Η Κim Lane Scheppele είναι Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Princeton University και συνεργάτης στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Έζησε στην Ουγγαρία και στη Ρωσία όπου μελέτησε την αποσάθρωση των πολιτικών και συνταγματικών δικαιωμάτων και την άνοδο του αυταρχισμού.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πολλές φορές εκφράσει τον θαυμασμό του για τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία καθόλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα, αλλά και για τον Ούγγρο πρόεδρο Βίκτωρ Όρμπαν, ο οποίος είναι στην εξουσία από το 2010. Ο Τραμπ, ο οποίος αποτελεί απειλή για τη δημοκρατία ακόμη και για μέλη της δικής του κυβέρνησης, είναι έτοιμος να μιμηθεί αυτούς τους αυταρχικούς ηγέτες.
Μίλησα με την Scheppele την προηγούμενη εβδομάδα, λίγο μετά την απόφαση του Τραμπ να προτείνει ως επικεφαλής των εθνικών μυστικών δυνάμεων την Tulsi Gabbard, υπέρμαχη του Πούτιν -μια πρόταση που θα ήταν αδιανόητη για έναν φιλοδημοκρατικό πρόεδρο.
Frank Wilkinson: Ο Ορμπανισμός είναι ένα βιώσιμο μοντέλο για τον Τραμπ, ακόμη κι αν ο νέος πρόεδρος δεν είναι τόσο "εξεζητημένος" όσο ο Όρμπαν, έτσι δεν είναι;
Kim Lane Scheppele: Ο Τραμπ δεν είναι πειθαρχημένος, ξέρει όμως ότι θέλει να επιτύχει κάτι. Και στην πρώτη του θητεία έμαθε ότι αν αναθέτεις πράγματα σε άλλους, όπως έκανε με τους δικαστές στη Federalist Society, μπορείς να πετύχεις πολλά. Κι εδώ έρχεται το Project 2025, το οποίο δημιουργήθηκε από έναν αρκετά μεγάλο αριθμό ομάδων, μια εκ των οποίων ήταν του Ορμπαν.
Ο 'Ορμπαν ελέγχει ένα αγγλόφωνο think tank, το Danube Institute, το οποίο έχει μια επίσημη συμφωνία συνεργασίας με το Heritage Foundation. Ο Όρμπαν έχει καυχηθεί πολλές φορές -πιο πρόσφατα πριν από δυο εβδομάδες- ότι έχε σχεδιάσει μεγάλο μέρος του προγράμματος Τραμπ.
FW: Η φράση “Defund the Left” (σε ελεύθερη μετάφραση, αποσύρετε τη χρηματοδότηση από την Αριστερά) κυκλοφορεί εδώ και πολύ καιρό στους αμερικανικούς δεξιούς κύκλους. Καθώς το Μεγάλο Παλαιό Κόμμα (GOP) γίνεται ξεκάθαρα όλο και πιο αυταρχικό, θα μπορούσε να πλήξει τη χρηματοδότηση πολλών ιδρυμάτων.
KLS: Σωστά. Και πιθανότατα αυτό θα συμβεί αν αντιγράψουν τον Όρμπαν. Υπήρχαν πολλά πράγματα τα οποία χρηματοδοτούνταν από το κράτος και ο Όρμπαν απέσυρε τη χρηματοδότηση απ’ ό,τι δεν τον υποστήριζε. Και υπάρχουν πολλά σημεία όπου θα μπορούσε να εφαρμοστεί μια ανάλογη πρακτική στις ΗΠΑ. Βρίσκομαι σε ένα πανεπιστήμιο, και τα πανεπιστήμια, ακόμη και τα ιδιωτικά, λαμβάνουν τεράστια ποσά χρηματοδότησης από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση - μέσω ερευνητικών υποτροφιών, υποτροφιών για τους φοιτητές κτλ. Φανταστείτε να πει η κυβέρνηση Τραμπ: «Αν σας πιάσουμε να ενδίδετε σε οτιδήποτε αφορά το “woke φύλο”, θα χάσετε όλη την ομοσπονδιακή σας χρηματοδότηση».
FW: Σκεφτόμουν και τα ιδρύματα καθώς αποτελούν έναν αγωγό κεφαλαίων για διάφορους τύπους ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που λειτουργούν υπέρ της δημοκρατίας στις ΗΠΑ.
KLS: Υπάρχουν πολλοί τρόποι στο φορολογικό μας σύστημα, όσο περίπλοκο κι αν είναι, οι οποίοι μπορούν να δημιουργήσουν κίνητρα αλλά και αντικίνητρα για διάφορες δραστηριότητες. Από την άλλη βέβαια, θα μπορούσε να γίνει και κατάχρηση. Οι κινήσεις του Όρμπαν ήταν και προς τις δυο κατευθύνσεις. Κάποια στιγμή ο Όρμπαν ήθελε να κρατικοποιήσει τον ενεργειακό κλάδο της Ουγγαρίας. Έτσι, η χώρα διαπραγματεύτηκε με τη Ρωσία ένα συμβόλαιο φυσικού αερίου για όλο το φυσικό αέριο που περνούσε από τους αγωγούς - ας πούμε σε μια τιμή Χ. Στη συνέχεια, στράφηκε προς τους παρόχους των αγωγών, τους οποίους ο Όρμπαν ήθελε να κρατικοποιήσει και τους είπε: «Πρέπει να διανέμετε το φυσικό αέριο στους Ούγγρους καταναλωτές στην τιμή Χ μείον 10». Τους έδιωξε όλους από την αγορά.
FW: Ο Όρμπαν έχει επίσης επιτεθεί στη δημόσια εκπαίδευση, στην οποία έχει επικεντρωθεί, μεταξύ άλλων, ο κυβερνήτης της Φλόριντα Ρον ΝτεΣάντις.
KLS: Σωστά. Στην Ουγγαρία, από το τέλος του κομμουνισμού και μετά οι εκπαιδευτικοί είχαν ελεύθερη επιλογή για τα σχολικά βιβλία, καθώς υπό το κομμουνιστικό καθεστώς όλοι έπρεπε να διδάσκουν το ίδιο βιβλίο.
Το Νοέμβριο του 2013, η ουγγρική κυβέρνηση πέρασε εν μια νυκτί ένα νομοσχέδιο -δεν συζητήθηκε σχεδόν καθόλου στη Βουλή- το οποίο υποχρέωνε όλους τους εκπαιδευτικούς της χώρας να χρησιμοποιούν, από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους, μόνο ένα ή δυο σχολικά βιβλία. Όλοι διερωτήθηκαν πώς ακριβώς θα γινόταν αυτό. Τότε, η κυβέρνηση άνοιξε τις αποθήκες της και τα βιβλία που η ίδια είχε εγκρίνει βρίσκονταν εκεί. Από την άλλη, οι εκδοτικοί οίκοι οι οποίοι είχαν εκδώσει τα σχολικά βιβλία για το επόμενο εξάμηνο, ξαφνικά δεν μπορούσαν να τα πουλήσουν. Έτσι, με μια μόλις κίνηση η κυβέρνηση της Ουγγαρίας κατάφερε να θέσει τα δυο τρίτα των εκδοτικών οίκων της χώρας εκτός λειτουργίας.
Στα βιβλία βέβαια που είχε εκδώσει η κυβέρνηση είχε ξαναγράψει την ιστορία. Η Ουγγαρία δεν ήταν υπεύθυνη για το Ολοκαύτωμα. “Μας είχαν καταλάβει οι Γερμανοί” κοκ.
FW: Πώς διαφέρει η προσέγγιση του Όρμπαν από του Πούτιν;
KLS: Ο Πούτιν ήταν σαν τον Όρμπαν στην αρχή. Παρεμπιπτόντως είναι και οι δυο δικηγόροι. Ο Πούτιν ήταν ο πρώτος τον οποίο αναγνώρισα ως έναν αυταρχικό νομικιστή. Τώρα έχει μεταλλαχθεί σε κάτι άλλο -κάθε δικτατορία στο τέλος καταλήγει σε τρομοκρατία. Τα πρώτα 15 χρόνια που ήταν στην εξουσία ο Πούτιν, όλα ήταν νόμιμα. Όταν, όμως, έφτασε η ώρα να αναλάβει το κοινοβούλιο, για παράδειγμα, το έβαλε να ψηφίσει νόμο ο οποίος περιόριζε τον αριθμό των κομμάτων που βρίσκονταν στη Βουλή σε δυο: στο δικό του, την Ενωμένη Ρωσία, και στο παλιό Κομουνιστικό Κόμμα, καθώς ο νόμος πλέον απαιτούσε όλα τα κόμματα να έχουν μια εθνική βάση υποστήριξης. Κι έτσι, από τη μια στιγμή στην άλλη ο Πούτιν απέκτησε τον έλεγχο της Κάτω Βουλής.
Επίσης, υπήρχε κι ένα ανώτερο σώμα που είχε ως πρότυπο τη Γερουσία των ΗΠΑ στην αρχική της μορφή, όπου οι κυβερνήτες των Πολιτειών διόριζαν δύο γερουσιαστές από κάθε Πολιτεία. Ο Πούτιν θεωρούσε ορισμένους κυβερνήτες ως, ας πούμε, “μη χρήσιμους”. Πήγε λοιπόν στο κοινοβούλιο και το έβαλε να ψηφίσει νόμο που να του επιτρέπει να διορίζει τους κυβερνήτες. Οπότε, επιλέγει τους κυβερνήτες, οι οποίοι στη συνέχεια επιλέγουν τους γερουσιαστές. Μετά από αυτό, το κοινοβούλιο δεν είχε πλέον ανεξάρτητη λειτουργία.
FW: Μπορείς να σκοτώσεις τη δημοκρατία και χωρίς να πυροβολήσεις...
KLS: Η απολυταρχία δημιουργείται όταν δεν μπορούν να γίνουν πλέον έλεγχοι στην εκτελεστική εξουσία. Για παράδειγμα, ο Τραμπ έχει τη νόμιμη εξουσία να καρατομεί στρατηγούς. Βέβαια, έως σήμερα κανένας πρόεδρος δεν το έχει εφαρμόσει μαζικά. Έτσι, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος θα ορίσει μια συμβουλευτική επιτροπή η οποία θα αποφασίσει ποιος είναι υπέρ του και ποιος κατά και βάσει αυτού θα ληφθεί η απόφαση του ποιος θα απολυθεί. Βέβαια, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάτι παράνομο σε αυτή τη διαδικασία. Στο τέλος, όμως, ο στρατός δεν θα ελέγχει πλέον την εκτελεστική εξουσία, αρνούμενος παράνομες διαταγές.
FW: Κοιτάζοντας αυτή τη στιγμή την πολιτική στις ΗΠΑ, όπου ένα αυταρχικό κίνημα έρχεται στην εξουσία και εντελώς ακατάλληλοι άνθρωποι αναβαθμίζονται σε ζωτικής εθνικής ασφάλειας πόστα, βλέπετε την Ουγγαρία ή τη Ρωσία να αναγεννιούνται; Ή μήπως υπάρχει κάτι εντελώς Τραμπικό ή μοναδικά αμερικανικό σε αυτό;
KLS: Ο Πούτιν και ο Όρμπαν κινούνται ψυχρά, υπολογιστικά. Δεν έχουν ανάγκη από κολακείες. Ο Τραμπ έχει μια ψυχολογική πλευρά την οποία θα πρέπει κάποιος να διαχειριστεί. Κανείς δεν είχε ποτέ την παραμικρή αμφιβολία ότι τα υπουργικά συμβούλια του Ορμπαν και του Πούτιν δεν είχαν πραγματική εξουσία στη διακυβέρνηση της χώρας. Ηταν απλά μαριονέτες. Αν οι προτάσεις του Τραμπ περάσουν και καταφέρει να μειώσει κυβερνητικές δομές μέσω του Project 2025, τότε θα έχουμε μια κυβέρνηση η οποία θα είναι εντεταλμένη να εκτελεί τις εντολές του Τραμπ χωρίς κανέναν έλεγχο.
Πηγή: Fr. Wilkinson - The Washington Post μέσω skai.gr