Σε σκληρή επίθεση κατά της ρωσικής Εκκλησίας προχώρησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.Βαρθολομαίος στην ομιλία του κατά την έναρξη του Διεθνούς Συνεδρίου “World Policy Conference – For a Reasonably Open World”, που διεξάγεται στο Abu Dhabi.
Ο κ.Βαρθολομαίος αφού καταδίκασε τον πόλεμο στην Ουκρανία υπογραμμίζοντας ότι έχει οδηγήσει στον θάνατο χιλιάδες ανθρώπους, Ουκρανούς και Ρώσους με ανυπολόγιστες οι καταστροφές σε υποδομές στο έδαφος της Ουκρανίας, αναφέρθηκε στην εργαλειοποίηση της θρησκείας από τη Μόσχα και στον ρόλο της μετά την Άλωση της πόλης, μιλώντας για υπονόμευση της Πρωτόθρονης Εκκλησίας.
Στάθηκε ιδιαίτερα στους ιστορικούς πνευματικούς δεσμούς των Ρως του Κιέβου με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, από το οποίο έλαβαν το βάπτισμα στον Χριστιανισμό, τον 10ο αιώνα, και στις προσπάθειες υπονόμευσης της Πρωτόθρονης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και του ρόλου της στον Ορθόδοξο κόσμο από την Ρωσσία, μετά την Άλωση της Πόλεως, και ιδιαιτέρως από τον 19ο αιώνα, οπότε σε συνδυασμό με το δόγμα του πανσλαβισμού εργαλειοποίησε το θρησκευτικό συναίσθημα για την επίτευξη αλλότριων με αυτό, πολιτικών και στρατιωτικών σκοπών.
Αυτή η στάση, που ως στόχο είχε την απομάκρυνση των σλαβοφώνων πιστών από την Μητέρα τους Εκκλησία και την προβολή της Μόσχας ως “Τρίτης Ρώμης” οδήγησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο να την καταδικάσει, το 1872, ως αίρεση, την αίρεση του εθνοφυλετισμού, που έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με την οικουμενικότητα του Ευαγγελικού μηνύματος, αλλά και με την αρχαία παράδοση οργάνωσης και διοίκησης της Εκκλησίας.
Αυτή η αίρεση του εθνοφυλετισμού, με όχημα τον Πανσλαβισμό και την διάσπαση του ποιμνίου του Πατριαρχείου, τόνισε ο Πατριάρχης, ήταν χρήσιμη για τους στόχους της Μόσχας και η αιτία για το μίσος που προκλήθηκε μεταξύ των ομόδοξων Χριστιανών των Βαλκανίων, που εκδηλώθηκε κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και τις φρικαλεότητες που συνέβησαν στις αρχές του 20ου αιώνα.
Στην ομιλία του ο κ.Βαρθολομαίος αναφέρθηκε επίσης στην περιθωριοποίηση της θρησκείας κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ενώσεως, και στην εκ νέου εργαλειοποίησή της στα χρόνια που ακολούθησαν την πτώση της. Όπως είπε, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τάχθηκε στο πλευρό του Βλάντιμιρ Πούτιν, ειδικά μετά την εκλογή του Πατριάρχη Κυρίλλου, το 2009.
“Συμμετέχει ενεργά στην προώθηση της ιδεολογίας του Rousskii Mir, του Ρωσικού Κόσμου, σύμφωνα με την οποία γλώσσα και θρησκεία καθιστούν δυνατό τον καθορισμό ενός συνεκτικού συνόλου που θα περιλαμβάνει τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία καθώς και τα άλλα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και της διασποράς. Η Μόσχα (τόσο η πολιτική εξουσία όσο και η θρησκευτική) θα αποτελούσε το κέντρο αυτού του κόσμου, αποστολή του οποίου θα ήταν να καταπολεμήσει τις παρακμιακές αξίες της Δύσης. Αυτή η ιδεολογία αποτελεί όργανο νομιμοποίησης του ρωσικού επεκτατισμού και τη βάση της ευρασιατικής στρατηγικής του. Η σύνδεση με το παρελθόν του εθνοφυλετισμού και το παρόν του Ρωσικού Κόσμου είναι προφανής. Η πίστη γίνεται έτσι η ραχοκοκαλιά της ιδεολογίας του καθεστώτος του Πούτιν.”
Στη συνέχεια ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφέρθηκε στην άρνηση της Ρωσσικής Εκκλησίας να συμμετάσχει στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη το 2016, και στην επιδείνωση των σχέσεων μετά την παραχώρηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το 2019, της Αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Πρόσθεσε δε ότι η εισβολή στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ενέτεινε την πόλωση.
“Η διφορούμενη στάση του Πατριάρχη Κύριλλου για τον πόλεμο και η υποστήριξη των πολιτικών του Προέδρου Πούτιν έχουν προκαλέσει έντονη κριτική στον Ορθόδοξο κόσμο και όχι μόνο. Την αποδοκιμασία τους εξέφρασαν και οι Ορθόδοξοι της Ουκρανίας, που είχαν επιλέξει να παραμείνουν υπό την Ρωσική Εκκλησία.
Έτσι βαθαίνει και διευρύνεται ο διχασμός του ορθόδοξου κόσμου. Ορισμένες Εκκλησίες συμφωνούν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο· άλλες, των οποίων οι χώρες εξαρτώνται υπερβολικά από τη Ρωσία, υποστηρίζουν τυφλά το Πατριαρχείο Μόσχας. άλλοι πάλι προτιμούν να τηρούν μια συνένοχη σιωπή. Εν τω μεταξύ, η Ρωσική Εκκλησία χρησιμοποιεί τα μέσα του κράτους για να εδραιώσει την επιρροή της στο κανονικό έδαφος άλλων Εκκλησιών, σε αντίθεση με τους πιο στοιχειώδεις κανόνες της εκκλησιαστικής οργάνωσης της Ορθοδοξίας. Οι παρεμβάσεις της στην Αφρική παρουσιάζονται ως τιμωρητικές ενέργειες κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας για την αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Είναι προφανές ότι σε αυτές τις συνθήκες ο ειρηνοποιητικός ρόλος της Εκκλησίας γίνεται πολύ δύσκολος.”
“Οι ιδεολογίες εξασθενούν η μία μετά την άλλη. Το τέλος του κομμουνισμού άφησε ένα μεγάλο κενό σε ένα ολόκληρο μέρος του κόσμου που ζούσε υπό την κυριαρχία του και σε άλλους πληθυσμούς που είχαν επενδύσει τις ελπίδες τους σε αυτό. Η κρίση της παγκοσμιοποίησης και του φιλελευθερισμού δημιουργεί επίσης βαθιές απογοητεύσεις και επικίνδυνες δυσαρέσκειες. Σε αυτό το τοπίο των υλιστικών ιδεολογιών που καταρρέουν, η πνευματικότητα επιστρέφει δυναμικά. Ωστόσο, αυτή η επιστροφή μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο, εάν δεν εκφραστεί σύμφωνα με προσεγγίσεις που ενσωματώνουν τη σοφία των θρησκευτικών παραδόσεων που αντλούνται από την κληρονομιά των μεγάλων πολιτισμών του παρελθόντος.”
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης υπογράμμισε ότι η πηγή των προβλημάτων είναι η εργαλειοποίηση της θρησκείας από πρόσωπα που συχνά δεν έχουν πραγματική πίστη. Σημείωσε δε, ότι οι Ρώσοι Ορθόδοξοι αποτελούν μεγάλο πλούτο για την Ορθοδοξία και για ολόκληρο τον κόσμο.
“Η Ρωσική Ορθοδοξία είχε τεράστια πνευματική και καλλιτεχνική προσφορά, όπως και στη διανόηση. Υπήρξε δυστυχώς θύμα των παρεμβάσεων της ρωσικής πολιτικής εξουσίας. Η σοβιετική καταπίεση προκάλεσε τον όλεθρο, στερώντας ολόκληρες γενιές από την ευλογία της πίστης και της σοφίας της Εκκλησίας. Το νεο-αυτοκρατορικό καθεστώς, στην ανάγκη του να ισχυροποιηθεί, βασίστηκε σε αυτό που του φαινόταν πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο: το ανανεωμένο θρησκευτικό συναίσθημα του ρωσικού λαού. Δυστυχώς, πέτυχε να οδηγήσει ένα μέρος του ορθοδόξου κλήρου σε αυτόν τον δρόμο. Κυρίως, υιοθέτησε και ενίσχυσε τις αιρετικές προσεγγίσεις του τσαρικού καθεστώτος σε ένα πλαίσιο κακής ερμηνείας των εκκλησιαστικών κανόνων, εν μέρει λόγω της πνευματικής σήψης της σοβιετικής περιόδου.
ΠΗΓΗ: Στοιχεία από το "Φως Φαναρίου"