Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα σοβαρό πρόβλημα διαρροής εγκεφάλων. Η κρίση τού ευρώ επιδείνωσε αυτήν την αιμορραγία ταλέντων. Τα τελευταία χρόνια, η Ευρώπη γνώρισε μια έξοδο επαγγελματιών με υψηλά προσόντα από την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία, και την Ισπανία.
H αναζήτηση ευκαιριών που αρχικά αφορούσε στις ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως την Γερμανία, επεκτάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και πολλοί, σύντομα όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι άρχισαν να μεταναστεύουν στην Αφρική, την Ασία και τη Νότια Αμερική, επίσης.
Πρόκειται για μία διαρκή κινητικότητα, η οποία κορυφώθηκε στα χρόνια της κρίσης με τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου να υφίστανται μία πρωτόγνωρη αφαίμαξη έμψυχου δυναμικού. Ενδεικτικό της δυναμικής του φαινομένου, είναι ότι στα προ της κρίσης χρόνια, οι χώρες που υιοθέτησαν το ευρώ παρουσίασαν κατά μέσο όρο μια καθαρή απώλεια περίπου 120.000 εργαζόμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση κάθε χρόνο. Δέλεαρ γι’αυτούς οι υψηλότεροι μισθοί , τα πανεπιστήμια παγκόσμιας κλάσης και η αποτελεσματική γραφειοκρατία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η οικονομική ανάπτυξη που καταγράφηκε σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, προσέλκυσε πολλούς ευρωπαίους, για τους οποίους ο συνδυασμός των υψηλών αμοιβών αλλά και της οικονομικής κρίσης, αποδείχθηκε ένα ιδιαίτερα πειστικό δέλεαρ.
Σήμερα η ευρωπαϊκή οικονομία καλείται να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο πρόβλημα ελλείμματος εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Ενδεικτικές θα πρέπει να θεωρηθούν οι εκτιμήσεις ειδικών, σύμφωνα με τις οποίες μέχρι το 2020, μόνο ο ψηφιακός τομέας στην γηραιά ήπειρο θα έχει έλλειψη 900.000 ειδικών.
Ακόμα και η ισχυρή Γερμανία θα βιώσει ακόμα εντονότερα την έλλειψη ενός εκατομμυρίου εργαζομένων πανεπιστημιακού επιπέδου, κυρίως στους τομείς των μαθηματικών, της πληροφορικής, των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας. Σύμφωνα με στοιχεία, από την έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού ήδη πλήττονται κυρίως οι κλάδοι της μηχανολογίας, της ηλεκτρολογίας, του μετάλλου, της κατασκευής μηχανημάτων, της αυτοκινητοβιομηχανίας, της πληροφορικής, της δημόσιας υγείας, των μεταφορών, ακόμη και ο εμπορικός κλάδος.
Το πρόβλημα είναι μαζικό και λαμβάνει διαστάσεις, σύμφωνα με μελέτες ερευνητικών κέντρων. Πρόσφατα διατυπώθηκε η εκτίμηση ότι στη Γερμανία υπάρχει έλλειψη περίπου 50.000 ακαδημαϊκών, από τους τομείς των μαθηματικών, της πληροφορικής, των θετικών σπουδών και της τεχνολογίας. Και στο μέλλον, το πρόβλημα θα διογκωθεί, επειδή οι χρονιές με μεγάλα ποσοστά γεννήσεων ακολουθούνται από χρονιές με μειωμένες γεννήσεις.. Το πρόβλημα γίνεται οξύτερο, γιατί μεγαλώνει και ο αριθμός των φοιτητών που διακόπτουν τις σπουδές τους πριν τις ολοκληρώσουν. Σε ορισμένους μάλιστα τομείς σπουδών, το ποσοστό φτάνει και το 50%.
Οι Έλληνες γιατροί εγκατέλειψαν την χώρα
Ενδεικτικό θα πρέπει να θεωρηθεί το παράδειγμα των Ελλήνων γιατρών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ομοσπονδιακού Ιατρικού Συλλόγου της Γερμανίας, το 2013 συνολικά 2.847 Έλληνες γιατροί εργάζονταν στη Γερμανία. Πρόκειται για έναν αριθμό αυξημένο κατά 11,4 %, σε σχέση με το 2012. Οι Έλληνες είναι έτσι η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα ξένων γιατρών στη Γερμανία μετά τους Ρουμάνους.
Και παρά το γεγονός ότι η πιο ισχυρή οικονομία της Ευρώπης κάθε χρόνο προσελκύει εκατομμύρια ευρωπαίους που αναζητούν δουλειά, εν τούτοις δεν καταφέρνει να τους προσφέρει συνθήκες που να εξασφαλίζουν την παραμονή τους. Αποκαλυπτικά είναι τα επίσημα στοιχεία που αφορούν στο «ανθρώπινο ισοζύγιο» της μετανάστευσης. Σύμφωνα με αυτά, το 2012 εγκαταστάθηκαν στη χώρα 1,08 εκατομμύρια μετανάστες, ενώ το 2013 ο αριθμός τους ανήλθε σε 1,23 εκατομμύρια. Πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό μεταναστών από το 1993. Παρόλα αυτά όμως, το 2013, εγκατέλειψαν τη Γερμανία 800.000 περίπου άνθρωποι. Κατά συνέπεια το «πλεόνασμα του ανθρώπινου ισοζυγίου» περιορίστηκε.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα της διαρροής εγκεφάλων σε συνδυασμό με την αποτυχία των ισχυρών ευρωπαϊκών οικονομιών, όχι μόνο να προσελκύσουν, αλλά και να εξασφαλίσουν τη παραμονή τους σε αυτές, μπορεί να αποδειχθεί σε βραδυφλεγή βόμβα με απρόβλεπτες επιπτώσεις.
Δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι ο συνδυασμός της μετανάστευσης με το δημογραφικό πρόβλημα τις επόμενες δεκαετίες θα απειλήσει όχι μόνο τη βιωσιμότητα των κρατών πρόνοιας στον ανεπτυγμένο κόσμο, αλλά ακόμη και την ίδια την επιβίωση των ανεπτυγμένων κρατών. Σε πολλά μέρη της Ευρώπης, ο αποπληθυσμός είναι μια ρεαλιστική πιθανότητα και αυτό σημαίνει ότι οι πιθανότητες η ηλικιακή κατανομή να πάρει τη μορφή της αντεστραμμένης πυραμίδας, αυξάνονται. Όταν θα έχουν λιγότερους οικονομικά ενεργούς ανθρώπους για να φορολογήσουν, οι κυβερνήσεις θα βρεθούν ενώπιον μερικών δυσάρεστων επιλογών: κατάργηση παροχών, αύξηση ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης, αύξηση της φορολογίας.
Αυτό που θα κάνει τα πράγματα χειρότερα είναι το γεγονός ότι η οικονομική ανάπτυξη θα επιτυγχάνεται πολύ δυσκολότερα, καθώς θα φθίνει η ηλικία των εργαζομένων μαζί με τον αριθμό τους. Οι γηράσκουσες κοινωνίες θα δυσκολευτούν να ανταπεξέλθουν σε μια εποχή γρήγορων τεχνολογικών αλλαγών, που απαιτεί εργαζομένους με ευελιξία.