Ο Ταγίπ Ερντογάν ενισχύει τη στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία και την ίδια ώρα διατηρεί ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με τον Πούτιν -αυτή η σχέση κράτησε σταθερή τη ροή των ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών αυτή την εβδομάδα. Γιατί; Διότι προσπαθεί να επεκτείνει τον ρόλο της Τουρκίας ως παίκτη που κινεί τα νήματα στην περιοχή.
Όπως μεταδίδει η Wall Street Journal, τους τελευταίους μήνες η πιο γνωστή τουρκική εταιρεία κατασκευής όπλων, η Baykar, άνοιξε νέο εργοστάσιο στο Κίεβο το οποίο θα διπλασιάσει την ικανότητα παραγωγής της σε οπλισμένα drones.
Επιπλέον, τον περασμένο μήνα η Τουρκία παρέδωσε μια νέα κορβέττα στο πολεμικό ναυτικό της Ουκρανίας με τον Ουκρανό υπουργό Άμυνας Ολέκσιι Ρέζνικοφ και την πρώτη κυρία Ολένα Ζελένσκα να παρευρίσκονται στην τελετή. Αυτό το πλοίο τύπου Milgem είναι πλέον το μεγαλύτερο του ουκρανικού στόλου, ο οποίος επεκτείνεται και αρχίζει να απειλεί την ρωσική κυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα· δείχνοντας ταυτόχρονα την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας.
Ακόμα, η Τουρκία προμήθευσε το αλεξίσφαιρο γιλέκο που φοράει ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μαζί με πανοπλίες και στρατιωτικά οχήματα για τις ουκρανικές δυνάμεις. Και όταν ο Πούτιν απείλησε να επιβάλει νέο μπλόκο στις εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας μέσω της Μαύρης Θάλασσας, ο Ερντογάν μεσολάβησε για να συνεχιστεί η ροή των κρίσιμης σημασίας φορτίων και για να μετριαστεί η αύξηση στις τιμές τροφίμων παγκοσμίως.
Με τις κινήσεις αυτές, ο Ερντογάν αναβαθμίζει τα διαπιστευτήρια της Τουρκίας ως σημαντικού παίκτη στην περιοχή· ένας στόχος που διευκολύνεται από ένα βασικό στοιχείο: την πρόθεσή του να επιτρέψει την εισροή ρωσικού χρήματος στην Τουρκία αφότου οι δυτικές κυρώσεις απομόνωσαν τη Μόσχα από ένα μεγάλο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο Τούρκος πρόεδρος είναι αυτή τη στιγμή ένας από τους ελάχιστους παγκόσμιους ηγέτες που μιλούν τακτικά με τον Πούτιν και του υπόσχεται να αυξήσει το εμπόριο με τη Ρωσία παρά τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου, δίνοντάς του μια σημαντική ανάσα.
«Φαινομενικά έχει ελαττώματα, αλλά είναι ο ιδανικός για να προωθήσει τα συμφέροντα της Τουρκίας, αν δούμε την ισορροπία που προσπαθεί να πετύχει ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία» είπε ο Αλπέρ Κοσκούν, πρώην αρμόδιος για θέματα διεθνούς ασφάλειας στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.
Όλα αυτά δεν φαίνεται να ενοχλούν ιδιαίτερα ούτε την Ουκρανία, αρκεί να συνεχίσουν να ρέουν οι τουρκικές προμήθειες όπλων. «Κατανοούμε την κατάσταση της Τουρκίας ως ενός είδους διαμεσολαβητή ανάμεσα σε εμάς και στη Ρωσία» δήλωσε ο υποστράτηγος Βολoντίμιρ Γκαβρίλοφ, αναπληρωτής υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει μια ευκαιρία για την Τουρκία ώστε να ενισχύσει την αναπτυσσόμενη αμυντική βιομηχανία της ενώ παράλληλα προωθεί τους στόχους της στην εξωτερική πολιτική, μετά τις παλαιότερες επιδιώξεις της για μια σειρά πολέμων δι’ αντιπροσώπων με τη Ρωσία στη Συρία, στη Λιβύη και στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου.
Ο Ερντογάν δεν είναι καθόλου μυστικοπαθής γύρω από τις διεθνείς φιλοδοξίες του: πουλάει τουρκικά drones σε 24 χώρες του κόσμου, χτίζει διπλωματική επιρροή στην κεντρική Ασία μέσω ενός συμβουλίου τουρκογενών κρατών και φέτος πάτησε το διπλωματικό reset στους δεσμούς με μια σειρά δυνάμεων της Μέσης Ανατολής.
Η πιο εμβληματική από όλες τις νέες στρατιωτικές αποστολές της Τουρκίας στην Ουκρανία είναι η προμήθεια δεκάδων τουρκικών drones τύπου Bayraktar TB2, που ήταν απαραίτητα για την αρχική αντίσταση της Ουκρανίας στη ρωσική εισβολή ανατινάζοντας ρωσικές στρατιωτικές φάλαγγες και βυθίζοντας πολεμικά πλοία. Τα drones αποδείχτηκαν τόσο αποτελεσματικά στο να διαφύγουν τη ρωσική αεράμυνα που οι Ουκρανοί έγραψαν τραγούδια και τύπωσαν μπλουζάκια για να τα τιμήσουν ως σύμβολο της αντίστασης.
Στο καινούριο εργοστάσιο στην Ουκρανία -αξίας 100 εκατ. δολαρίων και συνολικής έκτασης 30.000 τετραγωνικών- η Baykar θε κατασκευάζει την πλήρη γκάμα της σε drones μέσα σε περίπου τρία χρόνια, είπε ο διευθύνων σύμβουλος. Η μονάδα αυτή αναμένεται να διπλασιάσει την τρέχουσα παραγωγική ικανότητα της εταιρείας, η οποία αυτή τη στιγμή ανέρχεται σε περίπου 200 TB2 το χρόνο, είπε.
Τα νέα για την κατασκευή του εργοστασίου δεν άρεσαν στους Ρώσους αξιωματούχους, οι οποίοι απείλησαν να επιτεθούν στην νέα μονάδα. Ο διευθύνων σύμβουλος της Baykar Χάλουκ Μπαϊρακτάρ απαξίωσε τις απειλές. «Αυτό το πρότζεκτ είναι ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Δεν είναι δουλειά άλλων» είπε.
Ο Μπαϊρακτάρ και ο αδελφός του, ο επικεφαλής τεχνολογίας της εταιρείας Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ που είναι παντρεμένος με μία από τις κόρες του Ερντογάν, είναι πια celebrities στην Τουρκία χάρη στην επιτυχία των drones στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και σε άλλες συρράξεις. Αυτή η επιτυχία έχει φέρει μια φρενίτιδα νέων παραγγελιών από χώρες σε όλο τον κόσμο, περιλαμβανομένων της Ρουμανίας και της Πολωνίας που είναι σύμμαχοι του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Σε μια έκθεση της αμυντικής βιομηχανίας τον περασμένο μήνα στην Κωνσταντινούπολη, ο Χάλουκ Μπαϊρακτάρ κατακλύστηκε από ένα πλήθος θαυμαστών που του ζητούσαν αυτόγραφα. Έκανε το χατίρι σε μερικούς θαυμαστές του πριν τον απομακρύνουν οι βοηθοί του για να παραστεί σε συναντήσεις με επισήμους.
Ο Μπαϊρακτάρ έχει υποστηρίξει ανοιχτά την Ουκρανία και έχει δεσμευτεί να μην πουλήσει ποτέ drones στη Ρωσία· φαίνεται να υιοθετεί μια στάση ανεξάρτητη από την πολιτική της τουρκικής κυβέρνησης, σύμφωνα με την οποία είναι σημαντικές οι σχέσεις τόσο με τη μία χώρα όσο και με την άλλη. Ο επικεφαλής του τουρκικού οργανισμού αμυντικής βιομηχανίας δήλωσε νωρίτερα φέτος στη Wall Street Journal πως η Άγκυρα θα πρέπει να είναι προσεκτική στην πώληση νέων όπλων στην Ουκρανία στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας να γίνει ο διαμεσολαβητής για την ειρήνη.
«Δεν είμαι εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Είμαι ο διευθυντής της Baykar» είπε από την πλευρά του ο Μπαϊρακτάρ ερωτηθείς για τις προσπάθειες της Τουρκίας να εξισορροπήσει τις σχέσεις με την Ουκρανία και τη Ρωσία.
Η ουκρανική κυβέρνηση έχει ενοχληθεί κάποιες φορές από τις απόπειρες της Τουρκίας να αυτοτοποθετηθεί στο ρόλο του μεσάζοντα.
Ουκρανοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν δημοσίως την Τουρκία πως αγόρασε νωρίτερα φέτος κλεμμένο ουκρανικό σιτάρι από τη Ρωσία. Η Τουρκία είπε ότι διερευνά τους ισχυρισμούς. Τον περασμένο μήνα, ο υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας δήλωσε ότι οι τουρκικοί θεσμοί απέρριψαν ένα νέο ουκρανικό αίτημα για 200.000 πανοπλίες που θα προστίθεντο σε εκατοντάδες χιλιάδες άλλες που παρέδωσε φέτος ένας Τούρκος κατασκευαστής. Τούρκοι αξιωματούχοι δεν σχολίασαν το θέμα στην αμερικανική εφημερίδα.
Επιπλέον, το Κίεβο γνωρίζει πολύ καλά ότι ο Ερντογάν έχει επεκτείνει στο παρελθόν τους στρατιωτικούς δεσμούς με τη Ρωσία και με τον Πούτιν προσωπκά, συχνά προς ανησυχία των Ηνωμένων Πολιτειών. Αμερικανικές κυρώσεις επιβλήθηκαν στην Τουρκία όταν το 2017 ο πρόεδρος της χώρας ενέκρινε την αγορά του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400.
Ωστόσο, η δύναμη πυρός που παρέχει η Τουρκία περιορίζει τις επικρίσεις. Τα drones Bayraktar TB2, ειδικότερα, συνεχίζουν να παίζουν σημαντικό ρόλο στο ουκρανικό πεδίο, ακόμα και τώρα που η σύγκρουση έχει μετατοπιστεί πιο πολύ σε επιθέσεις του πυροβολικού στο ανατολικό τμήμα της χώρας, δηλώνουν αξιωματούχοι.
Βίντεο που απεικονίζουν τις επιθέσεις των TB2 -μια σταθερά στα μέσα ενημέρωσης σε προηγούμενο στάδιο του πολέμου- συνεχίζουν να διαρρέουν αν και λιγότερο συχνά. Ένα βίντεο με ημερομηνία 31 Αυγούστου, που δημοσιεύθηκε από ουκρανικό μη κερδοσκοπικό φορέα που συγκεντρώνει χρήματα για την αγορά drones για τον στρατό, φαίνεται να δείχνει επίθεση drone σε ρωσικό τανκ.
«Η Ρωσία έχει αναπτύσσει πολύ εκλεπτυσμένα και σύγχρονα συστήματα αεράμυνας» εξηγεί ο Γκαβρίλοφ. «Δημιούργησε μια σειρά από προκλήσεις για τους Μπαϊρακτάρ και γι’ αυτό πρέπει να προσαρμοστούμε να χρησιμοποιήσουμε τον εξοπλισμό με τους σωστούς τρόπους».