Σε "αχαρτογράφητα νερά" εισέρχεται πλέον η ενότητα της ορθοδοξίας μετά την απόφαση της Μόσχας να δεχτεί στις τάξεις του δύο μέρες πριν λήξει το 2021, 102 κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας από οκτώ αφρικανικές χώρες.
Η ενέργεια αυτή έρχεται ως αντίποινα για την αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας από το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας το 2019.
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας, όπως είχε από απειλήσει δήλωσε "αδυναμία περαιτέρω άρνησης" σε κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, οι οποίοι επέβαλαν αιτήσεις για υπαχθούν στο Πατριαρχείο της Μόσχας αντιδρώντας στην απόφαση.
Επίσης πληροφορίες αναφέρουν ότι η Εκκλησία της Ρωσίας, αποφάσισε την δημιουργία Πατριαρχικής Εξαρχίας στην Αφρική με τον τίτλο "Κλίνσκι".
Για την Ορθόδοξη Εκκλησία οι εξαρχίες έχουν τον ρόλο της αντιπροσωπείας, είναι κάτι σαν τις διπλωματικές αποστολές. Συστήνονται δε με την άδεια κάθε Εκκλησίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο ακόμη και σήμερα δεν έχει εξαρχία στην Αθήνα αν και έχει καταθέσει σχετικό αίτημα εδώ και 20 χρόνια.
Όπως έγινε γνωστό από τη Μόσχα Μητροπολίτης Κλιν και Πατριαρχικός Έξαρχος Αφρικής, διορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Ερεβάν και Αρμενίας Λεωνίδας, μέχρι πρότινος Αντιπρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας.
Η ποιμαντική ευθύνη της Πατριαρχικής Εξαρχίας Νότιας Αφρικής περιλαμβάνει τη Λαϊκή Δημοκρατία του Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Δημοκρατία του Κονγκό, τη Δημοκρατία της Γκαμπόν, τη Δημοκρατία της Ισημερινής Γουινέας, τη Δημοκρατία της Κένυας, τη Δημοκρατία του Κονγκό, η Ουγκάντα, η Δημοκρατία της Μαδαγασκάρης και όλα τα άλλα αφρικανικά κράτη νότια αυτών.
Η σταυροπηγιακή ενορία του Πατριαρχείου Μόσχας στη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής, εντάχθηκε επίσης στη Μητρόπολη Νότιας Αφρικής.
Τέλος να αναφερθεί ότι ο Μητροπολίτης της Επισκοπής Νοτίου Αφρικής θα φέρει τον τίτλο: «Γιοχάνεσμπουργκ και Νοτίας Αφρικής».
Τον Νοέμβριο του 2019 την αυτοκεφαλία της ουκρανικής Εκκλησίας αναγνώρισε Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος. Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, δεύτερο τη τάξει μετά το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, συντάσσεται έτσι με την απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου μαζί με την Ελλαδική Εκκλησία.
«Από εδώ από το Κάιρο, την πρωτεύουσα της Αιγύπτου, να αναφερθώ σε ένα μεγάλο γεγονός για την εκκλησία μας. Το Παλαίφατο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, το δεύτερο τη τάξει, κατόπιν πολλής προσευχής, κατόπιν πολλής περισκέψεως, με την παρουσία των Αγίων Αρχιερέων, με την παρουσία του Εξοχοτάτου Πρέσβεως της Ελλάδος, θα ήθελα επισήμως να αναγγείλω ότι από σήμερον το Πατριαρχείο μας κατέγραψε στα δίπτυχα την Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας και τον Μακαριώτατο Προκαθήμενο αυτής κ. Επιφάνιο».
Με τα λόγια αυτά, και με τον πιο επίσημο τρόπο, ο προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αφρικής, Θεόδωρος, ανακοίνωσε στον κατάμεστο ναό της μεγαλύτερης αραβόφωνης ελληνορθόδοξης κοινότητας της αιγυπτιακής πρωτεύουσας, τους Ταξιάρχες Καΐρου, την απόφαση του Δευτερόθρονου Πατριαρχείου της Ορθοδοξίας να μνημονεύσει για πρώτη φορά τον μητροπολίτη Κιέβου, Επιφάνιο, ως τον προκαθήμενο της ουκρανικής Εκκλησίας.
«Έχω υπηρετήσει τόσα χρόνια στο χώρο της Εκκλησίας και γνωρίζω ότι από σήμερα, με το έλεος του Θεού, θα αρχίσει η λύσις αυτού του μεγάλου θέματος για την Εκκλησία μας. Η ομόνοια, η αγάπη, η ελπίδα, θα έλθει ανάμεσά μας», επεσήμανε ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας, καταλήγοντας ότι «μέσα από τους αγώνες μας, τις προσπάθειές μας, θα δούμε τον Χριστό να μας λέγει ότι είναι εν μέσω υμών».
Η ανακοίνωση αναγνωρίσεως
«Κατά τους παρελθόντας μήνας, διεπιστώσαμεν την διάθεσιν των Αδελφών Αγίων Ιεραρχών υπέρ της αναγνωρίσεως του παραχωρηθέντος διά συνοδικού τόμου υπό του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου του Αυτοκεφάλου της Ουκρανικής Εκκλησίας.
»Όπως τυγχάνει τοις πάσι γνωστόν, η Αγία Καθολική Ορθόδοξος Εκκλησία ημών λειτουργεί κατά το συνοδικόν σύστημα διοικήσεως, ως παρέλαβε τούτο εκ της παραδόσεως και των Αγίων Οικουμενικών Συνόδων. Κατά τούτο, οι Πρόεδροι των κατά τόπους Εκκλησιαστικών Συνόδων αποτελούσι την συνισταμένην των μελών αυτών.
»Συνωδά τούτοις και ημείς, ως συνισταμένη και επιτελεστική αρχή της διαθέσεως των Αδελφών Αγίων Ιεραρχών, εμνημονεύσαμεν εν τοις Διπτύχοις της Καθολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, τον Προκαθήμενον της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Μακαριώτατον Μητροπολίτην Κύριον Κύριον Επιφάνιον, προσευχόμενοι διακαώς υπέρ ειρήνης και ευσταθείας των Ορθοδόξων Εκκλησιών ημών».
Αμεση ήταν τότε η αντίδραση της Μόσχας:
«Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη βαθιά της λύπη σχετικά με την απόφαση του Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ.κ. Θεόδωρου, να αναγνωρίσει τον Επιφάνιο ως Προκαθήμενο της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας και να εγγράψει το όνομά στα Δίπτυχα της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας. Ο Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας δεν μπορεί πλέον να μνημονεύεται από τον Πατριάρχη Μόσχας», ανέφερε ο αναπληρωτής πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων, του Πατριαρχείο Μόσχας Πρωθιερέας Νικόλαος Μπαλασώφ με δηλώσεις του στο πρακτορείο Interfax .