Στις 22 Μαΐου 1973, τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) που σχεδίαζαν την ανατροπή της Δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 είχαν προγραμματίζει να εκδηλώσουν το κίνημά τους. Κάποιοι όμως το είχαν προδώσει στη χούντα με αποτέλεσμα το βράδυ της 22 προς 23 Μαΐου, ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις πιστές στο καθεστώς περικύκλωσαν το Ναύσταθμο Σαλαμίνος και συνέλαβαν τους πρωταίτιους, με τις συλλήψεις να συνεχίζονται στις 23 στα σπίτια τους, για όσους δεν είχαν συλληφθεί στο Ναύσταθμο.
Στις 21 Απριλίου 1967, το ΠΝ, τότε «Βασιλικό Ναυτικό», δεν συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα, με τον τότε Αρχηγό του μάλιστα, τον Ναύαρχο Εγκολφόπουλο να παραιτείται. Αντιθέτως, στις 13 Δεκεμβρίου 1967, με την εκδήλωση του Κινήματος του Βασιλέως Κωνσταντίνου ο Στόλος είχε εξέλθει στο Αιγαίο, για να υποστηρίξει το Κίνημα, ωστόσο αυτό απέτυχε, αφού δεν κινήθηκαν κρίσιμες μονάδες και σχηματισμοί του Στρατού Ξηράς στη Βόρειο Ελλάδα.
Οι προσπάθειες αντιδράσεως όμως από νομιμόφρονες αξιωματικούς και γενικότερα στελέχη του ΠΝ συνεχίστηκαν και από το 1969 και μετά, κατάφεραν να μυηθούν σημαντικά σε αριθμό, μεσαία στελέχη του ΠΝ, τα οποία είχαν σχεδιάσει την εκδήλωση του κινήματος για τις 22 Μαΐου του 1973.
Την περίοδο αυτή (1969-1973) είχαν εκπονηθεί και άλλα σχέδια που δεν προχώρησαν, όπως η απαγωγή του Δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου στη διάρκεια ασκήσεως του Στόλου με την επωνυμία «Θρίαμβος» (Αύγουστος 1969), η κατάληψη από το Στόλο της Κρήτης, της Μήλου και άλλων νησιών – τον Ιούνιο του 1969 – και τον εκεί σχηματισμό κυβερνήσεως υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, με την επάνοδο και του Βασιλέως Κωνσταντίνου.
Ως προελέχθη το κίνημα δεν εκδηλώθηκε στις 22 Μαΐου 1973, καθώς προδόθηκε με αποτέλεσμα να υπάρξει καταστολή από τη Χούντα. Οι πρώτες συνωμοτικές κινήσεις είχαν ξεκινήσει το 1969, όταν οι συμμαθητές στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (ΣΝΔ) τότε Πλωτάρχες Νίκος Παππάς, Θανάσης Σέκερης και Παναγιώτης Μάλιαρης, ξεκίνησαν την προσπάθεια συγκροτήσεως ενός αρχικού συνωμοτικού πυρήνος εντός των Ενόπλων Δυνάμεων, πρωταγωνιστικώς δε εντός του ΠΝ, στοχεύοντας την ανατροπή της Δικτατορίας. Σταδιακώς, ο αριθμός των μυημένων στελεχών άρχισε να αυξάνεται με τα μυημένα στελέχη να δίδουν όρκο ότι θα αγωνιστούν για την ανατροπή της Χούντας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Το 1973, οι τότε πλωτάρχες είχαν γίνει αντιπλοίαρχοι και είχαν τοποθετηθεί κυβερνήτες σε σημαντικές μονάδες του Στόλου, όπως ήταν τότε τα αντιτορπιλλικά και ο καθένας τους, στο πλοίο του, είχε ξεκινήσει δουλειά για να μυηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα στελέχη του πλοίου τους. Ταυτόχρονα στο Κίνημα είχαν μυηθεί και αξιωματικοί από τον Στρατό Ξηράς και την Πολεμική Αεροπορία, πολίτες μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, αλλά και απόστρατοι αξιωματικοί, όπως ο επιχειρηματίας Βαρδής Βαρδινογιάννης, συμμαθητής στη ΣΝΔ πολλών εκ των πρωταγωνιστών του Κινήματος, ο οποίος θα προμήθευε με καύσιμα τους κινηματίες από την οικογενειακή του επιχείρηση.
Επειδή είχε αρχίσει και μαζευόταν πολύ κόσμος που γνώριζε για το κίνημα, η ηγετική του ομάδα αποφάσισε όπως αυτό εκδηλωθεί στις 22 Μαΐου 1973. Όμως οι κινηματίες προδόθηκαν στη χούντα, με αποτέλεσμα το βράδυ της 22 Μαΐου, πιστές στη χούντα στρατιωτικές δυνάμεις, υπό τον τότε Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων Στρατηγό Οδυσσέα Αγγελή, κύκλωσαν τον Ναύσταθμο Σαλαμίνος και άρχισαν τις συλλήψεις, που εντάθηκαν το πρωί της 23ης σε όλο το λεκανοπέδιο.
Από την πλευρά της η χούντα, σε μία προσπάθεια για να μειώσει το μέγεθος και την σημασία του κινήματος, με ανακοίνωσή της έκανε λόγο για «οπερέτα ναυτικού κινήματος ολίγων αποστράτων αξιωματικών», κρύβοντας έτσι το πραγματικό του μέγεθος, που το γνώριζε πολύ καλά.
Ηρωική μορφή του Κινήματος του Ναυτικού απεδείχθη στην πράξη ο Ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, ο οποίος βασανίστηκε απάνθρωπα στην Ασφάλεια Αθηνών αρχικώς και στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ στη συνέχεια για 47 ημέρες, με αποτέλεσμα να μείνει ανάπηρος.
Στις 25 Μαΐου 1973, το αντιτορπιλλικό Α/Τ «ΒΕΛΟΣ», με κυβερνήτη τον τότε Αντιπλοίαρχο Νίκο Παππά, έναν από τους πρωτεργάτες του κινήματος, αποχώρησε από την άσκηση του ΝΑΤΟ, στην οποία συμμετείχε, και η οποία διεξαγόταν στα ανοικτά της Σαρδηνίας, για να καταπλεύσει στο Φιουμιτσίνο της ηπειρωτικής Ιταλίας. Εκεί ο κυβερνήτης και σημαντικό μέρος του πλήρωμα του σκάφους ζήτησαν πολιτικό άσυλο από τις ιταλικές αρχές, ρίχνοντας με αυτό τον τρόπο την «αυλαία» του Κινήματος του Ναυτικού. Περιττό να λεχθεί ότι η ενέργεια αυτή, που έγινε στο εξωτερικό, έλαβε τεράστια δημοσιότητα από τον ιταλικό και γενικότερα τον διεθνή τύπο, καταδεικνύοντας έτσι ότι η αντίθεση στη Δικτατορία ήταν μεγάλη και εντός του στρατεύματος και όχι τόσο … «ιδανική» όσο την παρουσίαζε η χούντα.
Το 2006, ο Ναύαρχος Νίκος Παππάς, σε συνέντευξή του στην εκπομπή «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα», είχε δηλώσει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Το 1973 είχαμε προχωρήσει μπορώ να σας πω σε πλήρη μύηση όλων των μαχίμων μονάδων του στόλου. Οι μυημένοι αξιωματικοί υπερέβαιναν τους 120 τουλάχιστον και μάλιστα όχι αξιωματικοί έτσι της σειράς, ήτανε όλοι Κυβερνήτες, Ύπαρχοι, Α’ Μηχανικοί και Αξιωματικοί Πυροβολικού και λοιπά και λοιπά. Μεγάλοι αξιωματικοί οι οποίοι είχαν τα πλοία στα χέρια τους. Είχαν τις θέσεις κλειδιά δηλαδή. Ναι, τις θέσεις κλειδιά».
Από οργανωτικής πλευράς, το Κίνημα του Ναυτικού μπορεί να απέτυχε, αλλά από αντίστοιχη πολιτική πέτυχε απολύτως τον στόχο του, καθώς έκανε φανερό τόσο στο εσωτερικό, όσο αυτό ήταν δυνατό, όσο και κυρίως αυτό στο εξωτερικό, ότι η Χούντα των Συνταγματαρχών κλονίζεται στη βάση της, που ήταν οι Ένοπλες Δυνάμεις.
Στη συνέχεια το καθεστώς του Γ.Παπαδόπουλου προσπάθησε να δείξει ένα «φιλελεύθερο» προσωπείο, και έβαλε ως επικεφαλής της κυβερνήσεώς του έναν πολιτικό, τον Σπύρο Μαρκεζίνη, αλλά μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου που διέλυσε αυτήν την εν σπαργάνοις προσπάθεια, τελικώς ανετράπη από τους σκληροπυρηνικούς στρατιωτικούς της «Αρσακειάδος», του Ταξίαρχου Δημητρίου Ιωαννίδη, διοικητή της ΕΣΑ, ο οποίος ήταν ο άτυπος επικεφαλής της Δικτατορίας ως την πτώση της, στις 24 Ιουλίου 1974, συνεπεία της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
Συνολικώς, οι συλληφθέντες μετέχοντες του Κινήματος του Ναυτικού ήταν 79 άτομα, από τους οποίους οι 63 του Ναυτικού (60 εν ενεργεία και τρεις απόστρατοι), πέντε του Στρατού Ξηράς (τρεις απόστρατοι και δύο εν ενεργεία), πέντε της Πολεμικής Αεροπορίας (όλοι εν ενεργεία) και έξι ιδιώτες.
Ως τις 27 Αυγούστου 1973, όλοι τους είχαν αφεθεί ελεύθεροι εξαιτίας της «αμνηστίας» που είχε προσφέρει ο ίδιος ο Παπαδόπουλος στους πολιτικούς κρατούμενους και κανείς τους δεν οδηγήθηκε σε δίκη από τη Δικτατορία, καθώς εκρίθη από την ηγεσία της χούντας ότι δεν θα ήταν προς το συμφέρον της και για λόγους επικοινωνιακούς, αλλά και ουσίας, να αντιπαρατεθεί δημοσίως ενώπιον Δικαστηρίου, ουσιαστικώς με έναν ολόκληρο Κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων.