Ο νέος ΓΓ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε έχει μόλις λίγους μήνες μέχρι να αναλάβει την ηγεσίες της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας σε μια ταραχώδη εποχή, και ενώ παράλληλα όλα τα μέλη και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού προσπαθούν να επιβάλουν τις προτεραιότητές τους στον νέο καπετάνιο του πλοίου.
Μετά την πτώση της ολλανδικής του κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι, ο έμπειρος πρωθυπουργός ήταν εξαρχής ο υποψήφιος που ανοιχτά υποστήριζαν οι ΗΠΑ για να διαδεχθεί τον Γενς Στόλτενμπεργκ.
Παραδοσιακά, η υποστήριξη των ΗΠΑ θα αποτελούσε ουσιαστικό μέρος της διαδικασίας επιλογής. Όχι όμως για τον Ρούτε, ο οποίος δεν πήρε εύκολα τη θέση του γενικού γραμματέα.
Μετά από δεκατέσσερα χρόνια ηγεσίας ολλανδικών κυβερνήσεων που συχνά ασκούσαν έντονη κριτική στους συμμάχους και τις χώρες-εταίρους του ΝΑΤΟ, ο Ρούτε έπρεπε να προσφέρει χάρες σε άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Ουγγαρία, η Τουρκία και οι Ανατολικοευρωπαίοι, για να κερδίσει τελικά την πλήρη υποστήριξη.
Αυτές οι χάρες πρέπει να υλοποιηθούν μόλις αναλάβει το τιμόνι της μεγαλύτερης στρατιωτικής συμμαχίας του κόσμου την 1η Οκτωβρίου.
Ένα «σχέδιο ανθρώπινου δυναμικού του Ρούτε» στοχεύει να βάλει να τοποθετήσει σε θέσεις υψηλού επιπέδου περισσότερα άτομα από ανατολικές χώρες, και γενικά από εκείνες που εκπροσωπούνται λιγότερο», δήλωσαν τρεις διπλωμάτες του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι αναμένεται να προσφέρει σε κάποιους από αυτούς θέσεις βοηθών γενικών γραμματέων.
Η Τουρκία είναι απίθανο να ξεχάσει τα δύο αιτήματά της προς τον Ρούτε προτού του δώσει το πράσινο φως: να διατηρήσει την καταπολέμηση της τρομοκρατίας -την άλλη βασική απειλή του ΝΑΤΟ μετά τη Ρωσία- ψηλά στην ατζέντα και να εργαστεί για τον περιορισμό των περιορισμών στις εξαγωγές όπλων μεταξύ συμμάχων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Στόλτενμπεργκ και μετά ο Ρούτε συμφώνησαν τον περασμένο μήνα για την εξαίρεση της Ουγγαρίας από τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία χωρίς να συμβουλευτούν άλλους συμμάχους, δήλωσαν οι ίδιοι τρεις διπλωμάτες του ΝΑΤΟ.
Μια μοιραία σύνοδος κορυφής
Ο Ρούτε, κάποτε ως Ολλανδός ηγέτης, έχει ξανακαθίσει στο τραπέζι του ΝΑΤΟ, έχει δει ομολόγους του να έρχονται και να φεύγουν και έχει δει τις σχέσεις με τη Ρωσία να φθίνουν και τους δεσμούς με την Κίνα να γίνονται όλο και περισσότερο προβληματικοί.
Αλλά ένα συγκεκριμένο επεισόδιο τον έκανε να θεωρείται η καλύτερη επιλογή για το ρόλο του ΓΓ.
Σε μια τεταμένη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2018, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εκτροχίασε μια συνεδρίαση σχετικά με το μέλλον της Ουκρανίας και της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, διατυπώνοντας μια προειδοποίηση ότι η Ουάσινγκτον θα αποχωρούσε από τη συμμαχία εάν τα ευρωπαϊκά μέλη δεν άρχιζαν να δαπανούν περισσότερα για τη δική τους άμυνα.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ προσπάθησαν τότε να λογικέψουν τον Τραμπ, επισημαίνοντας ότι η αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών της Ευρώπης θα πάρει χρόνο.
Σύμφωνα με άτομα που είχαν γνώση των συνομιλιών, ο Ρούτε έσωσε την κατάσταση διαβεβαιώνοντας τον Τραμπ ότι οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται, κυρίως χάρη στον Αμερικανό ηγέτη.
Ύστερα, ο Τραμπ βγήκε μπροστά στον Τύπο αργά το απόγευμα, μίλησε για «τεράστια πρόοδο»- και έδωσε τα εύσημα στον εαυτό του.
Ο πραγματικός νικητής εκείνης της ημέρας, ωστόσο, ήταν ο Ρούτε, η κίνηση του οποίου του χάρισε το παρατσούκλι «ψιθυριστής του Τραμπ».
Ως το επόμενο αφεντικό του ΝΑΤΟ, τα καθήκοντά του θα είναι πιθανότατα πολύ πιο περίπλοκα από την απλή εξισορρόπηση των δύο βασικών αποστολών του, δηλαδή της εκπροσώπησης του ΝΑΤΟ προς τα έξω και της διατήρησης της τάξης του στο εσωτερικό, δήλωσαν αρκετοί διπλωμάτες του ΝΑΤΟ.
Τόνισαν ότι ένας τέτοιος ρόλος περιλαμβάνει κυρίως το να ακούει όλα τα μέλη της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας, όχι μόνο τα βαριά ονόματα.
Ψιθυρίζοντας στον Τραμπ
Το πιο δύσκολο έργο του Ρούτε, είπαν όλοι οι διπλωμάτες του ΝΑΤΟ που αναφέρθηκαν σε αυτό το άρθρο, θα είναι να κρατήσει τις ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ σε μια εποχή που η Ρωσία στοχεύει να διαιρέσει τη λέσχη.
Κι αυτό σε μια περίοδο που η Ουάσινγκτον, η σημαντικότερη στρατιωτική δύναμη της συμμαχίας, περνάει μια σημαντική εσωτερική πολιτική κρίση μετά την εκλογική αναμέτρηση μεταξύ του νυν προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ενάντια στον σκεπτικιστή του ΝΑΤΟ, Ντόναλντ Τραμπ.
Τα τελευταία χρόνια, ο Στόλτενμπεργκ έχει κερδίσει τον σεβασμό καταφέρνοντας τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ να μην υπονομεύσει την υπόσχεση της αμοιβαίας άμυνας του ΝΑΤΟ. Όμως οι επανειλημμένες απειλές του Τραμπ να μην υπερασπιστεί τους υπερατλαντικούς συμμάχους του λόγω των χαμηλών αμυντικών δαπανών τους είναι αλήθεια έχει τρομάξει τους συμμάχους.
Ο Ρούτε θα πιεστεί να παίξει τον ίδιο ρόλο αν χρειαστεί.
Οι εργασίες έχουν ήδη ξεκινήσει για την «θωράκιση» της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας έναντι του Τραμπ, διαμορφώνοντας με θετικό τρόπο τα δημόσια μηνύματα του ΝΑΤΟ, ώστε να απαντήσει στο μεγαλύτερο αίτημα του Τραμπ: μια δικαιότερη κατανομή του βάρους του τιμήματος για τη συλλογική ασφάλεια.
Τα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες τα τελευταία χρόνια, με 23 να πληρούν πλέον το όριο του 2% του ΑΕΠ.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ήταν υπό τις διαδοχικές κυβερνήσεις Ρούτε που η Ολλανδία είχε μειωμένους τους αμυντικούς προϋπολογισμούς για πάνω από μια δεκαετία και υποστήριζαν τη δημοσιονομική πειθαρχία. Η Χάγη πέτυχε τον στόχο του ΝΑΤΟ για τις δαπάνες μόλις πρόσφατα.
Οι διπλωμάτες του ΝΑΤΟ είναι ανένδοτοι ότι η πρόσφατη αύξηση των δαπανών δεν οφείλεται σε κάποιον συγκεκριμένο πρόεδρο των ΗΠΑ, αλλά κυρίως στην ανάγκη απάντησης στη Ρωσία.
«Η εστίαση στο θέμα του προϋπολογισμού θα συνδεθεί με το αμερικανικό ομόλογο», δήλωσε ένας από αυτούς στο Euractiv.
Παράλληλα, η κυβέρνηση Μπάιντεν πρόσφατα αντιτάχθηκε στο να συμπεριληφθεί στους υπολογισμούς η στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, καθώς θα μπορούσε εύκολα να προκαλέσει κάτι τέτοιο εκτόξευση των τιμών.
Ο Ρούτε θα πρέπει επίσης να διατηρήσει την Κίνα ψηλά στην ατζέντα, γιατί αποτελεί βασικό ζήτημα για την Ουάσινγκτον, ιδίως μετά την πρώτη θητεία του Τραμπ. Την ίδια στιγμή βέβαια,θα πρέπει να απαντήσει στις εκκλήσεις των Ευρωπαίων -ιδίως της Γαλλίας- να μην επεκτείνει τα καθήκοντα του ΝΑΤΟ στον Ινδο-Ειρηνικό.
Ικανοποιώντας τα αιτήματα των Ανατολικών χωρών
Ο Ρούτε μπορεί να οφείλει τον διορισμό του στην Ουάσινγκτον, αλλά οφείλει να θυμάται να κρατήσει το περιεχόμενο των μικρότερων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, τόνισαν αρκετοί διπλωμάτες του ΝΑΤΟ.
Με την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας πριν από δύο χρόνια, τα μέλη του ΝΑΤΟ στην ανατολική πτέρυγα -που στο παρελθόν είχαν αποδοκιμαστεί ως «γεράκια της Ρωσίας»- απέκτησαν γρήγορα βάρος στη διαμόρφωση της πολιτικής της συμμαχίας.
Πρόσφατα, τέσσερις χώρες από την περιοχή πρότειναν την κατασκευή μιας «αμυντικής γραμμής» κατά μήκος των ανατολικών συνόρων με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Όμως αυτή η πρόταση συνάντησε σκεπτικισμό ορισμένους δυτικοευρωπαίους ηγέτες – συμπεριλαμβανομένου του Ρούτε- κυρίως λόγω της σκοπιμότητας και του κόστους.
Η διαχείριση των αιτημάτων τους θα μπορούσε να αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του Ρούτε, όχι μόνο όσον αφορά την εκπροσώπηση σε θέσεις υψηλού επιπέδου αλλά και την ικανοποίηση των αυξανόμενων αιτημάτων τους για την προστασία αυτού του τμήματος της Ευρώπης από τις στρατιωτικές και υβριδικές απειλές της Ρωσίας.
Ως πρώην ηγέτης της ΕΕ, ο Ρούτε θεωρείται ως κάποιος που μπορεί να βελτιώσει τη σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ, ιδίως τώρα που οι Βρυξέλλες επιδιώκουν να διευρύνουν τον ρόλο τους στην πολιτική ασφάλειας και αμυντικής βιομηχανίας.
Συνολικά 23 από τα 32 μέλη του ΝΑΤΟ θα ήθελαν να δουν τους δύο οργανισμούς να συνεργάζονται καλύτερα, ώστε να αποφεύγονται τα κενά και οι επικαλύψεις, για θέματα όπως η αντιμετώπιση των απειλών στον κυβερνοχώρο και των υβριδικών επιθέσεων.
Ένα μεγάλο βήμα θα ήταν οι δύο οργανισμοί να ανταλλάσσουν πληροφορίες και έγγραφα, μια προσπάθεια που παραμένει σε αναμονή λόγω του τουρκοκυπριακού ζητήματος.
Ο πραγματισμός κυριαρχεί
Στα πρώτα χρόνια της πρωθυπουργίας του, ο Ρούτε δήλωνε μια προσωπική αντιπάθεια για τη διεθνή πολιτική, θεωρώντας την πολύ χαοτική και άκαρπη για τα ολλανδικά συμφέροντα.
Αντιμέτωπος με τον μακρύ κατάλογο των καθηκόντων δημιουργίας συμβιβασμών, ο Ρούτε, ο οποίος εισήλθε στο γραφείο του Ολλανδού πρωθυπουργού πριν από πάνω από μια δεκαετία, πιθανότατα δεν θα είχε προσελκύσει το αξίωμα του ΝΑΤΟ.
Αυτό άλλαξε ιδιαίτερα μετά την κατάρριψη από τη Ρωσία του επιβατικού αεροπλάνου στην πτήση MH17 πάνω από την Ουκρανία το 2014, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 298 κυρίως Ολλανδοί πολίτες. Αυτό άλλαξε εντελώς τη στάση του Ρούτε έναντι της Μόσχας και την αντίληψή του για την αξία της ευρωπαϊκής συνεργασίας.
Ο Ρούτε ανακάλυψε σταδιακά ότι μπορούσε να συμβάλει στη διεθνή πολιτική χρησιμοποιώντας τις δεξιότητες που είχε αναπτύξει σε ένα κατακερματισμένο ολλανδικό πολιτικό τοπίο.
Άρχισε να χτίζει πραγματιστικούς συνασπισμούς, αναγνωρίστηκε ως ένθερμος αναζητητής λύσεων και συνήθισε να προσαρμόζεται στις πολιτικές αλλαγές γύρω του τόσο στις σχέσεις της ΕΕ όσο και στις σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Τα μέλη του ΝΑΤΟ ήθελαν ένα έμπειρο πρόσωπο να ηγηθεί της συμμαχίας, έναν πρώην ηγέτη, έναν από τους δικούς τους. Ο χρόνος θα δείξει αν ο Ρούτε μπορεί και να διαχειριστεί τις προσδοκίες και να φέρει αποτελέσματα.
Πηγή: euractiv.gr