Τα προαπαιτούμενα για επενδύσεις
Με δεδομένο ότι η βάση για επενδύσεις σε οποιοδήποτε τομέα της ελληνικής οικονομίας είναι η ίδια η Ελλάδα, θα πρέπει να μειωθεί περαιτέρω ο κίνδυνος χώρας (country risk), ενώ η πολιτική σταθερότητα και η ολοκλήρωση των εναπομείναντων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων κρίνεται απαραίτητη, ιδιαίτερα εκείνων που θα ενισχύσουν περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα του ενεργειακού τομέα στην Ελλάδα. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι μια υγιής οικονομία απαιτεί ένα ισχυρό και υγιές τραπεζικό σύστημα προκειμένου αυτό να υποστηρίξει τις νέες επενδύσεις και την ανάπτυξη στην Ελλάδα. Η δημιουργία ενός απλοποιημένου και σταθερού φορολογικού συστήματος με κίνητρα και ελαφρύνσεις για επενδύσεις στο χώρο της ενέργειας είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Η μείωση της γραφειοκρατίας, η αυξημένη διαφάνεια και η βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι εξίσου προαπαιτούμενα για την έλευση σοβαρών επενδυτών στην χώρα μας. Από την άλλη, η παροχή προηγμένων υπηρεσιών εξειδικευμένης πληροφόρησης που βοηθούν τους επενδυτές να αναλύουν, να κάνουν πράξη αλλά και να υποστηρίζουν τις επενδυτικές τους αποφάσεις, θεωρούνται αυτονόητα. Επιπλέον, θα πρέπει να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο επενδύσεων για ενεργειακά έργα υποδομής το οποίο να περιλαμβάνει όχι μόνο την εξερεύνηση ενεργειακών αποθεμάτων αλλά και την μεταφορά τους στις αγορές κατανάλωσης έτσι ώστε να επιτευχθεί η μεγιστοποίηση της οικονομικής εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων που θα ανακαλυφθούν. Σημαντικό επίσης θεωρείται να ενισχυθεί η εταιρική διακυβέρνηση και να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων των μετόχων της μειοψηφίας των επενδυτών.
Ο ρόλος του οικονομικού & φυσικoύ κεφαλαίου, της εργασία και της ενέργεια για την οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα.
Αναμφισβήτητα ο ενεργειακός τομέας αποτελεί έναν εκ των βασικών παραγόντων για την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Στο Διάγραμμα 1 απεικονίζονται η επίδραση του ποσοστιαίου ρυθμού αύξησης του καθαρού κεφαλαιακού αποθέματος, του ποσοστιαίου ρυθμού αύξησης του εργατικού δυναμικού (συνολικές ώρες εργασίας) και του ποσοστιαίου ρυθμού αύξησης της παροχής «χρήσιμης» ενέργειας (useful energy), στo ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Είναι σαφές ότι οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης του κεφαλαίου και της ενέργειας έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Αυτό υποδηλώνει ότι οι επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας στην Ελλάδα, μπορούν να ενδυναμώσουν την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, με την ενίσχυση της διαθεσιμότητας ενέργειας σε οικονομικά προσιτές τιμές, ενώ η οικοδόμηση των ενεργειακών έργων υποδομής θα επιφέρει επίσης ένα επιπλέον (θετικό) αποτέλεσμα με την ενίσχυση του ρυθμού αύξησης του κεφαλαίου, το οποίο με τη σειρά του θα έχει θετική επίδραση στην οικονομία.
Διάγραμμα 1: Η επίδραση του καθαρού κεφαλαιακού αποθέματος (Capital), της ωφέλιμης ενέργειας (Energy) και των ωρών εργασίας (Labour), στο ρυθμό ανάπτυξης της Ελλάδας (Linearpredictor).
Επενδυτικές ευκαιρίες στον ενεργειακό τομέα
Παρά το σημερινό κλίμα αναφορικά με τις επενδύσεις στην Ελλάδα, ο εμβρυϊκός τομέας ενέργειας στην χώρα μας προσφέρει τη δυνατότητα για θεαματικές αποδόσεις σε ότι αφορά (upstream) έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα επόμενα έτη, η Ελλάδα θα μπορούσε να αποδειχτεί μία από τις καλύτερες επενδυτικές επιλογές αναφορικά με την εξερεύνηση και αξιοποίηση του ενεργειακού της πλούτου, με πηγές ενέργειας υψηλών προδιαγραφών.
Έχοντας ως δεδομένο ότι οι εταιρείες που διενεργούν έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο έχουν εξειδικευμένα πεδία επιχειρηματικής δραστηριότητας και λαμβάνοντας υπόψη τον περιορισμό των διαθέσιμων επενδυτικών κεφαλαίων στη συγκεκριμένη αγορά, η Ελλάδα ενδείκνυται να προσφέρει δυνατότητες για επενδύσεις στην ενέργεια, διαχωρίζοντας την κάθε επενδυτική πρόταση σε επιμέρους κομμάτια (διαδικασία bottom-up), σε αντίθεση με την επικρατούσα στον τομέα διαδικασία (top-down). Δεδομένου του συγκριτικού πλεονεκτήματος της γεωγραφικής μας θέσης, αλλά και ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), η Ελλάδα θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ μέσω της σημαντικής ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Οι επενδυτικοί κίνδυνοι
Ως συνήθως, οι βασικοί κίνδυνοι επενδυτικών σχεδίων στο χώρο της ενέργειας είναι οι μακροπρόθεσμες τάσεις στις τιμές των ενεργειακών εμπορευμάτων και ειδικότερα του αργού πετρελαίου. Επιπλέον, σημαντικό θεωρείται να μελετούνται οι διαφορετικές προβλέψεις αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη στις βασικές καταναλώτριες χώρες πετρελαίου και φυσικού αερίου (π.χ., στην ηπειρωτική Ευρώπη) καθώς και η συμπεριφορά (στρατηγικές κινήσεις χάραξης οικονομικής πολιτικής) των βασικών κρατών που εξάγουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, υπό το πρίσμα των γεωπολιτικών εντάσεων. Έτσι, κάθε εκτίμηση των προοπτικών για την υπεράκτια εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου εξαρτάται κατά ένα πολύ μεγάλο βαθμό από τις μεταβολές των τιμών του πετρελαίου και των συναφών πετρελαϊκών προϊόντων, καθώς και από τις γεωπολιτικές εντάσεις.
Αν και είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθεί η τιμή των ενεργειακών προϊόντων κατά την περίοδο 2017-2030 για να υποστηρίξουν ενεργειακά επενδυτικά σχέδια που απαιτούν μεγάλα κεφάλαια και που θα αποδώσουν σε βάθος χρόνου, είναι σημαντικό να υπολογιστούν τα «κατώτατα» και τα «ανώτατα» όρια τιμών των εμπορευμάτων για τον προσδιορισμό του επενδυτικού κινδύνου. Το βασικό ερώτημα στην ανάλυση που παρουσιάζεται είναι το εξής: ποιο είναι το «κατώτατο» όριο για τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που οι εταιρείες διαχείρισης έργων με έδρα τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος πρέπει να «βασιστούν» προκειμένου να είναι επικερδείς οι επενδύσεις τους και συνεπώς να μπορούν να υπολογίσουν την απόδοση της επένδυσής τους. Από την τεχνική ανάλυση που χρησιμοποιείται στην εργασία αυτή, υπολογίστηκε ότι το «κατώτατο» όριο πώλησης του πετρελαίου πρέπει να είναι τουλάχιστον στην περιοχή των $80-$100 το βαρέλι μέχρι το 2035.
* Ο Δρ. Νικόλαος Γεωργικόπουλος είναι επισκέπτης Καθηγητής έρευνας στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
** O Δρ. Βλάσιος Βουδούρης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας ABM Analytics Ltd (London).