"Πύρρειο νίκη" πέτυχε ο Ερντογάν στο δημοψήφισμα για τις συνταγματικές αλλαγές στην Τουρκία με 51,4%, έναντι 48,6% του «όχι» και με την αντιπολίτευση να αμφισβητεί το αποτέλεσμα και να απειλεί αν δεν ακυρωθεί, λόγω των φαινομένων νοθείας που παρατηρήθηκαν, να προσφύγει ακόμα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Η νίκη ήταν "Πύρρειος" για τον Ερντογάν όχι μόνο λόγω του χαμηλού ποσοστού αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι το «όχι» υπερίσχυσε σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη και σε όλα τα παράλια, όπως και στις κουρδικές περιοχές. Καίρια αποδείχθηκαν τα αποτελέσματα από τις κάλπες του εξωτερικού που στήριξαν και πάλι τον Ταγίπ Ερντογάν με αρκετά υψηλότερα ποσοστά από αυτά του εσωτερικού.
Ο Ερντογάν, μετά το αποτέλεσμα, μίλησε για μια ιστορική απόφαση που έλαβε ο τουρκικός λαός και πως η μεταρρύθμιση αυτή είναι η σημαντικότερη στην ιστορία της Τουρκίας.
Η αντιπολίτευση όμως όχι μόνο δεν αποδέχεται το αποτέλεσμα, αλλά τα δύο μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης κατήγγειλαν νοθεία και ζητούν επανακαταμέτρηση των ψήφων.
Διαδηλωτές βγήκαν στα παράθυρα κτιρίων σε συνοικίες της Κωνσταντινούπολης χτυπώντας κατσαρόλες για να διαμαρτυρηθούν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Κάτοικοι σε αρκετές συνοικίες της Κωνσταντινούπολης βγήκαν στα παράθυρα των κτιρίων τους κι άρχισαν να χτυπάνε κατσαρόλες, ως ένδειξη διαμαρτυρίας, την ώρα που ο πρόεδρος της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωνε την επικράτηση του «ναι» στο δημοψήφισμα που διεξήχθη.
Τι και πότε αλλάζει στην Τουρκία μετά την επικράτηση του "Ναι"
Τέσσερα από τα 18 άρθρα του πακέτου των συνταγματικών αλλαγών που ψηφίστηκαν θα μπουν αμέσως σε εφαρμογή μόλις οριστικοποιηθεί το αποτέλεσμα του χθεσινού δημοψηφίσματος στην Τουρκία, ενώ τα υπόλοιπα άρθρα το 2019 μετά τις εκλογές για ανάδειξη νέου Προέδρου.
Τα άρθρα που θα εφαρμοστούν αμέσως μόλις ανακοινωθούν τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος στην επίσημη εφημερίδα και εφόσον δεν υπάρχουν ενστάσεις, είναι αυτά που αφορούν την κατάργηση των στρατιωτικών δικαστηρίων και την κατάργηση της Ανώτατης Επιτροπής Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK) και αντικατάστασή της από την Επιτροπή Δικαστών και Εισαγγελέων (ΗSK).
Θα ισχύει επίσης αμέσως η μείωση στην ηλικία των 18 του δικαιώματος εκλέγεσθαι, αλλά θα εφαρμοστεί στις πρώτες εκλογές. Θα έχει επίσης το δικαίωμα ο Τούρκος Πρόεδρος να γίνει μέλος του ΑΚΡ και στη συνέχεια αρχηγός πάλι του κόμματος. Ωστόσο, οι αλλαγές στο σύστημα διοίκησης θα γίνουν με τις πρώτες εκλογές στις 3 Νοεμβρίου του 2019. Οι εκλογές για την ανάδειξη του Κοινοβουλίου και οι Προεδρικές θα γίνονται κάθε πέντε χρόνια την ίδια μέρα και ο αριθμός των βουλευτών από 550 θα αυξηθεί στους 600.
Μέχρι τότε οι εξουσίες του Προέδρου θα παραμείνουν οι ίδιες εκτός από το ότι θα μπορεί να είναι κομματικός, ενώ η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός θα συνεχίσουν τα καθήκοντά τους. Ο Μπιναλί Γιλντιρίμ στις εκλογές του 2019 θα περάσει στην ιστορία ως ο τελευταίος πρωθυπουργός της Τουρκίας. Η Βουλή, όμως, μπορεί να λάβει απόφαση για πρόωρες εκλογές με τον όρο να γίνουν και Προεδρικές εκλογές ταυτόχρονα.
Σε μια τέτοια περίπτωση τότε το νέο σύστημα διοίκησης μπορεί να μπει σε εφαρμογή πριν του 2019. Το ΑΚΡ έχει τη δύναμη στη Βουλή για να αποφασίσει κάτι τέτοιο, αλλά αν γίνουν πρόωρες εκλογές τότε σημαίνει ότι θα η θητεία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που θα τελείωνε το 2019 , θα έχει μειωθεί. Επομένως, ακόμη και εάν η πιθανότητα θεωρείται μικρή, εξαρτάται από τον Ερντογάν. Πάντως, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, και ο Ερντογάν και ο Γιλντιρίμ έδωσαν το μήνυμα ότι στην ατζέντα τους δεν υπάρχουν πρόωρες εκλογές.
Ωστόσο, στα πολιτικά παρασκήνια εξακολουθεί να γίνεται αναφορά σε 'πρόωρες εκλογές μέχρι το τέλος της χρονιάς'. Το θέμα που επίσης συζητείται είναι εάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα επιδιώξει να γίνει αμέσως Πρόεδρος του ΑΚΡ.
Ο Ερντογάν μπορεί να θέλει να γίνει αμέσως Πρόεδρος του κόμματος, διαφορετικά θα γίνει το εκλογικό συνέδριο του κόμματος το 2018 όπως είναι προγραμματισμένο και θα αναλάβει τότε την προεδρία, αφού προηγουμένως γίνει μέλος του κόμματος και πάλι. Ο Μπιναλί Γιλντιρίμ, μέχρι να γίνουν εκλογές για να εφαρμοστεί το νέο σύστημα, θα συνεχίσει να είναι πρωθυπουργός και θα είναι πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος επίσης.
Αυτό που θα εφαρμοστεί αμέσως μετά την ανακοίνωση των επίσημων αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος στην επίσημη εφημερίδα είναι η κατάργηση των στρατιωτικών δικαστηρίων. Θα καταργηθεί το Ανώτατο Στρατιωτικό Δικαστήριο, το Ανώτατο Διοικητικό Στρατιωτικό Δικαστήριο (AYIK) και τα στρατιωτικά δικαστήρια. Τα μέλη τους θα μπορούν να διοριστούν ως δικαστές ή εισαγγελείς ή ως νομικοί σύμβουλοι στο Υπουργείο Άμυνας ή το Γενικό Επιτελείο Στρατού. Επίσης μέσα σε 30 μέρες η Ανώτατη Επιτροπή Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK) θα μετονομαστεί σε Επιτροπή Δικαστών και Εισαγγελέων (HSK) και τα μέλη της θα μειωθούν από 22 σε 13.
Τέλος, θα δοθεί στα καθήκοντα της επιτροπής και θα διοριστούν ξανά από την αρχή τα έντεκα μέλη της, πλην των Υπουργού και Υφυπουργού Δικαιοσύνης. Τα τέσσερα από αυτά τα μέλη θα τα διορίσει ο πρόεδρος.
Οι αντιδράσεις κυβερνήσεων και των ΜΜΕ διεθνώς
Από διπλώματικές έως και έντονες ήταν οι αντιδράσεις από το εξωτερικό, με την Γερμανίδα Καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ να καλεί τον Ερντογάν να έρθει σε διάλογο με τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Στην Ελλάδα η κυβερνητικές αντιδράσεις ήταν αρκετά συγκρατημένες ενώ πιο έντονες φάνηκαν οι αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης
Die Zeit: Η τουρκική δημοκρατία μετά από μακρά μάχη με τον χάρο πέθανε!
Για τον αρθρογράφο της διαδικτυακής Die Zeit το οριακό και ασαφές αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος επιβεβαιώνει τη διάσπαση και κατά συνέπεια δεν αποτελεί εντολή για εκ βάθρων αναδιαμόρφωση της χώρας.
«Συνταγματικές μεταρρυθμίσεις χρειάζονται ιδιαίτερα ευρείες συναινέσεις» επισημαίνει η εφημερίδα.
«Επιπλέον η εφορευτική επιτροπή παραβίασε τον εκλογικό νόμο, όταν ανακοίνωσε ότι καταμετρήθηκαν και ψήφοι που δεν είχαν την επίσημη σφραγίδα. Όλα αυτά βλάπτουν τη νομιμότητα της συνταγματικής μεταρρύθμισης, αλλά για τον αυταρχικό ηγεμόνα Ερντογάν η νομιμότητα τού είναι αδιάφορη. Ο πρόεδρος από καιρό υπόσχεται μια νέα Τουρκία που θα ενώνει την περίπου εκατό χρόνων τουρκική δημοκρατία με το αυτοκρατορικό οθωμανικό παρελθόν. Στην πραγματικότητα ο Ερντογάν είναι ο νεκροθάφτης της τουρκικής δημοκρατίας. Ό,τι ξεκίνησε παλαιοτέρα ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ φτάνει τώρα στο τέλος του. Η αξίωση των Τούρκων να χειρίζονται τις τύχες τους δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ από την ίδρυση της χώρας, το 1923. Η Τουρκία ήταν πάντα μια χώρα με πολλά προβλήματα. Αλλά η αξίωση δεν εγκαταλείφθηκε. Από χθες, δυστυχώς πολύ νωρίς αλλά όχι απρόσμενα, η τουρκική δημοκρατία, μετά από μακρά μάχη με τον χάρο, πέθανε», καταλήγει η εφημερίδα.
Προεδρικό «Ερντογανιστάν»
Στη διαδικτυακή σελίδα της Frankfurter Allgemeine Zeitung o ανταποκριτής της εφημερίδας στην Κωνσταντινούπολη αναλύει τα εργαλεία που χρησιμοποίησε ο Ερντογάν για να φτάσει σε αυτήν την οριακή νίκη, όπως τη θρησκεία ή την Ευρώπη, καταγγέλλοντας τη Γηραιά Ήπειρο ότι δεν αποτελεί πλέον το κέντρο της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας, αλλά της καταπίεσης, ενώ το ίδιο το περιεχόμενο του δημοψηφίσματος απασχόλησε ελάχιστα τον προεκλογικό αγώνα. Και καταγράφει σιωπές, όπως του πρώην προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ ή του πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου.
«Οι εσωτερικοπολιτικοί εχθροί του Ερντογάν στο ΑΚΡ, όπως φάνηκε στο δημοψήφισμα, είναι διαιρεμένοι και σχεδόν χωρίς επιρροή. Ο Γκιουλ, ο Νταβούτογλου ή ο φιλευρωπαϊστής πρώην υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαμπατζάν δεν παίζουν κανένα ρόλο πλέον», παρατηρεί ο γερμανός σχολιαστής και συνεχίζει: «Στο προεδρικό Ερντογανιστάν που θα προκύψει, θα νιώθουν πιο δυσάρεστα όσοι δεν αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως Ερντογανιστές.... Πολλές φορές στο παρελθόν ο Τούρκος Πρόεδρος, ο πρωθυπουργός και τα φιλικά τους ΜΜΕ χαρακτήρισαν 'τρομοκράτες' όσους θα ψήφιζαν όχι. Όμως πόσο σταθερός είναι ένας λαός με ένα ποσοστό σχεδόν 49% 'τρομοκρατών'; Είναι αβέβαιο ότι το νέο τουρκικό σύνταγμα θα μπορέσει να διαφυλάξει τη σταθερότητα, όπως υποσχέθηκε ο Ερντογάν».
The Guardian: Από μια ασθενική δημοκρατία στην αναδυόμενη δεσποτεία
Η μετάβαση της Τουρκίας από μια ασθενική δημοκρατία σε μια αναδυόμενη δεσποτεία αποφασίσθηκε με τη θέληση του λαού και θα είναι ένα δώρο για τον άνδρα που το 1996 είχε δηλώσει πως «η δημοκρατία δεν είναι ένας στόχος, αλλά ένα εργαλείο», γράφει από την Κωνσταντινούπολη ο ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας "The Guardian" Μάρτιν Τσούλοφ.
Ωστόσο, επισημαίνει, το περιθώριο της νίκης ήταν μικρότερο απ' ό,τι ήλπιζε ο Ερντογάν και παραμένουν ερωτήματα για το αν η αυταρχική διακυβέρνησή του έχει πραγματικά τη λαϊκή εντολή.
Με το νέο σύστημα, οι έλεγχοι και οι ισορροπίες θα εξασθενήσουν και ο διαχωρισμός των εξουσιών θα καταστεί σχεδόν ανύπαρκτος. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος θα αντικατασταθεί από τη βούληση ενός ανδρός, ο οποίος θα μπορεί να εκλεγεί για δύο πενταετείς θητείες ως πρόεδρος, μη συμπεριλαμβανομένης της τρέχουσας θητείας του.
Αν το κοινοβουλιο προκηρύξει πρόωρες εκλογές κατά τη δεύτερη θητεία του, διευκρινίζει ο ανταποκριτής της Guardian, ο Ερντογάν θα μπορεί να θέσει υποψηφιότητα και για τρίτη θητεία, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να παραμείνει στην προεδρία μέχρι το 2034, επιπλέον των 14 ετών που ήδη βρίσκεται στην εξουσία.
Όμως οι υποστηρικτές του Ερντογάν φοβούνται πως η σαρωτική νίκη που χρειαζόταν για να εξασφαλισθεί ο νέος ρόλος του δεν επιτεύχθηκε. Μια τόσο σημαντική συνταγματική αλλαγή θα ήταν περισσότερο αξιόπιστη με μια μεγαλύτερη διαφορά ποσοστών.
Χθες το βράδυ δεν επικρατούσε ευφορία στις τάξεις του κυβερνώντος κόμματος AK, σημειώνει ο Μάρτιν Τσούλοφ. Υπήρχε αντίθετα το αίσθημα πως ο Ερντογάν ίσως να μην έκανε αρκετά. Αντί να φέρει τη βεβαιότητα, μια νίκη με μικρή διαφορά μπορεί να διευρύνει ένα ρήγμα μέσα στο κυβερνών κόμμα και στη χώρα, όπου ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν ήδη δυσαρεστημένο ή αμφίθυμο με την ηγεσία. Για πολλούς στην Τουρκία, η ζωή περιορίζεται ακόμη περισσότερο πλέον στην απλή επιβίωση.
Πέντε πιθανές επιπτώσεις
Το αποτέλεσμα αυτής της ψηφοφορίας θα επηρεάσει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την προσέγγιση της Άγκυρας στο κουρδικό ζήτημα και την εξέλιξη της τουρκικής κοινωνίας.
Ακολουθούν πέντε ερωταπαντήσεις για το τι μπορεί να αλλάξει το αποτέλεσμα:
Περισσότερο ή λιγότερο δημοκρατική Τουρκία;
Με τη νίκη του αυτή, ο Ερντογάν αποκτά σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά μπορεί να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029. Η εκτελεστική εξουσία θα είναι συγκεντρωμένη στα χέρια του προέδρου. Το αξίωμα του πρωθυπουργού θα καταργηθεί.
Οι υποστηρικτές του προέδρου λένε πως αυτό ήταν απαραίτητο για να σταθεροποιηθεί η κυβέρνηση και να υπάρξει σαφής διάκριση με τη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία.
Όμως οι αντίπαλοί του εκφράζουν φόβους ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα αντίβαρο, κανένας μηχανισμός ελέγχου της εξουσίας του με το νέο σύστημα, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για την εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού καθεστώτος.
Το προεδρικό σύστημα «συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου εξουσίες στα χέρια ενός άνδρα και μόνο», υπογραμμίζει ο Άλαν Μακόφσκι του ινστιτούτου μελετών Centre for American Progress.
Ποιο είναι το μέλλον της σχέσης της Τουρκίας με την Ευρώπη;
Οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδεινώθηκαν ραγδαία το τελευταίο διάστημα, με τον Ερντογάν να κατηγορεί ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για «ναζιστικές πρακτικές».
Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας στην ΕΕ, που βρίσκονται σε τέλμα εδώ και καιρό, θα τεθούν και πάλι «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Ο Ερντογάν αναφέρθηκε χθες στην πιθανή διοργάνωση ενός ακόμη δημοψηφίσματος, για την επαναφορά της θανατικής ποινής—κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.
«Η τακτική του να επιτίθεται συνεχώς στην ΕΕ για να εξυπηρετήσει εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες πλέον φτάνει στα όριά της», σύμφωνα με τον Μαρκ Πιερινί του κέντρου μελετών Carnegie Europe.
Μετά τη νίκη του στο δημοψήφισμα, ο Ερντογάν δεν αποκλείεται να εγκαταλείψει τον στόχο η χώρα να ενταχθεί στην ΕΕ και να προκρίνει απλά μια διμερή σχέση επικεντρωμένη στο εμπόριο, για παράδειγμα με την προώθηση μιας ενισχυμένης τελωνειακής ένωσης.
Πόλεμος ή ειρήνη με τους Κούρδους;
Μετά την κατάρρευση της ιστορικής εκεχειρίας με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK) το καλοκαίρι του 2015, η νοτιοανατολική Τουρκία έχει βυθιστεί σε μια δίνη αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και των κούρδων αυτονομιστών.
Οι νέες ευρείας κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις συνοδεύτηκαν από την διεύρυνση της καταστολής των Κούρδων, συμπεριλαμβανομένων πολλών πολιτικών και μέσων ενημέρωσης, που κατηγορούνται ότι συνδέονται με τις «τρομοκρατικές» ενέργειες του PKK.
Καθώς η νίκη του «ναι» επιτεύχθηκε με οριακή διαφορά, ο Ερντογάν ίσως υιοθετήσει μια πιο «συμβιβαστική» στάση στο κουρδικό ζήτημα, εκτιμά η Ασλί Αϊντιντασμπάς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.
Μολαταύτα, προς το παρόν η ρητορική του παραμένει πολεμική, και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος έκανε λόγο περί μιας επικείμενης χερσαίας επιχείρησης εναντίον του PKK στο βόρειο Ιράκ αμέσως μετά το δημοψήφισμα.
Συμφιλίωση ή πόλωση;
Η τουρκική κοινωνία είναι έντονα πολωμένη τα τελευταία χρόνια όσον αφορά το πρόσωπο του Ερντογάν. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα, ο Τούρκος πρόεδρος δαιμονοποίησε τους αντιπάλους του, κατηγορώντας τους ότι συνεργάζονται με τους «τρομοκράτες» και τους «πραξικοπηματίες».
Ο Ερντογάν «κερδίζει (τις εκλογικές αναμετρήσεις), όμως, τελικά, η μισή χώρα τον αγαπά και η άλλη μισή τον απεχθάνεται. Αυτή είναι η αιτία της κρίσης της σύγχρονης Τουρκίας», κρίνει ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, αναλυτής του Washington Institute.
Ο Τούρκος πρόεδρος συμμάχησε με τους υπερεθνικιστές για να κερδίσει τη μάχη του δημοψηφίσματος, γεγονός που ίσως δείχνει περισσότερο ρεαλισμό από πλευράς του σε σχέση με το παρελθόν.
Ορισμένοι παρατηρητές ανέμεναν ότι ο Ερντογάν θα υιοθετήσει πιο συμφιλιωτική ρητορική μετά το δημοψήφισμα, αν κερδίσει.
«Τώρα έχει έλθει η ώρα της αλληλεγγύης, της ενότητας όλοι μαζί είμαστε η Τουρκία», είπε χθες ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ.
Ανάκαμψη της οικονομίας ή πτωτική πορεία;
Οι αγορές θεωρούσαν ότι το «ναι» θα κέρδιζε στο δημοψήφισμα και προσβλέπουν σε μια επιστροφή της σταθερότητας στην Τουρκία, η οποία επλήγη τον τελευταίο ενάμιση χρόνο από αλλεπάλληλες τρομοκρατικές ενέργειες και την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου.
Όμως μεσοπρόθεσμα κυριαρχεί η αβεβαιότητα. Η μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στους θεσμούς, η αυξημένη πόλωση της κοινωνίας και η καθυστέρηση της υιοθέτησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ίσως επηρεάσουν την ανάπτυξη.
Η νίκη του «ναι» χθες «ενδέχεται να γίνει δεκτή με ικανοποίηση από τις αγορές βραχυπρόθεσμα», είχε εκτιμήσει πριν από την ψηφοφορία το γραφείο της εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών BCG Partners στην Κωνσταντινούπολη. Όμως η ανάπτυξη «παραμένει ασθενική και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις (της μετατροπής) του συστήματος (σε προεδρικό) παραμένουν ακόμη άγνωστες», συμπλήρωσε.
Πηγές: mignatiou, ΑΠΕ
Σχετικά Θέματα:
Ακύρωση του δημοψηφίσματος ζητούν οι Κεμαλικοί-Θα προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Ελληνική κυβέρνηση για Τουρκία: «Ναι» σε δημοκρατία, σταθερότητα και διάλογο
Χριστοδουλίδης: Η Κύπρος αξιολογεί με μεγάλη προσοχή τα αποτελέσματα στην Τουρκία
Αυστρία: Οριστικό τέλος στην “φαντασίωση” ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ
Τουρκία-Δημοψήφισμα-Die Zeit: Η τουρκική δημοκρατία μετά από μακρά μάχη με τον χάρο πέθανε!
Τουρκία-Δημοψήφισμα: Αρνείται το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο τα περί νοθείας
Η Μέρκελ κάλεσε τον Ερντογάν να κάνει διάλογο με όλα τα κόμματα μετά την ισχνή νίκη του!
Το μόνο που κατάφερε ο Ερντογάν ήταν να διχάσει-Πορείες με κατσαρόλες εναντίον του (ΦΩΤΟ+ΒΙΝΤΕΟ)
Τουρκία-δημοψήφισμα-The Guardian: Από μια ασθενική δημοκρατία στην αναδυόμενη δεσποτεία
Τουρκία-Δημοψήφισμα: Πέντε πιθανές επιπτώσεις
Τουρκία - Δημοψήφισμα: Οριακή νίκη Ερντογάν - Δεν πέτυχε το θρίαμβο που επεδίωκε
Όλα τα σχετικά με το Δημοψήφισμα στην Τουρκία θέματα ΕΔΩ