Το 1860 ο Ολλανδός Μουλτατούλι (κατά κόσμον Έντουαρντ Ντέκερ, 1820-1887) εκδίδει το εν μέρει αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Μαξ Χάβελααρ ή Οι Δημοπρασίες Καφέ της Ολλανδικής Εμπορικής Εταιρείας», το οποίο κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2020 από τις εκδόσεις Ατέχνως με τίτλο «Ο πικρός βίος Μαξ Χάβελααρ» σε μετάφραση της Άννεκε Visse – Ιωαννάτου.
Το βιβλίο προκαλεί λογοτεχνικές και πολιτικές συζητήσεις και έριδες μιας και ο Μουλτατούλι. Ένας Ολλανδός κρατικός υπάλληλος στην Ινδονησία του 19ου αιώνα, αποκαλύπτει το μηχανισμό εκμετάλλευσης και διαφθοράς των Ολλανδών αποικιοκρατών σε αγαστή συνεργασία με ντόπιους ηγεμόνες. Θύμα, βεβαίως, ο πάμφτωχος ιθαγενής πληθυσμός, διότι οι «ξένοι από τη Δύση διέταξαν τους κατοίκους να αφιερώσουν ένα μέρος της εργασίας και του χρόνου τους σε άλλα πράγματα που θα έφερναν περισσότερο κέρδος στις αγορές της Ευρώπης. Για να παροτρύνουν τον απλό άνθρωπο να το κάνει, δεν χρειαζόταν παρά μια πολύ απλή πολιτική. Είναι υπάκουος στους ηγεμόνες του, άρα δεν χρειαζόταν παρά να κερδίσεις αυτούς τους ηγεμόνες με την υπόσχεση ότι θα έπαιρναν ένα μέρος του κέρδους και… πέτυχαν απολύτως». Το εν τρίτο του κρατικού προϋπολογισμού της Ολλανδίας προερχόταν από την αποικία.
Στο βιβλίο, ο μεσίτης του καφέ, δικαιολογεί με την Αγία Γραφή στο χέρι, κάθε αχρειότητα και κάθε «ξεζούμισμα» της υποτιθέμενα «ανώτερης» λευκής φυλής, φτάνει να πλουτίσει.
«Ο πικρός βίος Μαξ Χάβελααρ» είναι ένα μυθιστόρημα λογοτεχνικά ιδιαίτερο και πρωτοπόρο όχι μόνο για τα αναγνωστικά δεδομένα της εποχής του αλλά και σήμερα που παραμένει ελκυστικό και επίκαιρο για το πολιτικό του περιεχόμενο. Συνδυάζει τη λογοτεχνική δημιουργία με την προάσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποκάλυψη όσων κρύβονται πίσω από την εντυπωσιακή βιτρίνα, τα κακώς κείμενα, την τοξική πλευρά μιας εκ πρώτης όψεως πετυχημένης κοινωνίας.
«Το βιβλίο που «σκότωσε» την αποικιοκρατία. Στον Μουλτατούλι, το έργο του οποίου πυροδότησε αυτή τη διαδικασία [της απο-αποικιοποίησης], ο κόσμος χρωστάει πολλά» (The New York Times Magazine).
Εξαιρετική η μετάφραση της Άννεκε Visse - Ιωαννάτου.
«Ο πικρός βίος Μαξ Χάβελααρ» (εκδόσεις Ατέχνως)
του Έντουαρντ Ντέκερ / Multatuli, μετάφραση Άννεκε Visse – Ιωαννάτου (σχήμα 17Χ24, σελ. 248, τιμή 18 ευρώ).