“Eπανεκκίνηση” των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά τη συνάντηση Κυριάκου Μητσοτάκη – Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Ο χρόνος θα δείξει.
Ο βίος, η πολιτεία και οι διεθνώς ασκούμενες πρακτικές του Τούρκου Προέδρου, επιβάλλουν μέγιστη αυτοσυγκράτηση για τις πραγματικές του προθέσεις και το πόσο αυτές θα διαρκέσουν. Άλλωστε οι τοποθετήσεις της τουρκικής πλευράς και ιδιαίτερα η συνέντευξη Ερντογάν στην εφημερίδα “Καθημερινή”, δεν επιτρέπουν εφησυχασμό. Ο αναθεωρητισμός και η ιδέα της Γαλάζιας πατρίδας είναι στον πυρήνα της πολιτικής Ερντογάν μαζί με τον διακαή πόθο να γίνει ο «Σουλτάνος των μουσουλμάνων.
Όπως και ο χαρακτηρισμό της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης ως τουρκικής.Σε ανάρτησή του στο λογαριασμό του στο X (πρώην twitter), αναχωρώντας από την Αθήνα, ο Ταγίπ Ερντογάν επέμεινε στο ζήτημα της μειονότητας στην Θράκη, που προκάλεσε την μοναδική παραφωνία στην συνάντηση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου,
Χτες είδαμε έναν αγνώριστο Ερντογάν. Μειλίχιο, φιλικό, διαλλακτικό... Οχ τυχαία και όχι ανυστερόβουλα. Μην ξεχνάμε ότι στην Αθήνα ήταν χτες στραμμένα τα μάτια και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και ο Ερντογάν το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε αυτή την περίοδο ήταν να στείλει «το λάθος μήνυμα». Και γι' αυτό εμφανής η πρόθεσή του να δείξει ότι όλα πάνε καλά στις σχέσεις της Άγκυρας με την Ελλάδα.
Ο Ερντογάν, προνομιακός συνομιλητής του Πούτιν, του Ιράκ, κατήγορος του Ισραήλ και «προστάτης» των Παλαιστινίων, ήθελε πάση θυσία να δείξει ότι παραμένει ένας αξιόπιστος σύμμαχος που δε δημιουργεί προβλήματα στη συμμαχία. Γιατί; Γιατί περιμένει πράγματα από τη Δύση (αγορά και εκσυχρονισμό F-16, οικονομική βοήθεια κλπ).
Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι «ήπιας ισχύος» υπογραφείσες συμφωνίες, τουλάχιστον σε επίπεδο διατυπώσεων και η γενικότερη στάση Ερντογάν μόνο θετικά μπορούν να αποτιμηθούν στη προσπάθεια προς μία πιο καλόπιστη κατ’ αρχήν συνεννόηση και περιορισμό των εντάσεων στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.
Ο κ. Ερντογάν ήταν ευθύς εξαρχής πολύ προσεκτικός στις φράσεις του, δίχως, βεβαίως, να υποχωρήσει από τις βασικές θέσεις του. «Ειλικρινής ευχή μας είναι να επιλύσουμε τα προβλήματά μας στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου», είπε ο κ. Ερντογάν. Ο πρόεδρος της Τουρκίας επισήμανε ότι «δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί» στα ελληνοτουρκικά, λέγοντας μάλιστα ότι «είναι φυσικό να υπάρχουν προβλήματα ανάμεσα σε δύο χώρες, πόσο μάλλον ανάμεσα σε αδέλφια».
Η «αποτελεσματικότητα» της υπογραφείσας Διακήρυξης και των συμφωνιών, κυρίως όμως το περιεχόμενο της «νέας σελίδας», θα κριθούν από το πώς η κάθε πλευρά θα ερμηνεύσει τις ασάφειες των κειμένων. Για παράδειγμα, πώς θα αντιδράσει η Άγκυρα αν ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ επισκεφτεί στις γιορτές κάποιο ακριτικό νησί για τις καθιερωμένες ευχές στους φαντάρους; Ή μήπως η επίσκεψη είναι ενέργεια που πρέπει να αποφευχθεί από την πλευρά της Ελλάδας;
Υπό αυτό το πρίσμα, η Αθήνα αποτιμά θετικά τη συνάντηση, με κυβερνητικές πηγές να σχολιάζουν τα εξής:
Ιδιαίτερα σημαντικό κείμενο (σσ: η διακήρυξη), καθώς είναι η πρώτη φορά που Ελλάδα και Τουρκία – με τις υπογραφές του Πρωθυπουργού της Ελλάδας και του Προέδρου της Τουρκίας δεσμεύονται σε σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας και σε «ήρεμα νερά».
Συγκεκριμένα, στη Διακήρυξη υπογραμμίζεται η σημασία αποτελεσματικών διαύλων επικοινωνίας σε κάθε επίπεδο και δίνεται έμφαση στην αποφυγή συγκρουσιακών καταστάσεων και δυνητικής κλιμάκωσης.
Επιπλέον, η Διακήρυξη καθορίζει τις αρχές και τα ορόσημα του ελληνοτουρκικού διαλόγου και των επαφών στη βάση των τριών αξόνων που είχαν συμφωνηθεί κατά τη συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο στο Βίλνιους τον περασμένο Ιούλιο:
Πολιτικός διάλογος (για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, στον οποίο εντάσσονται οι διερευνητικές επαφές), θετική ατζέντα (η οποία διαρκώς θα εμπλουτίζεται), Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (στα οποία συμπεριλαμβάνονται και μέτρα για τη μείωση «αδικαιολόγητων πηγών έντασης καθώς και των κινδύνων που απορρέουν από αυτές»)
Είναι μια δήλωση προθέσεων στην οποία και η Τουρκία δεσμεύεται για στους στόχους του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και της φιλικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών.
Υπάρχει σαφής αναφορά στη δέσμευση αποφυγής δηλώσεων και ενεργειών που υπονομεύουν το πνεύμα και το γράμμα της Διακήρυξης ή θέτουν σε κίνδυνο την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Η γειτονική χώρα δεσμεύεται στην επίλυση όποιας διαφωνίας προκύψει με την Ελλάδα με φιλικό τρόπο είτε με απευθείας διαβουλεύσεις με τη χώρα μας, είτε με άλλα μέσα αμοιβαίας επιλογής, όπως προβλέπεται από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Η Διακήρυξη των Αθηνών δεν αναιρεί τις νομικές θέσεις των δύο χωρών.
Τα 15 μνημόνια
Οι συμφωνίες, τα Μνημόνια και οι κοινές δηλώσεις – διακηρύξεις που υπεγράφησαν στο πλαίσιο του 5ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας είναι οι εξής:
Συμφωνίες
1 . Συμφωνία στον Τομέα της Παιδείας
Υπογράφουν ο Υπ. Παιδείας κ. Κυριάκος Πιερρακάκης και ο Τούρκος Υπ. Παιδείας κ. Yusuf Tekin
Η συμφωνία στοχεύει στην ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ των Υπουργείων Παιδείας της Ελλάδας και της Τουρκίας στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Αναφέρεται στην αναγνώριση διπλωμάτων τεχνικής εκπαίδευσης, στην ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών, στην οργάνωση κοινών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για διδάσκοντες και σπουδαστές, στις ανταλλαγές σπουδαστών.
Μνημόνια
2 Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) ΑΔΜΗΕ – TEIAS στον Τομέα της ηλεκτρικής διασύνδεσης
Υπογράφουν ο Γενικός Διευθυντής Λειτουργίας, Υποδομών και Αγοράς του ΑΔΜΗΕ κ. Δημήτρης Μίχος και ο Πρόεδρος TEIAS κ. Orhan Kaldirim
Το μνημόνιο αφορά τη δημιουργία νέας διασυνδετικής γραμμής μεταξύ Νέα Σάντας και Μπαμπαέσκι με στόχο την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Τουρκίας και την αύξηση του όγκου αμφίδρομης ροής ενέργειας κατά 600 MW.
3 Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) στον Τομέα των Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων
Υπογράφουν ο Υπ. Ανάπτυξης κ. Κώστας Σκρέκας και ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών κ. Hakan Fidan
Το μνημόνιο αναφέρεται στην ανάπτυξη δομών δικτύωσης μεταξύ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων των δύο χωρών, καθώς και στην αλληλοενημέρωση και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την απλοποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
4 Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) ECG- Eximbak στον Τομέα των Εξαγωγών
Υπογράφουν ο ΥΦΥΠΕΞ κ. Κώστας Φραγκογιάννης και o CEO της Turk Eximbank κ. Ali Guney
Το μνημόνιο προωθεί τη συνεργασία των φορέων Export Credit Greece και Turk Eximbank με σκοπό την αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Η συνεργασία περιλαμβάνει ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τεχνογνωσίας, εκπαίδευση προσωπικού, ενημέρωση και διευκόλυνση στην επίλυση προβλημάτων, ανάπτυξη κοινών ερευνητικών προγραμμάτων σε Ελλάδα, Τουρκία και τρίτες χώρες.
5 Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) EG – Invest in TR στον Τομέα των Επενδύσεων
Υπογράφουν ο ΥΦΥΠΕΞ κ. Κώστας Φραγκογιάννης και ο Πρόεδρος του Invest in Turkiye κ. Burak Daglioglu
Το μνημόνιο αναφέρεται στη συνεργασία των φορέων Enterprise Greece και Invest in Turkiye με σκοπό την προσέλκυση επενδύσεων. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η αλληλοενημέρωση σε θέματα οικονομικού ενδιαφέροντος, η δημιουργία σταθερού και ευέλικτου επενδυτικού κλίματος, η προώθηση και διεύρυνση της συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων, η ανάπτυξη αμοιβαία επωφελών επενδυτικών προγραμμάτων.
6 Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) μεταξύ EG – TOBB στον Τομέα των Επενδύσεων/Επιχειρήσεων
Υπογράφουν ο ΥΦΥΠΕΞ κ. Κώστας Φραγκογιάννης και ο Αντιπρόεδρος του ΤΟΒΒ κ. Cengiz Gunay
Το μνημόνιο αφορά τη συνεργασία των φορέων Enterprise Greece και Union of Chambers and Commodity Exchanges Of Turkiye (TOBB) με σκοπό τη στήριξη των επιχειρηματικών κοινοτήτων των δύο χωρών. Η συνεργασία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη στρατηγικών για την αύξηση των εμπορικών και επιχειρηματικών αποστολών, την ανταλλαγή πληροφοριών και τεχνογνωσίας, τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
7 Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) στον Τομέα των Κοινωνικών Υπηρεσιών με έμφαση στην Προστασία ΑμΕΑ
Υπογράφουν η Υπ. Οικογενειακής Πολιτικής και Κοινωνικής Συνοχής κ. Σοφία Ζαχαράκη και ο Τούρκος ΥΠΕΞ κ. Hakan Fidan
Το μνημόνιο προωθεί τη συνεργασία για την ανάπτυξη στρατηγικών και υπηρεσιών με σκοπό την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη των ατόμων με ειδικές ανάγκες στον κοινωνικό ιστό. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η ανταλλαγή καλών πρακτικών και τεχνογνωσίας στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, η οργάνωση συνεδρίων και σεμιναρίων για την εξάλειψη των ανισοτήτων, τη βελτίωση της προσβασιμότητας, τη φροντίδα και την αποϊδρυματοποίηση των ΑμΕΑ.
8 Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) στον Τομέα του Αθλητισμού
Υπογράφουν ο ΥΠΕΞ κ. Γιώργος Γεραπετρίτης και ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Hakan Fidan
Το παρόν μνημόνιο αντικαθιστά το παλαιότερο Πρωτόκολλο του 2013 και προωθεί την ενδυνάμωση του θεσμού των Ολυμπιακών Αγώνων, τη συνεργασία για την καταπολέμηση της χειραγώγησης των αγώνων, τη συνεργασία και τις ανταλλαγές μεταξύ εθνικών ομοσπονδιών και αθλητικών ομίλων.
Κοινές δηλώσεις / Διακηρύξεις
9 Κοινή Δήλωση /Διακήρυξη για συνεργασία στον Τομέα του Τουρισμού
Υπογράφουν η Υπ. Τουρισμού κ. Όλγα Κεφαλογιάννη και ο Τούρκος Υπ. Πολιτισμού & Τουρισμού κ. Mehmet Ersoy
Οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν τον ρόλο του τουρισμού ως γέφυρας συνεργασίας μεταξύ των δύο λαών και τη συμβολή του στην οικονομική ανάπτυξη και στήριξη επαγγελματιών, επιχειρήσεων και τοπικών κοινωνιών. Στο πλαίσιο αυτό συμφωνούν να συνέρχεται κάθε χρόνο η Κοινή Επιτροπή Τουρισμού με σκοπό να προωθήσει την άμεση συνεργασία ταξιδιωτικών φορέων και τουριστικών πρακτόρων, να ενισχύσει την ανταλλαγή καλών πρακτικών και εμπειριών , να διερευνήσει τις δυνατότητες για κοινές τουριστικές επενδύσεις, με απώτερο στόχο την αύξηση των τουριστικών ροών .
10 Κοινή Δήλωση /Διακήρυξη ΓΓΕΤ- TUBITAK για συνεργασία στον Τομέα της Έρευνας και της Καινοτομίας
Υπογράφουν ο Υπ. Ανάπτυξης κ. Κώστας Σκρέκας και ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών κ. Hakan Fidan
Οι εθνικοί φορείς έρευνας και τεχνολογίας των δύο χωρών, με σκοπό τη συνέχιση και διεύρυνση της επιστημονικής συνεργασίας τους, επιβεβαιώνουν την πρόθεσή τους να προκηρύξουν κοινό διαγωνισμό στους τομείς: βιοεπιστημών, υγείας, φαρμακευτικών προϊόντων, αγροδιατροφής, κυκλικής οικονομίας, βιώσιμης ενέργειας, δομικών υλικών, πολιτισμού, τουρισμού και δημιουργικής βιομηχανίας.
11 Κοινή Δήλωση/Διακήρυξη για σύγκληση Κοινής Επιτροπής Οικονομίας και Εμπορίου (JEC – JETCO)
Υπογράφουν ο ΥΦΥΠΕΞ κ. Φραγκογιάννης και ο Τούρκος Υφυπουργός Εμπορίου κ. Sezai Ucarmak
Οι δύο πλευρές συμφωνούν στη σύγκληση της 6ης Συνόδου Κοινής Επιτροπής Οικονομίας και Εμπορίου. Η τουρκική πλευρά έχει προτείνει να πραγματοποιηθεί στις 2 Φεβρουαρίου 2024 στην Κωνσταντινούπολη. Στη σύνοδο θα εξεταστούν θέματα εμπορίου, ενέργειας, μεταφορών, τουρισμού.
12 Κοινή Δήλωση/ Διακήρυξη για συνεργασία στον τομέα της Αγροτικής Ανάπτυξης
Υπογράφουν ο Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Αυγενάκης και ο Τούρκος ΥΠΕΞ κ. Hakan Fidan
Οι δύο πλευρές εκφράζουν την πρόθεσή τους να προχωρήσουν στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας στον τομέα των αγροτικών καλλιεργειών, να συνεργαστούν στην αντιμετώπιση πλημμυρών ή ξηρασίας, να συνεργαστούν στην πρόληψη και αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών, να καταπολεμήσουν την παράνομη αλιεία, να προωθήσουν την έρευνα στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης.
13 Κοινή Δήλωση/ Διακήρυξη για Τελωνειακή Συνεργασία
Υπογράφουν ο Πρόεδρος Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων κ. Γιώργος Πιτσιλής και ο Τούρκος Υφυπ. Εμπορίου Sezai Ucarmak
Οι δύο πλευρές επιβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους να αναπτύξουν περαιτέρω τη συνεργασία μεταξύ των τελωνειακών αρχών. Στο πλαίσιο αυτό, συμφωνούν στη διοργάνωση κοινών σεμιναρίων, την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών προκειμένου να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά των τελωνειακών υπηρεσιών, να καταπολεμήσουν την απάτη, να προωθήσουν την ασφάλεια και την προστασία των πολιτών.
14 Κοινή Δήλωση/ Διακήρυξη για τη διοργάνωση Hackathon
Υπογράφουν ο ΥΦΥΠΕΞ κ. Φραγκογιάννης και ο Τούρκος ΥΦΥΠΕΞ κ. Burak Akcapar
Οι δύο πλευρές προγραμματίζουν την διοργάνωση διαδικτυακού διαγωνισμού με ενεργό συμμετοχή μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, νεοφυών επιχειρήσεων, εμπορικών και βιομηχανικών επιμελητηρίων των δύο χωρών. Οι συμμετέχοντες θα κληθούν να καταθέσουν ιδέες και προτάσεις πάνω σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και καθημερινότητας σε αστικό περιβάλλον. Η πρόταση που θα βραβευθεί θα υποστηριχθεί από τις δύο χώρες προκειμένου να υλοποιηθεί.
15 Κοινή Δήλωση/ Διακήρυξη για επόμενη σύγκληση τεχνικής Επιτροπής για 2η γέφυρα στον Έβρο – ΕΓΝΑΤΙΑ
Υπογράφουν ο CEO ΕΓΝΑΤΙΑΣ κ. Κουτσούκος και ο Τούρκος Αν. Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Αυτοκινητοδρόμων Τουρκίας κ. Selahattin Bayramcavus
Οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν την πρόοδο των εργασιών στην κατασκευή δεύτερης διασυνοριακής γέφυρας στην περιοχή Κήποι – Ύψαλα, την οποία εποπτεύει η Εγνατία Οδός Α.Ε., και ανακοινώνουν την επόμενη συνάντηση τεχνικών επιτροπών και εμπειρογνωμόνων.