείγματα του κακού» ,που ωστόσο δεν ακούγονται από την Οργανωμένη Εκκλησία.
ΤΑ «ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ»
Ως «υποδείγματα του κακού» πρέπει να εντοπίσουμε την προδοσία του Ιούδα και τον πολιτικό Πιλάτο.
Ο Ηγεμόνας Πιλάτος επιδιώκει να διατηρήσει την πολιτική θέση του (και την εξουσία του), ακόμη και καταδικάζοντας σε θάνατο τον αθώο Ιησού. Πάρα δε που ο Πιλάτος διαπίστωσε και ως «δικαστικός λειτουργός» ότι η κατηγορία δεν συνεπαγόταν την θανατική ποινή, εντούτοις απελευθέρωσε τον Βαραβά και εκτέλεσε τον Ιησού. Αυτό το έπραξε δειλά και υποκριτικά, με το «να νίπτει τας χείρας του».
Έτσι ακύρωσε, κάθε έννοια δικαιοσύνης και πολιτικής αξιοπρέπειας.
Ο προδότης Ιούδας με αργύρια παρέδωσε αυτόν που ακολούθησε σε όλη τη διαδρομή του δημόσιου λόγου Του. Και τον πρόδωσε με φιλί!.. «Ιδών δε οτι… κατεκρίθη, μεταμεληθείς…ρίψας τα αργύρια ανεχώρισεν και απελθών απήγξατο» (Ματθαίος ΚΖ/ 3-4-5). Μπορεί δε ο εκούσιος απαγχονισμός του να είναι πράξη «αυτοκάθαρσης» ,εντούτοις το έγκλημα του, εκείνο της προδοσίας δεν παραγράφεται!
ΤΑ «ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ»
Ταυτοχρόνως, όμως, επιβάλλεται να αναδείξουμε, και τα «υπόδειγματα του καλού».
Πρώτο Μέγιστο παράδειγμα-υπόδειγμα του καλού ,είναι ο ίδιος ο Ιησούς ο οποίος ασκώντας αυστηρή κριτική στο Ιερατείο δεν αποδέχτηκε τη νομιμότητα του, δεν «υπέγραψε» δηλαδή ( θα λέγαμε σήμερα) προσχώρηση στην νομιμότητα του Καθιερωμένου Ιερατείου, υποστηρίζοντας και ομολογώντας την Αποστολή Του μέχρι και το σταυρικό θάνατο Του.
Μέγιστης αξίας όμως παράδειγμα – υπόδειγμα του καλού, που αναδεικνύει το ήθος και τη γενναιότητα ενός βουλευτή του Ιερατείου είναι ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία,που αντιπαρέρχεται τις όποιες σε βάρος του κυρώσεις και πράττει το καθήκον του κατά τη συνείδησή του! Ταυτοχρόνως παραχωρώντας τον καινοφανή τάφο του στον Ιησού, υποδεικνύει και το μεγαλείο της ανιδιοτελούς φιλοξενίας…
Η Οργανωμένη Εκκλησία θα πρέπει μακριά από τυπολατρίες να επικαιροποιεί τα υποδείγματα του καλού και του κακού, αντιστοιχώντας τα υποδείγματα αυτά στην εκάστοτε πραγματικότητα.
Ο σύγχρονος – δυτικός – πολιτισμός, με την έλευση του Ιησού «σταμάτα» το χρόνο σε π.Χ και ορίζει νέα περίοδο ιστορίας και πολιτισμού εκείνη την μ. Χ.
Είθε η νέα περίοδος να έχει μόνο παραδείγματα του καλού! Ας αγωνιστούμε γι’ αυτό!
με Αναστάσιμες ευχές!
(1) βλ. Π.Τρεμπέλας το λάθος (!) στην «ερμηνεία της Καινής Διαθήκης» (2014) σελ. 127,
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).