Εγκρίθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κονδύλι πέντε εκατομμυρίων ευρώ για έργα ενεργειακής αναβάθμισης της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Το έργο εντάχθηκε στο τομεακό πρόγραμμα ανάπτυξης του υπουργείου, της περιόδου 2021-2025, και έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης έως τον Ιούνιο του 2025.
Το εργο περιλαμβάνει την ενεργειακή αναβάθμιση του θερμικού συστήματος της Μονής Βατοπεδίου με στόχο την ελαχιστοποίηση της εκπομπής καυσαερίων. Η ενίσχυση του ήδη «πράσινου» ενεργειακού χαρακτήρα της Μονής έχει σχεδιαστεί με επίκεντρο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο, με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος και παράλληλη αξιοποίηση της βιομάζας που είναι διαθέσιμη σε επαρκείς ποσότητες στο τοπικό δάσος. Όλα αυτά θα συνδυαστούν με «έξυπνες» τεχνολογίες ελέγχου ώστε να ενισχυθεί ο συντελεστής απόδοσης του θερμικού συστήματος.
Επίσης, περιλαμβάνεται η δημιουργία ενός ενιαίου δικτύου, με ενεργειακό κέντρο και μικροδίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και έργα για την ενίσχυση της πυρασφάλειας των κτιρίων και του περιβάλλοντος χώρου του μοναστηριού.
Στόχος είναι μετά την ολοκλήρωση όλων των κατασκευών, η μείωση της ετήσιας κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας των κτιρίων της Μονής Βατοπεδίου να φτάνει τις 80.000 κιλοβατώρες ανά έτος, με την εκτιμώμενη ετήσια μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου να υπολογίζεται σε 300 τόνους ισοδύναμου CO2 (διοξειδίου του άνθρακα).
Η προσπάθεια για δράσεις φιλικές προς το περιβάλλον είχε ξεκινήσει από τον Δεκέμβριο 2019, όταν το μοναστήρι απέκτησε ένα υβριδικό σύστημα με φωτοβολταϊκά ισχύος 462 kW (κιλοβάτ) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, έξι συστοιχίες μπαταριών ιόντων λιθίου με συνολική χωρητικότητα αποθήκευσης 553,8 kWh (κιλοβατώρες) συνεχούς ρεύματος, τέσσερις γεννήτριες ντίζελ, μετασχηματιστές καθώς και μία γραμμή μεταφοράς ρεύματος των 20 kV, μήκους δύο χιλιομέτρων.
Με το έργο του 2019, στόχος ήταν η εξοικονόμηση 450.000 λίτρων ντίζελ ετησίως που κατανάλωνε το μοναστήρι. Με την προσθήκη και των νέων έργων η Μονή συνεχίζει την προσπάθεια απεξάρτησης από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, καλύπτοντας, ει δυνατόν, το σύνολο των ενεργειακών της αναγκών από ΑΠΕ.
Παράλληλα σε εξέλιξη βρίσκεται το έργο της Ιεράς Κοινότητας Αγίου Όρους, προϋπολογισμού 15,8 εκατ. ευρώ που αφορά στην προμήθεια και εγκατάσταση 21 αυτόνομων φωτοβολταϊκών σταθμών, συνολικής ισχύος 2,64 MW (μεγαβάτ) και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, για την κάλυψη σημαντικού ποσοστού της ετήσιας κατανάλωσης 17 Μονών. Σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού, το έργο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί την άνοιξη του 2024.
Η ιερά Κοινότητα εκτιμά ότι τα έργα της πράσινης ενέργειας οτι πρόκειται για μια από τις σπουδαιότερες παρεμβάσεις των τελευταίων δεκαετιών στην Αθωνική Πολιτεία, που θαεισάγει το Άγιον Όρος σε μια νέα ενεργειακή εποχή, πιο φιλική στο μοναδικό φυσικό περιβάλλον της χερσονήσου του Άθω, με ταυτόχρονη εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και πόρων. Κυρίως όμως πρόκειται για μια ολοκληρωμένη παρέμβαση, η οποία βελτιώνει την ποιότητα της καθημερινότητας των μοναχών και των επισκεπτών στο Περιβόλι της Παναγίας, χωρίς να αλλοιώνει το περιβάλλον.