Στο Lancaster House συγκεντρώθηκαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, έπειτα από πρόσκληση που απηύθυνε ο Κιρ Στάρμερ, προκειμένου να χαράξουν μια συγκεκριμένη πορεία για την Ουκρανία.
Οι συζητήσεις ήταν έντονες με πολλούς αναλυτές να προσπαθούν να εξηγήσουν αν άξιζε τον κόπο η Σύνοδος Κορυφής, που έγινε με στόχο να αλλάξει στάση ο Τραμπ ως προς το θέμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Άξιζαν όλα αυτά τον κόπο; Ήταν αυτή η συνάντηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων αρκετή για να μετατοπίσει τη διπλωματική κατάσταση; Ή μήπως οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αποφασίσει να προχωρήσουν μόνες τους στην εξεύρεση κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία;
Η απάντηση του πρωθυπουργού ήταν σε μεγάλο βαθμό ότι η Ευρώπη είχε ακόμη ρόλο να διαδραματίσει. Μάλιστα, επισήμανε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και οι υπόλοιπες χώρες θα συνεργαστούν με την Ουκρανία για να υπάρξει σχέδιο που θα τερματίσει τον πόλεμο, σύμφωνα με το BBC.
Παράλληλα, τόνισε ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να προσφέρει στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ενώ σε περίπτωση που επέλθει συμφωνία για ειρήνη, θα ενισχύσει τις αμυντικές δυνατότητες της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Στάρμερ υποστήριξε ότι όσοι είναι πρόθυμοι να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση, θα δημιουργήσουν έναν «συνασπισμό», προκειμένου η ειρήνη να είναι εγγυημένη. Προς το παρόν δεν είναι σαφείς οι κινήσεις που πρόκειται να γίνουν, με τον Βρετανό πρωθυπουργό να αρκείται να επισημάνει ότι «ο συνασπισμός θα αποτελείται από Ευρωπαίους και άλλους εταίρους».
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχουν ήδη δηλώσει την προθυμία τους να στείλουν νέα βοήθεια στην Ουκρανία, για να αποτρέψουν τη ρωσική επιθετικότητα. Από τη μεριά της, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανέφερε ότι σκοπός της συνόδου κορυφής ήταν να μετατραπεί η Ουκρανία σε «έναν ατσάλινο σκαντζόχοιρο που είναι δύσπεπτος για τους πιθανούς εισβολείς». Στόχος είναι να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή προσφορά για μεταπολεμικές εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία, ώστε να πειστεί ο Τραμπ να υποσχεθεί ότι θα στηρίξει στρατιωτικά την προσπάθεια.
Άλλωστε, ο ίδιος δείχνει απρόθυμος να συμπλεύσει με αυτές τις σκέψεις, δηλώνοντας ότι η παρουσία αμερικανικών εταιρειών εξόρυξης στην Ουκρανία θα ήταν αρκετή για να υπάρχει ειρήνη. Ο Στάρμερ διαφωνεί με αυτή την άποψη, ξεκαθαρίζοντας ότι για να εξασφαλιστεί η ειρήνη στην Ευρώπη, θα πρέπει να υπάρχει η υποστήριξη των ΗΠΑ.
Οι σχέσεις της Ευρώπης με τις ΗΠΑ
Γίνεται κατανοητό ότι η σύνοδος κορυφής πραγματοποιήθηκε για να χαραχθεί μια συγκεκριμένη πορεία από την Ευρώπη, ώστε να αναλάβει θέση ευθύνης στο διπλωματικό κομμάτι. Οι προσπάθειες για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, το τελευταίο διάστημα, κινήθηκαν από τον Τραμπ, ο οποίος άνοιξε δίαυλο επικοινωνίας τόσο με τον Ζελένσκι, όσο και με τον Πούτιν.
Οι Ευρωπαίοι ήθελαν να βρουν τρόπους για την αποκατάσταση της διατλαντικής συμμαχίας, που πλέον φαίνεται εύθραυστη, μετά την αντιπαράθεση Τραμπ – Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο την Παρασκευή (28/2). Είναι γεγονός ότι τις τελευταίες εβδομάδες ο Λευκός Οίκος έχει ασκήσει έντονη κριτική προς τους Ευρωπαίους συμμάχους, ψηφίζοντας εναντίον τους στα Ηνωμένα Έθνη, με τον Ίλον Μασκ να υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να φύγουν από το ΝΑΤΟ.
Ενιαίο μέτωπο αλλά τα σύννεφα είναι πολλά
Η σύνοδος κορυφής του Λονδίνου αποτέλεσε μια προσπάθεια του Στάρμερ να κατευνάσει τα πνεύματα και να σκληρύνει τις διπλωματικές αγκυλώσεις. Οι ηγέτες των κρατών που συμμετείχαν, δήλωσαν ότι υπήρχε ξεκάθαρη αποφασιστικότητα μεταξύ τους, ώστε να υποστηριχθεί η Ουκρανία, αλλά και να συνεχιστεί η προσπάθεια του Τραμπ για κατάπαυση του πυρός. Πρακτικά, ο ρόλος της Ευρώπης δεν είναι αρκετός για να υπάρξει συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, οπότε οι ΗΠΑ θα παίξουν μεγάλο ρόλο στην έκβαση των διαπραγματεύσεων.
Οι διπλωμάτες λένε ότι οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να αποκλιμακώσουν τις εντάσεις με τον Ζελένσκι, ωστόσο τα μηνύματα των τελευταίων ωρών δεν δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ο Μάρκο Ρούμπιο τόνισε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να εμπλακεί με την Ουκρανία, αλλά ο Μάικ Γουόλτς σημείωσε ότι είναι πιθανό να χρειαστεί να παραιτηθεί ο Ζελένσκι για να προχωρήσουν οι ειρηνευτικές διαδικασίες.
Συνεπώς, το αποτέλεσμα της Συνόδου Κορυφής έδειξε ότι υπάρχει ενιαίο μέτωπο στην Ευρώπη για υποστήριξη του Ζελένσκι, με την απόφαση για περαιτέρω στρατιωτική ενίσχυση της Ουκρανίας να είναι δεδομένη το προσεχές διάστημα. Παρόλα αυτά, τα σύννεφα πάνω από τον ουρανό του Λονδίνου είναι πολλά, αφού άπαντες κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα σχετικά με το τι θα κάνουν οι ΗΠΑ. Εξάλλου, ο Τραμπ σε κάθε ευκαιρία δείχνει ότι δεν επιθυμεί την παραμονή του Ζελένσκι στο Κίεβο, δείχνοντας τη συμπάθειά του στον Πούτιν.
Παράλληλα, η Ευρώπη εισέρχεται σε μια κρίσιμη εβδομάδα που θα κρίνει την ασφάλειά της στο μέλλον, μετά τη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο.
Όλα τα βλέμματα στη σύνοδο των Ευρωπαίων ηγετών την Πέμπτη
Οι συμμετέχοντες υποστήριξαν επίσης ότι η ανάληψη ενός πιο ενεργού ρόλο στη μελλοντική ασφάλεια της Ουκρανίας σημαίνει ενισχυμένη στρατιωτική ικανότητα και κατά συνέπεια αυξημένες δαπάνες. Αυτή η πραγματικότητα είναι πιθανότατα θα βρεθεί στο επίκεντρο της συνόδου κορυφής των 27 ηγετών της ΕΕ που θα πραγματοποιηθεί στην Πέμπτη στις Βρυξέλλες. Παρότι ο Στάρμερ πρωτοστάτησε στις διεργασίες που έλαβαν χώρα την Κυριακή, το Ηνωμένο Βασίλειο, φυσικά, δεν θα συμμετάσχει.
Μιλώντας στη γαλλική εφημερίδα Le Figaro μετά τη σύνοδο κορυφής, ο Μακρόν απαίτησε από τις χώρες του ΝΑΤΟ να επενδύσουν περισσότερο στην άμυνά τους.
«Τα τελευταία τρία χρόνια, οι Ρώσοι δαπανούν το 10% του ΑΕΠ τους για την άμυνα», δήλωσε. «Πρέπει να προετοιμαστούμε για τη συνέχεια, με στόχο το 3% έως 3,5% του ΑΕΠ».
Ο τρέχων ετήσιος στόχος δαπανών του ΝΑΤΟ είναι 2% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κάθε χώρας, όμως πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν δαπανούν ούτε καν αυτό το ποσό, προς μεγάλη ενόχληση του Τραμπ. Η Γαλλία μόνο το ξεπερνά οριακά, δαπανώντας το 2,1%.
Προκειμένου να ενισχύσει δραστικά τους αμυντικούς προϋπολογισμούς των χωρών, ο Γάλλος πρόεδρος προέτρεψε το μπλοκ να αξιοποιήσει προγράμματα της ΕΕ «που δεν χρησιμοποιούνται».
«Πρέπει να δώσουμε εντολή στην [Ευρωπαϊκή] Επιτροπή να χρησιμοποιήσει καινοτόμους τρόπους χρηματοδότησης», σημείωσε. «Αυτό σημαίνει είτε κοινό δανεισμό, είτε τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας [το ταμείο διάσωσης που δημιουργήθηκε στον απόηχο της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης]… σε πρώτη φάση χρειαζόμαστε 200 δισ. ευρώ για επενδύσεις», πρόσθεσε.
Καθώς αποχωρούσε από τη σύνοδο κορυφής, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε ότι τώρα είναι η στιγμή να «εξοπλίσουμε επειγόντως την Ευρώπη».
Όλα δείχνουν ότι η σύνοδος κορυφής της Πέμπτης είναι κρίσιμη. Είναι πιθανόν να καταλήξει σε μια ιστορική ανακοίνωση σχετικά με προϋπολογισμούς των αμυντικών δαπανών, σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Αλλά αυτό δεν θα είναι εύκολο δεδομένου ότι ορισμένοι ηγέτες, ιδίως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, υποστηρίζουν περισσότερο τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν παρά οποιοδήποτε σχέδιο προστασίας της Ευρώπης από τον ηγέτη του Κρεμλίνου.
Ο αρχηγός του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ο οποίος συμμετείχε επίσης στη σύνοδο κορυφής του Λονδίνου, δήλωσε ότι ορισμένες χώρες έχουν δεσμευτεί να «αυξήσουν» τις αμυντικές δαπάνες τους – αλλά και πάλι, λεπτομέρειες σχετικά με το ποιες και κατά πόσο θα τις αυξήσεις παραμένουν ασαφείς.
Τα λόγια δεν κοστίζουν
Εν τω μεταξύ, η αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης έχει ήδη περιορισμένη παραγωγική ικανότητα, πράγμα που σημαίνει ότι οι αυξήσεις των αμυντικών δαπανών ενδέχεται να αργήσουν να αποφέρουν ουσιαστικά αποτελέσματα.
Επιπλέον, παρά την πιο ξεκάθαρη στάση που εξέφρασε εχθές οι Ευρωπαίοι ηγέτες, η έλλειψη λεπτομερειών για το τι προτίθενται να κάνουν είναι εμφανής.
Κρίσιμο είναι επίσης, ότι δεν δόθηκαν λεπτομέρειες σχετικά με το τι θα προβλέπει στην πραγματικότητα οποιοδήποτε ειρηνευτικό σχέδιο ή πώς ο Στάρμερ και ο Μακρόν θα μπορέσουν να το «πουλήσουν» στον Λευκό Οίκο.
Ένας δεύτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης σημείωσε ότι ο Ζελένσκι χρειάζεται απεγνωσμένα να βρει έναν τρόπο να δημιουργήσει μια σχέση με τον Τραμπ και να υπογράψει τη συμφωνία της Ουκρανίας με τις ΗΠΑ για τα ορυκτά, η οποία υποτίθεται ότι είχε οριστικοποιηθεί την προηγούμενη εβδομάδα, αλλά δεν υπογράφηκε.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η υφιστάμενη κατάσταση «απαιτεί το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία να κινητοποιηθούν και να ηγηθούν», αλλά ότι «η λογική επίσης λέει πως η συμφωνία για τα ορυκτά θα εμπλέξει εμπορικά τις ΗΠΑ καθώς θα έχει επιχειρηματικό συμφέρον, οπότε παρέχει έναν βαθμό προστασίας».
Αυτό όμως, δεν εξηγεί πώς η Ευρώπη θα φέρει τον Πούτιν στο τραπέζι και πώς θα τον πείσει να διαπραγματευτεί επί του μελλοντικού ειρηνευτικού της σχεδίου.
Το Κρεμλίνο, εν τω μεταξύ, έχει ήδη αποκλείσει την παρουσία ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.
Δεδομένων των δημόσιων πανηγυρισμών των συμμάχων του Πούτιν για τα αλλεπάλληλα «χαστούκια» που έχει δεχθεί ο Ζελένσκι από τον Τραμπ, ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να αντέξει μια προσέγγιση υπό την ηγεσία του Λευκού Οίκου.
Μετά τη σύνοδο κορυφής της Κυριακής, ο Ζελένσκι δήλωσε στο Sky News ότι υπήρξε επικοινωνία μεταξύ του Λευκού Οίκου και μελών της κυβέρνησής του μετά την τηλεοπτική κόντρα της Παρασκευής, αλλά «όχι στο δικό μου επίπεδο».
Επανέλαβε επίσης την υπόσχεσή του να παραιτηθεί εάν δοθεί στην Ουκρανία η επιλογή της ένταξης στο ΝΑΤΟ.
Ένας άλλος παρευρισκόμενος στη σύνοδο κορυφής της Κυριακής -και πιθανότατα κρίσιμος παίκτης στην επόμενη συγκέντρωση της Πέμπτης- ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ εμφανίστηκε πιο αποφασισμένος, καλώντας την Ευρώπη ανεξαρτητοποιηθεί από τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ.
«Πεντακόσια εκατομμύρια Ευρωπαίοι ζητούν από 300 εκατομμύρια Αμερικανούς να τους προστατεύσουν από 140 εκατομμύρια Ρώσους», δήλωσε. «Μπορείς να βασιστείς; Βασίσου στον εαυτό σου. Ξεκίνα να βασίζεσαι στον εαυτό σου», πρόσθεσε.