Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας εμφανίστηκε ικανοποιημένος από τη συμφωνία στη Σύνοδο Κορυφής. Το τελικό κείμενο δείχνει να είναι αυτό που επιθυμούσε η ελληνική πλευρά με μπλοκάρισμα των ροών, επιστροφή προσφύγων στην Τουρκία και άρση των μονομερών αποφάσεων. Το πλέον πιθανό όμως είναι ότι όλοι απλώς κέρδισαν χρόνο.
Πράγματι, όπως είπε ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, η συμφωνία γεννά ελπίδες. Συγχρόνως όμως δημιουργούνται πολλαπλά ερωτηματικά για το εάν θα τηρηθεί από την Τουρκία, καθώς και πόσο επίπονοι θα είναι οι αναγκαίοι συμβιβασμοί που υπογράφηκαν.
Το τελικό κείμενο είναι προσανατολισμένο ώστε να σταματήσει η προσφυγική ροή κυρίως προς την Ευρώπη. Το δύσκολο ταξίδι των ανθρώπων αυτών θα σταματά κάπου στην ευρύτερη περιοχή Ελλάδας - Τουρκίας. Έτσι, όλοι όσοι φτάνουν σε ελληνικό έδαφος μετά την Κυριακή θα επιστρέφουν στη γειτονική χώρα.
Στο σημείο αυτό βρίσκεται ίσως το πιο σκοτεινό μέρος της συμφωνίας. Θα τηρήσει η Άγκυρα όσα υπέγραψε; Ή μέσα στο επόμενο διάστημα θα εγείρει νέες απαιτήσεις για να καθυστερήσει την εφαρμογή της; Μήπως το "ανατολίτικο παζάρι" περιλαμβάνει μία πολιτική κατά την οποία οι αρχές της Τουρκίας μόνο θα προσποιούνται ότι τηρούν κατά γράμμα τη συμφωνία;
Στο κείμενο δεν αναφέρονται συνέπειες για τα κράτη που δεν θα τηρήσουν τα συμφωνηθέντα. Ουσιαστικά, είναι στη...διακριτική ευχέρεια της κάθε χώρας να φανεί συνεπής.
Επιπλέον, μετά το "ντιλ" στη Σύνοδο, η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με την εξής πραγματικότητα: Στο έδαφος της θα παραμείνουν περίπου 50.000 πρόσφυγες, αφού θα επιστρέφουν στην Τουρκία όσοι καταφθάνουν μετά την Κυριακή, 20 Μαρτίου. Μπορεί να υπάρξει για την Ελλάδα μία προσωρινή ελάφρυνση από τη μείωση των ροών, όμως απαιτείται ένας μηχανισμός για τη διαχείριση όσων βρίσκονται εδώ, όπως επίσης είναι επιβεβλημένη η δημιουργία ελέγχων έγκρισης ή απόρριψης των αιτήσεων ασύλων που θα ακολουθήσουν.
Βέβαια, για αυτόν τον λόγο θα δεχθούμε και διοικητική υποστήριξη από την ΕΕ. Εντούτοις, όπως σαφώς προβλέπεται, όσοι δικαιούνται ασύλου θα συνεχίζουν στις χώρες της ΕΕ που θα τους δέχονται σε εθελοντική βάση. Άρα αναμένεται να υπάρξουν χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να δημιουργήσει περισσότερες υποδομές για την προσωρινή εγκατάσταση των χιλιάδων προσφύγων.
Μία ακόμα αδιευκρίνηστη πτυχή της συμφωνίας είναι ο χρόνος επαναπροώθησης προσφύγων στην Τουρκία. Πότε θα ξεκινήσει, την Κυριακή ή στις 4 Απριλίου; Ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος μιλώντας στους δημοσιογράφους στο περιθώριο της Συνόδου ανέφερε πως οι επαναπροωθήσεις αρχίζουν μετά την Κυριακή, όμως η επανεισδοχή τους μετά τις 4 Απριλίου.
Το τελικό κείμενο είναι το αποτέλεσμα επίπονων συμβιβασμών. Τέσσερα αμφιλεγόμενα σημεία της συμφωνίας "έκλεισαν" με αμφότερες υποχωρήσεις.
1. Ως προς το άνοιγμα κεφαλαίων και τις ενστάσεις της Κύπρου, ο συμβιβασμός ικανοποιεί τόσο την Κύπρο όσο και την Τουρκία για το άνοιγμα του κεφαλαίου 33 (προϋπολογισμός).
2. 2. Σε σχέση με την ημερομηνία εφαρμογής του σχεδίου επανεισδοχής/επανεγκατάστασης "ένας προς έναν" μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ορίστηκε η 20η Μαρτίου.
3. Σε σχέση με τη νομιμότητα του εν λόγω σχεδίου, προτείνεται ότι θα είναι σε πλήρη συμφωνία με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο, θα σέβεται δηλαδή την αρχή της ατομικής εξέτασης κάθε αίτησης ασύλου, ενώ στην τελική συμφωνία θα υπάρχει σαφής αναφορά στην αρχή μη επαναπροώθησης και στις μη συλλογικές επιστροφές
4. Τέλος, ως προς την οικονομική ενίσχυση της Τουρκίας για τους πρόσφυγες, ναι μεν δεν προστίθενται νέα ποσά, αλλά γίνεται σαφής αναφορά σε συγκεκριμένα έργα που μπορούν να επωφεληθούν από τα ήδη υπάρχοντα 3 δισ.