Το θέμα του εκλογικού νόμου υπάρχει στο μυαλό της κυβέρνησης ως "ρουά ματ" κίνηση και μάλλον ψάχνει το κατάλληλο timing για να το ανοίξει με σκοπό να "πιέσει" τα κόμματα του Κεντροαριστερού τόξου (από το ΠΑΣΟΚ-Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι αλλά και το κόμμα του Λεβέντη μέχρι όμως και το ΚΚΕ) να συνεργαστούν προεκλογικά ώστε να "εμποδίσει" τη ΝΔ αν τυχόν είναι πρώτη δύναμη να σχηματίσει κυβέρνηση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προετοιμάζει την απλή αναλογική όπως δεσμευόταν προεκλογικά και αυτό γιατί πρόθεσή του είναι να καταστήσει τον εκλογικό νόμο αντικείμενο διαπραγμάτευσης αναζητώντας κυβερνητικούς εταίρους, με σκοπό να μπορεί να παραμείνει ο βασικός κορμός του κυβερνητικού σχήματος ακόμα κι αν είναι δεύτερο κόμμα στις εκλογές.
Η συζήτηση αυτή γίνεται όλο και πιο επείγουσα όσο οι δημοσκοπήσεις βεβαιώνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει πλέον την πρωτοκαθεδρία στην πρόθεση ψήφου.
Τι σχεδιάζει λοιπόν το πρωθυπουργικό επιτελείο για να πραγματοποιήσει αυτή του την επιδίωξη;
Το μοντέλου του εκλογικού νόμου που υπάρχει σήμερα ως σκαρίφημα στον ΣΥΡΙΖΑ είναι το ακόλουθο:
Πρώτον, να μην καταργηθεί το μπόνους πλειοψηφίας που παραχωρείται σήμερα στο πρώτο «αυτοτελές» κόμμα, αλλά να επεκταθεί η δυνατότητα χορήγησής του και σε συνασπισμούς κομμάτων. Όχι μόνο, μάλιστα, σε κόμματα που συνασπίστηκαν προεκλογικά και κατήλθαν στις εκλογές με ενιαίους συνδυασμούς, αλλά και σε κόμματα που κατέρχονται χωριστά, αλλά δηλώνουν προεκλογικά ότι προτίθενται να συνεργαστούν μετεκλογικά.
Για παράδειγμα, αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι δεύτερο κόμμα στις εκλογές, αλλά διαθέτει ως «δηλωμένους» εταίρους δυο-τρία κόμματα ακόμα, θα μπορούσε να αθροιστεί το εκλογικό ποσοστό τους και εφόσον πλειοψηφεί να πάρουν μαζί το μπόνους το οποίο στη συνέχεια θα κατανεμηθεί αναλογικά μεταξύ τους. Με αυτό τον τρόπο το δεύτερο κόμμα, που θα πάρει έτσι ή αλλιώς τη μερίδα του λέοντος από το μπόνους, θα μπορούσε να είναι ο βασικός κορμός της κυβέρνησης που θα σχηματιστεί με πλειοψηφία στη Βουλή.
Τουτέστιν, για να προχωρήσει η ιδέα αυτή θα πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να εξασφαλίσει την παρουσία κυβερνητικών εταίρων, εγχείρημα που δεν μοιάζει για την ώρα πολύ εύκολο.... (γι' αυτό συζητάει με ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι και ΚΚΕ).
Από την άλλη, τα παραπάνω κόμματα πλην του ΚΚΕ έχουν ξεκινήσει μία προσπάθεια συνεννόησης για να ανακαλύψουν αν και που συμφωνούν αν συμφωνούν ή αν τελικώς διαφωνούν και κινούνται αυτόνομα. Το ρόλο του "μπαλαντέρ" παίζει το ΠΟΤΑΜΙ καθώς θεωρείται εξ ίσου πιθανό να συνεργαστεί προεκλογικά ή με το ΠΑΣΟΚ ή με τη ΝΔ.
Προ ημερών, Φώφη Γεννηματά και Σταύρος Θεοδωράκης σε συνάντησή τους συμφώνησαν να συμπλεύσουν σε όσα συμφωνούν. Λίγες μέρες μετά κατέθεσαν από κοινού ερώτηση στον πρωθυπουργό. Ο πρόεδρος του Ποταμιού, όμως, συνέπλευσε και με τη ΝΔ καταγγέλλοντας από κοινού τις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης για την επιλογή εταιριών που αφορά στη σίτιση των προσφύγων. Και επιπλέον, συνέπλευσε με τη ΝΔ στην άποψή ότι η υποκλοπή και διαρροή συνομιλιών μελών του ΔΝΤ βλάπτει τη χώρα. Αντίθετα, η Φώφη Γεννηματά συνέπλευσε με τον ΣΥΡΙΖΑ στην άποψη ότι πρέπει να αντικατασταθεί το ΔΝΤ με τον Ευρωπαικό Μηχανισμός Στήριξης.
Ως εκ τούτου, δεν είναι λίγοι αυτοί που στοιχηματίζουν, ειδικά από το περιβάλλον του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι, τελικά, ο Σταύρος Θεοδωράκης θα θελήσει να ενσωματώσει το κόμμα του στη ΝΔ εξασφαλίζοντας ο ίδιος μία εκλόγιμη θέση στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας.
Σε αυτή την περίπτωση, η όποια προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να σχηματιστεί κυβέρνηση προεκλογικών συνεργασιών μέσω ενός εκλογικού Νόμου θα παίσει στο κενό.
Τι θα γίνει, λοιπόν, αν δεν υπάρξουν οι συμφωνίες που επιθυμεί ο ΣΥΡΙΖΑ;
Θα επιμείνει στη λογική της πρότασής του ακόμα κι αν είναι φανερό ότι το μπόνους θα καταλήξει στα κόμματα της αντιπολίτευσης, ή θα αλλάξει τακτική και θα θυμηθεί ξανά την «απλή και άδολη αναλογική», όπως έκανε το ΠΑΣΟΚ το 1989; (αν και είχε δεσμευτεί ότι θα έφερνε την αναλογική από το 1981 την θυμήθηκε στο τέλος της δεύτερης τετραετίας του όταν κατάλαβε ότι θα έχανε τις εκλογές, με σκοπό τότε να εμποδίσει την αυτοδυναμία της επερχόμενης ΝΔ του Κων/νου Μητσοτάκη).
Σημαντική λεπτομέρεια: Η ΝΔ μαζί με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι διαθέτουν 103 βουλευτές στη σημερινή Βουλή και μπορούν να μπλοκάρουν την άμεση εφαρμογή εκλογικού νόμου που θα ψηφιστεί με πάνω από 151 αλλά κάτω από 200 ψήφους (στη περίπτωση αυτή εφαρμόζεται στις μεθεπόμενες εκλογές).
Αν, πάντως, η κυβέρνηση καταφέρει τελικά να συνεννοηθεί με τα δύο παραπάνω κόμματα για προεκλογική δέσμευση μετεκλογικής συνεργασίας και ψηφιστεί ο νέος εκλογικός νόμος ο ΣΥΡΙΖΑ ως δεύτερο κόμματα με τη συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΔΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ και ΠΟΤΑΜΙ μπορούν να κάνουν κυβέρνηση μοιράζοντας από κοινού το μπόνους των 50 εδρών.
Για παράδειγμα εάν γίνονταν οι εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 με έναν τέτοιον εκλογικό νόμο και υπήρξε συνεννόηση συνεργασίας μεταξύ ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΠΟΤΑΜΙ η κυβέρνηση που θα είχαμε σήμερα, καίτοι ο ΣΥΡΙΖΑ λάμβανε 35,5% και η ΝΔ 28,1% θα ήταν η ακόλουθη:
Ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε 95 έδρες.
Η ΝΔ (η οποία αφού είχε συμφωνήσει προεκλογικά τη συνεργασία της με το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ θα λάμβανε και θα μοίραζε το μπόνους των 50 εδρών καίτοι δεύτερη κόμμα) θα είχε 75 έδρες συν 34 από το μπόνους. Σύνολο 109 έδρες.
Το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ θα είχε 17 έδρες συν 7 έδρες από το μπόνους. Σύνολο 24 έδρες.
Το ΠΟΤΑΜΙ θα είχε 11 έδρες συν 5 από το μπόνους. Σύνολο 16 έδρες.
Και η ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ θα είχε 9 έδρες συν 4 έδρες από το μπόνους. Σύνολο 13 έδρες.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση για να σχημάτιζε κυβέρνηση η ΝΔ ως δεύτερο κόμμα χρειάζονται και το ΠΑΣΟΚ και το ΠΟΤΑΜΙ και την ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ αφού τα ποσοστά των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΝΕΛ 39,2% και τα τέσσερα κόμματα συγκέντρωναν 41,9%.
Σύμφωνα, λοιπόν, με το παραπάνω παράδειγμα και αν λάβουμε υπ όψη το χαμηλό ποσοστό που συγκεντρώνει σήμερα στις δημοσκοπήσεις ο ΣΥΡΙΖΑ για να σχηματίσει ως δεύτερο κόμμα κυβέρνηση χρειάζεται να συνεργαστεί προεκλογικά με πάνω από δύο κόμματα.
Ανεξάρτητα πάντως από την κεντρική επιλογή σχετικά με το πλειοψηφικό μπόνους, μένουν πολλά ακόμα θέματα να ρυθμιστούν στις εκλογικές διατάξεις που κανονικά θα έπρεπε να έχουν ρυθμιστεί από καιρό (εδώ και χρόνια) και αποτελούν επίσης αντικείμενο των σχετικών συζητήσεων και σχεδιασμών.
Πρώτο και κυριότερο είναι το σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών. Η Β' Αθήνας εκλέγει σήμερα 44 βουλευτές και αποτελεί θηριώδη εκλογική περιφέρεια. Ήδη στις περιφερειακές εκλογές έχει χωριστεί σε τρεις αυτοτελείς και διακριτούς τομείς (δυτικό, βόρειο και νότιο) ενώ ορισμένοι ακόμα δήμοι (Βύρωνας, Γαλάτσι, Δάφνη-Υμηττός, Ζωγράφου, Ηλιούπολη, Καισαριανή, Ν. Φιλαδέλφεια-Χαλκηδόνα) συνιστούν μαζί με τον δήμο Αθηναίων τον λεγόμενο κεντρικό τομέα Αθηνών. Είναι ένας δεδομένος πλέον χωρισμός που θα μπορούσε να αποδώσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο 3-4 διαφορετικές εκλογικές περιφέρειες στις Βουλευτικές εκλογές και σε καμία επιμέρους περίπτωση όπως υπολογίζεται δεν θα εκλέγονται περισσότεροι από 15 βουλευτές το πολύ. Αντίστοιχα, η σημερινή εκλογική περιφέρεια του Νομού Αττικής (τέως Υπόλοιπο) στην οποία αναλογούν μετά την τελευταία απογραφή 15 βουλευτές, έχει επίσης ήδη χωριστεί στις Περιφερειακές εκλογές σε Ανατολικό και Δυτικό τμήμα που θα μπορούσαν να εμφανιστούν χωριστά και στις Βουλευτικές εκλογές με αναμενόμενη αναλογία 10 εδρών για την Ανατολική περιφέρεια και 5 για τη Δυτική. Με αυτά τα δεδομένα, οι άλλες μεγάλες περιφέρειες που απομένουν με διψήφιο αριθμό εδρών, είναι η Α' Αθηνών που εκλέγει σήμερα 14 βουλευτές και η Α' Θεσσαλονίκης με 16, για τις οποίες επίσης διατυπώνονται σκέψεις επιμέρους χωρισμού.
Σύμφωνα με πληροφορίες πάντως, διατυπώνεται και η άποψη να φτάσει το σπάσιμο των εκλογικών περιφερειών σε πολύ μεγαλύτερο εύρος με όριο τις 6 έδρες. Να συμπεριληφθούν δηλαδή και η Β' Θεσσαλονίκης που εκλέγει σήμερα 9 βουλευτές, οι νομοί Αχαϊας, Ηρακλείου, Λάρισας και η Β' Πειραιά που διαθέτουν 8 έδρες, όπως και ο νομός Αιτωλοακαρνανίας που εκλέγει 7 βουλευτές.
Πάντως, για την ιστορία αξίζει να σημειωθεί ότι την ιδέα για τον παραπάνω εκλογικό Νόμο που αυτή τη στιγμή έχει στα συρτάρια του ο Αλέξης Τσίπρας την δανείστηκε από την γειτονική Ιταλία όπου πρόσφατα ψηφίστηκε και ισχύει επίσημα από τον Ιούλιο του 2016 ένας παρόμοιος εκλογικός Νόμος. Στο μόνο που διαφέρει είναι ότι ο Συνασπισμός των κομμάτων που προηγείται των εκλογών εφόσον έχει από 40% και πάνω παίρνει το 55% των εδρών της Βουλής.