Μία εβδομάδα μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, η κουρδική περιοχή στο βορρά δεν είναι ούτε τόσο ήρεμη ούτε τόσο ανακουφισμένη όσο η υπόλοιπη Συρία.
Η βόρεια Συρία είναι η πατρίδα των Κούρδων, της μεγαλύτερης εθνοτικής μειονότητας της χώρας, οι οποίοι αποτελούν τον στενότερο σύμμαχο των ΗΠΑ στην περιοχή. Για αυτούς, ο αγώνας για μια νέα τάξη πραγμάτων στη χώρα εισέρχεται σε μια δυνητικά ακόμη πιο δύσκολη φάση.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, οι Κούρδοι μαχητές απέκρουσαν επιθέσεις από τζιχαντιστές, συνεργάστηκαν με τις ΗΠΑ για να εκδιώξουν την οργάνωση Ισλαμικό Κράτος και χάραξαν μια σε μεγάλο βαθμό αυτόνομη περιοχή στα πλούσια σε πετρέλαιο ανατολικά της χώρας.
Αλλά τα κέρδη των Κούρδων βρίσκονται τώρα σε κίνδυνο. Η άνοδος των σουνιτών ανταρτών που ανέτρεψαν τον Άσαντ με σημαντική βοήθεια από την Τουρκία, θα δυσκολέψει τους Κούρδους να βρουν θέση στη νέα κατάσταση στη Συρία.
Οι τζιχαντιστές που εισέβαλαν στη Δαμασκό το περασμένο Σαββατοκύριακο έκαναν ειρηνικά ανοίγματα προς όλες τις μειονότητες. Αλλά ταυτόχρονα απώθησαν τους Κούρδους μαχητές από την πόλη Ντέιρ αλ Ζουρ στα ανατολικά, λίγες ημέρες αφότου οι κυβερνητικές δυνάμεις την εγκατέλειψαν.
Στα βόρεια, μια άλλη φράξια των τζιχαντιστών της αντιπολίτευσης που υποστηρίζεται από την Τουρκία και πολεμά τους Κούρδους εδώ και χρόνια, κατέλαβε την πόλη Μανμπίτζ. Παράλληλα, η Τουρκία πραγματοποίησε αεροπορικές επιδρομές εναντίον κουρδικής αυτοκινητοπομπής που, όπως είπε, μετέφερε βαρύ οπλισμό από οπλοστάσια του καθεστώτος Άσαντ.
Οι Κούρδοι υπολογίζουν εδώ και καιρό στη βοήθεια των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση τέτοιων προκλήσεων. Περίπου 900 Αμερικανοί στρατιώτες βρίσκονται στην ανατολική Συρία, όπου συνεργάζονται με τις κουρδικές δυνάμεις για να αποτρέψουν την αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους.
Αλλά το μέλλον της αποστολής θα τεθεί υπό αμφισβήτηση υπό τον εκλεγμένο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είναι εδώ και καιρό επιφυλακτικός για την εμπλοκή των ΗΠΑ στη Συρία.
Στην πόλη Qamishli, στα σύνορα με την Τουρκία, λίγοι τολμούν να σκεφτούν είτε την ειρήνη είτε μια νέα αρχή προς το παρόν.
Εκπρόσωπος των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), των οποίων ηγούνται οι κουρδικές δυνάμεις και έχουν την υποστήριξη των ΗΠΑ, δήλωσε ότι από τότε που έπεσε το καθεστώς Άσαντ το Ισλαμικό Κράτος "κινείται πλέον ελεύθερα στην υπόλοιπη Συρία".
"Υπάρχουν εκατοντάδες μαχητές του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ) εκεί, έχουν τα λογότυπα του ISIS στις στολές τους και φωνάζουν πολεμικές κραυγές μάχης του ISIS", δήλωσε ο Σιαμάντ Αλί σε τηλεοπτικό συνεργείο του τηλεοπτικού σταθμού ARD.
"Κατά την άποψή μου, οι νέοι κυβερνήτες στη Δαμασκό μοιράζονται την ίδια ιδεολογία με τον ISIS", πρόσθεσε.
Εν τω μεταξύ, ένας Κούρδος περιέγραψε τη συνεχιζόμενη απειλή από τις τουρκικές δυνάμεις.
"Βιώνουμε αυτές τις επιθέσεις εδώ και τέσσερα χρόνια. Τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη προσποιούνται ότι επιτίθενται σε στρατιωτικούς στόχους. Αλλά στην πραγματικότητα, χτυπούν πολλούς πολιτικούς στόχους. Αυτό φοβίζει όλους τους κατοίκους", δήλωσε ο Αζάντ Ισμαήλ.
Ποιοι είναι οι Κούρδοι μαχητές στη Συρία που είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ;
Οι Κούρδοι είναι από τις μεγαλύτερες εθνοτικές ομάδες χωρίς κρατική υπόσταση παγκοσμίως, με περίπου 30 εκατομμύρια μέλη της να ζουν σε μια περιοχή που εκτείνεται μεταξύ της Τουρκίας, του Ιράν, του Ιράκ και της Συρίας. Αποτελούν μειονότητα σε όλες αυτές τις χώρες και συχνά έχουν υποστεί διώξεις, γεγονός που έχει τροφοδοτήσει τις ένοπλες κουρδικές εξεγέρσεις.
Στη Συρία, δημιούργησαν έναν αυτόνομο θύλακα στις αρχές του εμφυλίου πολέμου, χωρίς ποτέ να συνταχθούν πλήρως με την κυβέρνηση Άσαντ ή τους τζιχαντιστές που προσπαθούσαν να τον ανατρέψουν.
Όταν το Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε το ένα τρίτο της χώρας το 2014, οι Κούρδοι μαχητές - οι οποίοι είναι κοσμικοί και περιλαμβάνουν γυναίκες στις τάξεις τους - απέδειξαν την ικανότητά τους στις πρώτες μάχες εναντίον των εξτρεμιστών, κερδίζοντας την υποστήριξη του συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Δημιούργησαν τις δυνάμεις SDF, στις οποίες συμμετέχουν και Άραβες μαχητές, και εκδίωξαν το Ισλαμικό Κράτος από μεγάλες περιοχές της Συρίας με τη βοήθεια των υπό τις ΗΠΑ αεροπορικών επιδρομών και των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων. Το 2017, αυτές οι δυνάμεις υπό κουρδική ηγεσία κατέλαβαν τη Ράκα, την πρωτεύουσα του αυτοαποκαλούμενου χαλιφάτου των εξτρεμιστών.
Γιατί η Τουρκία πολεμά τους Κούρδους;
Η Τουρκία θεωρεί εδώ και καιρό τις SDF ως προέκταση της κουρδικής εξέγερσης εντός των συνόρων της. Θεωρεί την κύρια κουρδική φράξια τρομοκρατική ομάδα ισότιμη με το Ισλαμικό Κράτος και έχει πει ότι δεν πρέπει να έχει καμία παρουσία στη νέα Συρία.
Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία εκπαίδευσε και χρηματοδότησε μαχητές της οργάνωσης Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), βοηθώντας τους να αποσπάσουν τον έλεγχο εδαφών από τους Κούρδους στη βόρεια Συρία κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία. Αυτοί οι υποστηριζόμενοι από την Τουρκία μαχητές έχουν παρουσιαστεί ως μέρος της αντιπολίτευσης κατά του Άσαντ, αλλά οι αναλυτές λένε ότι καθοδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από τον καιροσκοπισμό και το μίσος για τους Κούρδους.
Οι Κούρδοι έχουν επικεντρωθεί στη μάχη κατά του SNA τα τελευταία χρόνια. Αλλά η νέα ηγεσία στη Δαμασκό, η οποία έχει επίσης μακροχρόνιους δεσμούς με την Τουρκία, θα μπορούσε να ανοίξει ένα άλλο, πολύ μεγαλύτερο μέτωπο.
Πώς βλέπουν οι Σύροι τζιχαντιστές τους Κούρδους;
Της κύριας παράταξης των τζιχαντιστών ηγείται ο Ahmad al-Sharaa, παλαιότερα γνωστός ως Abu Mohammed al-Golani, πρώην μαχητής της αλ Κάιντα, ο οποίος διέκοψε τους δεσμούς του με τος εξτρεμιστές πριν από οκτώ χρόνια και δηλώνει τώρα ότι θέλει να οικοδομήσει μια νέα Συρία δημοκρατική που θα αποδέχεται όλες τις θρησκευτικές και εθνοτικές κοινότητές της.
Ο Nawaf Khalil, επικεφαλής του Κέντρου Κουρδικών Μελετών με έδρα τη Γερμανία, δήλωσε ότι τα πρώτα σημάδια είναι θετικά. Είπε ότι οι αντάρτες απέφυγαν δύο θύλακες του Χαλεπιού που ελέγχονται από τις SDF όταν εισέβαλαν στην πόλη πριν από δύο εβδομάδες, κατά την έναρξη της ταχείας προέλασής τους σε ολόκληρη τη χώρα.
"Είναι επίσης θετικό ότι δεν μίλησαν αρνητικά για τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις", είπε.
Μένει να δούμε αν αυτές οι ενέργειες θα έχουν διάρκεια. Αφού σάρωσαν στο Ντέιρ αλ-Ζουρ αυτή την εβδομάδα, ένας μαχητής της ομάδας του αλ-Σαράα δημοσίευσε ένα βίντεο λέγοντας ότι σύντομα θα προχωρήσουν προς τη Ράκα και άλλες περιοχές της ανατολικής Συρίας, αυξάνοντας την πιθανότητα περαιτέρω συγκρούσεων με τους Κούρδους.
Οι τζιχαντιστές θα μπορούσαν ακόμη να επιδιώξουν κάποιου είδους συμφωνία με τους Κούρδους για την ενσωμάτωσή τους στην πολιτική τάξη μετά τον Άσαντ, αλλά αυτό θα απαιτούσε πιθανότατα την αποδοχή ενός βαθμού κουρδικής αυτονομίας στα ανατολικά, με τον κίνδυνο να εξοργιστεί η Τουρκία, η οποία φαίνεται τώρα να είναι ο κύριος «παίκτης» στη Συρία.
Θα υποστηρίξει η κυβέρνηση Τραμπ τους Κούρδους;
Ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, Έρικ Κουρίγια, συναντήθηκε με τις δυνάμεις των SDF στη Συρία την Τρίτη, σε μια ένδειξη της δέσμευσης της κυβέρνησης Μπάιντεν στη συμμαχία μετά την επόχή Άσαντ.
Αλλά τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν στις 20 Ιανουαρίου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει παράσχει λίγες λεπτομέρειες σχετικά με την πολιτική του για τη Μέση Ανατολή, πέρα από το να πει ότι θέλει να τερματίσει τους πολέμους της περιοχής και να κρατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες μακριά.
Σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λίγο πριν από την ανατροπή του Άσαντ, ο Τραμπ έγραψε ότι "η Συρία είναι ένα χάος, αλλά δεν είναι φίλη μας, & ΟΙ ΗΠΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΑΖΙ ΤΗΣ. ΑΥΤΌΣ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ Ο ΔΙΚΌΣ ΜΑΣ ΑΓΏΝΑΣ".
Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του, το 2019, ο Τραμπ εγκατέλειψε τους Κούρδους πριν από ΤΗΝ τουρκική εισβολή, παρουσιάζοντάς την ως την εκπλήρωση προεκλογικής υπόσχεσης για τον τερματισμό της εμπλοκής των ΗΠΑ στους "ατελείωτους πολέμους" της περιοχής.
Η κίνηση αυτή προκάλεσε σφοδρές επικρίσεις, μεταξύ άλλων από επιφανείς Ρεπουμπλικάνους που τον κατηγόρησαν ότι πρόδωσε έναν σύμμαχο. Ο Τραμπ υπαναχώρησε εβδομάδες αργότερα, εγκρίνοντας μια ευρύτερη αποστολή για τη διασφάλιση πετρελαιοπηγών στα ανατολικά. Τα στρατεύματα παρέμειναν εκεί που ήταν και η συμμαχία άντεξε.