«Δεν είμαι Αθηναίος, ούτε Έλληνας πολίτης, αλλά πολίτης του κόσμου», έχει πει ο Σωκράτης. Στις στιγμές περισυλλογής που διαθέτω τώρα, πολλές περισσότερες από αυτές που είμαι συνηθισμένος, τα λόγια του ακούγονται πιο αληθινά από ποτέ. Η παγκόσμια κρίση υγείας, με την οποία όλοι βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι έχει αναδείξει δύο βασικά δεδομένα.
Το πρώτο είναι ότι είμαστε όλοι ίσοι. Ο ιός που μας πλήττει δεν κάνει διακρίσεις. Δεν γνωρίζει σύνορα, κοινωνικές τάξεις, εισοδήματα, θρησκείες ή πολιτισμούς.
Το δεύτερο είναι ότι κανείς από εμάς δεν είναι μόνος. Αυτό μπορεί να ακούγεται παράδοξο τη στιγμή που βρισκόμαστε όλοι απομονωμένοι στα σπίτια μας. Αλλά αυτό που έδειξε περίτρανα αυτή η κρίση είναι ότι κάθε μας πράξη και δράση έχει επιπτώσεις στους συνανθρώπους μας.
Χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον.
Αυτά που ζούμε αναπόφευκτα ορίζουν και την απάντηση που δίνουμε εδώ στην Ευρώπη, απέναντι στην κρίση. Τις πρώτες μέρες, αναπόφευκτα υπήρξαν διαφορετικές και συχνά ασυντόνιστες εθνικές δράσεις και αντιδράσεις, απόλυτα κατανοητές λόγω της διάστασης και της φύσης της κρίσης. Ωστόσο, πολύ γρήγορα όλα τα κράτη μέλη μας συνειδητοποίησαν ότι οι συντονισμένες πρωτοβουλίες αποτελούν μονόδρομο. Δεν είμαστε μόνοι στη φουρτούνα, όλοι μας υποφέρουμε το ίδιο. Μπορούμε να πετύχουμε την έξοδο από αυτή τη κρίση μόνο εάν εργαστούμε όλοι μαζί, ατομικά και συλλογικά, για να προστατέψουμε τους πολίτες μας.
Αυτό αρχίζει με την ενίσχυση και υποστήριξη των συστημάτων μας δημόσιας υγείας, των συστημάτων ασφαλείας και των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων και ιατρικών ειδών. Όλα τα κράτη μέλη μας έχουν θεσπίσει ισχυρά μέτρα για την πρόληψη της διάδοσης του ιού και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινητοποιεί όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της για να τα στηρίξει. Από τον συντονισμό των μέτρων για τον έλεγχο των συνόρων, την υποστήριξη των επαναπατρισμών, την προώθηση κοινών διαδικασιών σύναψης συμβάσεων για ιατρικό εξοπλισμό, την εξασφάλιση ελεύθερης διέλευσης για βασικά αγαθά στην εσωτερική αγορά έως την κινητοποίηση μιας άνευ προηγουμένου οικονομικής στήριξης και χαλαρών κανόνων για τους εθνικούς προϋπολογισμούς και τις κρατικές ενισχύσεις. Δεν αφήνουμε τίποτα στην τύχη, καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια.
Οι ευρωπαίοι συμπολίτες μας επίσης κινητοποιήθηκαν αστραπιαία ενωμένοι σαν μια γροθιά. Όπως οι κάτοικοι της βαυαρικής πόλη Μπάμπεργκ που στέκονται στις ταράτσες και τα μπαλκόνια και ανοίγουν τα παράθυρα των σπιτιών τους για να τραγουδήσουν το Bella Ciao σε ένδειξη αλληλεγγύης με την Ιταλία. Όπως οι σερενάτες της ισπανικής αστυνομίας για τους απομονωμένους κατοίκους της Μαγιόρκα. Όπως ο χαιρετισμός από τις σειρήνες της βελγικής αστυνομίας προς τιμή και αναγνώριση όλων όσων εργάζονται στον τομέα της υγείας και περίθαλψης. Όπως οι κάτοικοι στον Έβρο που βγαίνουν στους δρόμους για να καλωσορίσουν το προσωπικό της Frontex που, εν μέσω της πανδημίας, εγκατέλειψε το σπίτι του για να προστατεύσει τα κοινά εξωτερικά σύνορά μας. Πρόκειται για μια όμορφη και αυθόρμητη χορογραφία υπό τον ήχο της αλληλεγγύης μεταξύ των Ευρωπαίων που δείχνει κάτι βασικό. Ότι ο τρόπος ζωής μας μπορεί μεν να έχει επηρεαστεί, αλλά όχι οι αξίες στις οποίες βασίζεται.
Μαθαίνουμε ξανά όλοι αυτό που συχνά παραμελούσαμε σαν τετριμμένο ή αυτονόητο : ότι οι μεμονωμένες απαντήσεις δεν λειτουργούν, μόνο ενωμένοι μπορούμε να επουλώσουμε αυτήν την πληγή. Ορισμένοι θα επιχειρήσουν να αντλήσουν διαφορετικά συμπεράσματα για την αξία και τη συνοχή της Ευρώπης. Θα διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις και θεωρίες συνωμοσίας και θα προσπαθήσουν να ξηλώσουν τις ραφές που μας κρατούν ενωμένους. Δεν είναι η πρώτη φορά. Τους γνωρίζουμε καλά. Είναι οι ίδιοι που δήλωναν ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν μπορούσε να επιβιώσει απέναντι στη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Οι ίδιοι που προέβλεπαν το τέλος του ευρώ και τη κατάρρευση της ευρωζώνης. Έκαναν λάθος τότε όπως κάνουν και τώρα.
Ο κόσμος μετά τον Κορονοϊο θα είναι διαφορετικός. Πολλές βεβαιότητες στην οικονομία, την τεχνολογία και την ασφάλεια θα κλονιστούν. Έχουμε πολύ μεγάλο δρόμο μπροστά μας για να ξεπεράσουμε το πλήθος των νέων προκλήσεων που θα αντιμετωπίσουμε. Είμαστε στην αρχή αυτής της κρίσης και η Επιτροπή είναι έτοιμη να κάνει ακόμη περισσότερα, όπως θα εξελίσσεται η κατάσταση. Αλλά η ταπεινή μου ελπίδα είναι ότι τελικά αυτή η κρίση θα συμβάλει στο να έρθουν τα κράτη μέλη πιο κοντά, συνειδητοποιώντας συγχρόνως ότι η μοίρα μας ως ευρωπαίων είναι κοινή. Να μην λησμονούμε την άλλη προειδοποίηση του Σωκράτη ότι "δεν μπορούμε να ζήσουμε καλύτερα χωρίς να επιδιώξουμε να γίνουμε καλύτεροι". Ότι η Ευρώπη όχι μόνο δεν θα γίνει το επίκεντρο του προβλήματος, αλλά αντίθετα θα καταστεί το επίκεντρο της αλληλεγγύης.
*Ο Μαργαρίτης Σχοινάς είναι Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το άρθρο του δημοσιεύτηκε στην επίσημη ιστοσελίδα της Κομισιόν.