Ο επερχόμενος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα ξεκινήσει τη δεύτερη θητεία με πιο ισχυρή παρουσία στην παγκόσμια σκηνή από ό,τι όταν ορκίστηκε πριν από οκτώ χρόνια. Ο κόσμος που τον περιμένει, ωστόσο, είναι πολύ διαφορετικός και πιο απειλητικός από ό,τι όταν έφυγε από την προεδρία πριν από τέσσερα χρόνια.
Η δεύτερη θητεία του Τραμπ υπό το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική» φέρεται να έχει αναφορές κυρίως στο εσωτερικό μέτωπο. Η απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών χωρίς έγγραφα ήταν μια από τις κορυφαίες δεσμεύσεις του στην προεκλογική του εκστρατεία και οι αρχικοί διορισμοί του υποδηλώνουν ότι λαμβάνει σοβαρά αυτή την εξαγγελία. Η πρόταση ωστόσο εγείρει πολλά πρακτικά και πολιτικά ερωτήματα.
Η διαχείριση της εγχώριας οικονομίας μέσω περικοπών φόρων και δαπανών και ρυθμιστικών αλλαγών ήταν μια άλλη βασική υπόσχεση. Οι δημοσκοπήσεις υποδεικνύουν ότι η οικονομία - κυρίως ο πληθωρισμός - μέτρησε περισσότερο από άλλα ζητήματα στη νίκη του Τραμπ επί της Αντιπροέδρου Καμάλα Χάρις. Ωστόσο, πολλοί οικονομολόγοι έχουν πει ότι η οικονομική ατζέντα του Τραμπ - δασμοί και επέκταση των φορολογικών περικοπών - θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέο γύρο πληθωρισμού και μεγαλύτερου χρέους. Οι απελάσεις, επίσης, θα διαταράξουν την οικονομία.
Ο Τραμπ έχει επίσης δεσμευτεί να ισορροπήσει και τη δημόσια διοίκηση. Ο Ίλον Μασκ και ο Βίβεκ ραμασουάμι θα ηγηθούν της πρωτοβουλίας που περιλαμβάνει τη μείωση του κόστους και την κυβερνητική αποτελεσματικότητα. Οι δυο τους έχουν μεγάλες φιλοδοξίες και, φαινομενικά, την ευλογία του εκλεγμένου προέδρου. Ωστόσο, αντιμετωπίζουν πολλαπλές προκλήσεις προτού μπορέσουν να προσφέρουν κάτι περισσότερο από συμβολικές αλλαγές.
Ωστόσο, ο Τραμπ θα έχει να αντιμετωπίσει και τις προκλήσεις εξωτερικής πολιτικής. Θα αντιμετωπίσει έναν κόσμο χάους και συγκρούσεων: έναν παρατεταμένο πόλεμο στην Ουκρανία με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν πιο εχθρικό από ποτέ και τη Μέση Ανατολή ακόμα σε αναταραχή μετά από περισσότερους από 15 μήνες πολέμου, με το Ιράν αποδυναμωμένο, τη Συρία χωρίς τον Μπασάρ αλ Άσαντ και το Ισραήλ ισχυρότερο στρατιωτικά.
Η Κίνα παρουσιάζει άλλες προκλήσεις για τον Τραμπ, ο οποίος την έχει απειλήσει με σημαντικούς νέους δασμούς την ώρα που αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα ενώ έχει στρατιωτικές φιλοδοξίες. Ως ένδειξη των προθέσεών του, ο Τραμπ σχεδιάζει να συμπεριλάβει στην επερχόμενη κυβέρνησή του πολλά γεράκια που έχουν ταχθεί κατά της Κίνας . Εν τω μεταξύ, οι κυβερνήσεις των βασικών συμμάχων των ΗΠΑ στην Ευρώπη, ιδιαίτερα της Γαλλίας και της Γερμανίας, είναι αποδυναμωμένες, με τα δεξιά, λαϊκιστικά κόμματα να αυξάνονται.
Ο Τραμπ υπερηφανεύεται για τις διαπραγματευτικές του ικανότητες. Η προσέγγισή του στην εξωτερική πολιτική κατά την πρώτη του θητεία φαινόταν περισσότερο προσωπική παρά στρατηγική. Προτιμά να συναλλάσσεται με αυταρχικούς παρά να συνεργάζεται με παραδοσιακές συμμαχίες. Στη δεύτερη θητεία του, πιθανότατα θα δυσκολευτεί περισσότερο να συνεργαστεί με ανθρώπους όπως τον Πούτιν, τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ και τον Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας.
Ο Ντάνιελ Μπέντζαμιν, πρόεδρος της Αμερικανικής Ακαδημίας στο Βερολίνο, είπε ότι μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές που έχουν συντελεστεί από την τελευταία φορά που ανέλαβε ο Τραμπ είναι ο «άξονας αντίστασης», ο οποίος περιλαμβάνει τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα.
Όπως είπε ένας πρώην Ευρωπαίος διπλωμάτης που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσει τις εσωτερικές διαβουλεύσεις, «Δεν είναι σαν τον παλιό Ψυχρό Πόλεμο, αλλά μπορείς να αποτυπώνει ένα παγκόσμιο μοτίβο ταραχών και έντασης». Σε αυτό το περιβάλλον, οι αντίπαλοι του Τραμπ θεωρούνται λιγότερο διατεθειμένοι να κάνουν βραχυπρόθεσμες συμφωνίες που ωφελούν τον επερχόμενο πρόεδρο.
Ο Ivo Daalder, διευθύνων σύμβουλος του Συμβουλίου του Σικάγου για Παγκόσμιες Υποθέσεις και πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, δήλωσε: «Το μεγάλο ζήτημα είναι ότι η Ρωσία βρίσκεται σε πόλεμο με τη Δύση». Είπε ότι ο Πούτιν επικεντρώνεται στην υποταγή της Ουκρανίας, με μακροπρόθεσμο στόχο να ανακτήσει τη στρατηγική θέση της Ρωσίας που χάθηκε στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
«Αυτό σημαίνει ότι ο Πούτιν είναι ένας πολύ διαφορετικός χαρακτήρας», είπε ο Ντάλντερ. «Πιο απομονωμένος. Πιο επικεντρωμένος σε έναν μοναδικό στόχο από ό,τι θα μπορούσε να ήταν όταν ο Τραμπ συναντήθηκε για τελευταία φορά μαζί του».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να γίνει η πρώτη δοκιμασία για τον Τραμπ, δεδομένης της θέσης στο πεδίο της μάχης εκεί, της εξάντλησης των ουκρανικών δυνάμεων και της φθίνουσας υποστήριξης των ΗΠΑ για συνεχή βοήθεια προς το Κίεβο.
Ο Τραμπ είπε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι θα μπορούσε να κλείσει συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου σε μια μέρα. Η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η ανησυχία των Ευρωπαίων αναλυτών είναι ότι ο Πούτιν θα έχει μαξιμαλιστικές απαιτήσεις και ότι ο Τραμπ, ανυπόμονος να επιτύχει μια συμφωνία, μπορεί να παραχωρήσει πάρα πολλά.
Οι πιθανές κινήσεις του Τραμπ για την Ουκρανία προκαλούν σημαντική ανησυχία μεταξύ των συμμάχων των ΗΠΑ στην Ευρώπη, οι οποίοι ήταν μέρος του συνασπισμού που δημιούργησε αρχικά ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και οι οποίοι έχουν τα δικά τους ζητήματα ασφάλειας. Θα ξεπουλήσει ο Τραμπ τους Ουκρανούς με μια συμφωνία που ουσιαστικά θα καταστρέφει την κυριαρχία τους; Θα μπορούσε η Ουκρανία να αναγκαστεί να εγκαταλείψει εδάφη σε αντάλλαγμα εγγυήσεις που θα τη συνέδεαν με τη Δύση;
Ο Τραμπ έχει την ευκαιρία να βοηθήσει στην αναδιαμόρφωση της Μέσης Ανατολής, αλλά υπάρχουν τουλάχιστον δύο μεγάλα ερωτήματα. Πρώτον, σε ποιο βαθμό θα στηρίξει το Ισραήλ με τρόπους που δεν το έκανε ο Μπάιντεν; Δεύτερον, ποια θα είναι η στάση του απέναντι στο Ιράν; Θα δει μια ευκαιρία για διαπραγμάτευση ή θα ακολουθήσει μια πολύ σκληρή προσέγγιση; Ο διορισμός του Μάικ Χάκαμπι στη θέση του πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Ισραήλ, ο οποίος είναι έντονα φιλο-ισραηλινός, έχει ερμηνευτεί ως ένδειξη ότι θα υποχωρήσει στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπένιαμιν Νετανιάχου περισσότερα από ό,τι ο Μπάιντεν.
Ο Τραμπ όταν αναλάβει την εξουσία ορισμένοι σύμμαχοι των ΗΠΑ θα είναι αποδυναμωμένοι και απορροφημένοι από εσωτερικά προβλήματα. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αντιμετώπισε μια σειρά από πολιτικές ήττες τους τελευταίους μήνες. Στη Γερμανία, η κυβέρνηση συνασπισμού του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς κατέρρευσε. Η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας βρίσκεται σε αναταραχή μετά την παραπομπή του προέδρου Yoon Suk Yeol. Ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό αντιμετώπισε τριγμούς όταν η αντιπρόεδρός του παραιτήθηκε.
Στη Γερμανία και τη Γαλλία, τα ακροδεξιά κόμματα ενισχύονται και ο Μασκ πυροδότησε πρόσφατα διαμάχη με ένα άρθρο που αποκαλούσε το AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) «τελευταία σπίθα ελπίδας» αυτής της χώρας. Στη Βρετανία, ο Μασκ έχει ασκήσει έντονη κριτική στον πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και έχει φλερτάρει με το λαϊκιστικό σκληρό δεξιό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα. Ο αρχηγός του κόμματος Νάιτζελ Φάρατζ, σύμμαχος του Τραμπ, έχει κάνει έκκληση ακόμη και στον Μασκ για οικονομική υποστήριξη στο κόμμα του.
Οι Ευρωπαίοι θα αντιμετωπίσουν τον Τραμπ διαφορετικά σήμερα από ό,τι στην αρχή της τελευταίας θητείας του. Η δεύτερη νίκη του ήταν έκπληξη για πολλούς Ευρωπαίους αναλυτές και η ατζέντα του λαμβάνεται πλέον πιο σοβαρά από ποτέ. Η απειλές κατά του ΝΑΤΟ από τον Τραμπ έχουν προκαλέσει ανησυχία όπως και η προοπτική νέων δασμών για τους Ευρωπαίους συμμάχους της Αμερικής.
Μεταξύ των αναλυτών εξωτερικής πολιτικής, υπάρχει η αίσθηση ότι ο Τραμπ έρχεται στη δεύτερη θητεία του καλύτερα προετοιμασμένος για να υλοποιήσει τις εξαγγελίες του στην εξωτερική πολιτική. Και, λένε, ότι ο Τραμπ ξεκινά με ορισμένα ξεκάθαρα πλεονεκτήματα για να ενισχύσει την ικανότητά του να διαμορφώνει γεγονότα σε όλο τον κόσμο, αλλά με ίσως λιγότερα περιθώρια για εντάσεις.
Ο Dan Balz είναι επικεφαλής ανταποκριτής στην Washington Post. Έχει διατελέσει αναπληρωτής εθνικός συντάκτης της εφημερίδας, πολιτικός συντάκτης και ανταποκριτής του Λευκού Οίκου.
Πηγή: The Washington Post