Ο Ντόναλντ Τραμπ τις τελευταίες ημέρες φέρνει τις ΗΠΑ όλο και πιο κοντά στη Ρωσία, έχοντας πάρει ξεκάθαρη θέση εναντίον του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, την ώρα που και η Κίνα παρακολουθεί τις εξελίξεις.
Η προσέγγιση ΗΠΑ - Ρωσίας
Αναλυτές εξωτερικής πολιτικής χαρακτηρίζουν τις κινήσεις Τραμπ ως «αναστροφή Νίξον», αναφερόμενοι στη σύσφιξη των σχέσεων των ΗΠΑ με την Κίνα, ώστε να μεγαλώσει ρήγμα στις σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση.
Το 2022, Πούτιν και Σι Τζιπίνγκ δήλωσαν ότι διατηρούν μια φιλία «χωρίς όρια», οπότε γίνεται κατανοητό ότι το έργο του Τραμπ να τους… χωρίσει θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Οι δύο χώρες έχουν εμβαθύνει τη στρατιωτική τους συνεργασία και τις υπηρεσίες πληροφοριών, ενώ βαδίζουν χέρι – χέρι στα θέματα εξωτερική πολιτικής. Η Κίνα προσφέρει στη Ρωσία οικονομική υποστήριξη, τσιπ υπολογιστών και εργαλειομηχανών, που χρησιμοποιούνται σε στρατιωτικές βιομηχανίες.
Η επιλογή του Ντόναλντ Τραμπ να στηρίξει τη Ρωσία και να πάρει αποστάσεις από την Ουκρανία, ουσιαστικά απομακρύνει και τους συμμάχους του εντός Ευρώπης, παρότι αποτελούν τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ. Ο Αμερικανός πρόεδρος αναπαρήγαγε την προπαγάνδα της Μόσχας και επιτέθηκε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον οποίο αποκάλεσε δικτάτορα, ζητώντας του να διεξάγει εκλογές, ενώ τον κατηγόρησε ότι ευθύνεται για τον πόλεμο.
Η επιλογή των ΗΠΑ να γυρίσουν την πλάτη στην Ουκρανία φέρνει μεγάλο προβληματισμό στους υπερατλαντικούς συμμάχους, με τους Ευρωπαίους ηγέτες να παρακολουθούν τις εξελίξεις με αγωνία.
Τι θέλει να πετύχει ο Τραμπ
Στις αρχές του 1970, ο Ρίτσαρντ Νίξον και ο Χένρι Κίσινγκερ ανέστρεψαν την πορεία τους στην πολιτική για την Κίνα, βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος εξαιτίας της κόντρας της Μόσχας με το Πεκίνο. Άλλωστε, λίγο νωρίτερα Κίνα και ΕΣΣΔ συγκρούστηκαν στα σύνορά τους, εκτοξεύοντας αλληλοκατηγορίες ότι παρεκκλίνουν από την κομμουνιστική ιδεολογία.
Η συνεργασία της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο οδήγησε στη μείωση της επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, οπότε τώρα ο Λευκός Οίκος επιχειρεί να κάνει κάτι αντίστοιχο, αλλά σε συνεργασία με τη Ρωσία, προκειμένου να περιορίσει την Κίνα. Αυτό υποστήριξε ο Έβαν Φάιγκεμπαουμ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρμεντ στο Carnegie Endowment for International Peace.
«Ο Τραμπ επιχειρεί να χωρίσει δύο δυνάμεις που έχουν ιδεολογική συγγένεια και κοινά στρατηγικά συμφέροντα. Και αυτό που έκανε αντ' αυτού είναι να διχάσει τη Δύση, ενώ η Ρωσία ευθυγραμμίζεται με τις ΗΠΑ και με την Κίνα ταυτόχρονα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Οι δυτικές κυρώσεις προκάλεσαν πλήγματα στη Ρωσία και έφεραν τη χώρα ακόμα πιο κοντά με το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, που ενισχύουν τη Μόσχα στον πόλεμο με την Ουκρανία.
Αμερικανοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι ο νέος «άξονας» απολυταρχιών αποτελούν στρατηγική απειλή για τα ΗΠΑ και ο στρατός της χώρας πολύ δύσκολα θα μπορούσε να χειριστεί ταυτόχρονα όλες τις υποθέσεις. Πρακτικά, ο Τραμπ επιδιώκει να λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία, προκειμένου να αποδυναμωθεί το μέτωπο των αντιπάλων του.
Οι επαφές των ΗΠΑ με τη Ρωσία με το βλέμμα στραμμένο στον πόλεμο
Πριν από λίγες ημέρες ο Μαρκο Ρούμπιο συναντήθηκε με Ρώσους αξιωματούχους στη Σαουδική Αραβία και τόνισε «τις απίστευτες ευκαιρίες που υπάρχουν να συνεργαστείς γεωπολιτικά με τη Ρωσία σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος». Πρόκειται για μια ανώτατη συνάντηση που είχε να γίνει τρία χρόνια, με τους διαπραγματευτές των δύο χωρών να μιλούν για τα οικονομικά οφέλη που θα προέκυπταν από τη βελτίωση των σχέσεών τους και την άρση των κυρώσεων των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στη Ρωσία προτάθηκε ο τερματισμός της συνεργασίας της με την Κίνα σε ευαίσθητα τεχνολογικά θέματα, αλλά και στρατιωτικά, κάτι που θα αποτελούσε μέρος της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Παράλληλα, η Μόσχα θα μπορούσε να περιορίσει την κινεζική συμμετοχή σε έργα υποδομής, αλλά και να περιορίσει την επανάληψη των εξαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη, προκειμένου να υπονομευθεί η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, αυξάνοντας τις πωλήσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου. Σε αυτή την κουβέντα μπήκαν και τα κοιτάσματα στην Ουκρανία.
Είναι γεγονός ότι οι περισσότερες στρατιωτικές τεχνολογίες που διαθέτει η Ρωσία προέρχονται από την Κίνα. Η Αλίνα Πολιάκοβα, διευθύνουσα σύμβουλος του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής, προειδοποίησε τον Λευκό Οίκο ότι αν εγκαταλείψει την Ουκρανία, θα νομιμοποιήσει την επίθεση της Ρωσίας, δίνοντας το «ελεύθερο» στην Κίνα να κάνει το ίδιο στην Ταϊβάν. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Σαμουέλ Παπαρό, επικεφαλής διοίκησης Ινδο-Ειρηνικού και ναύαρχος του Ναυτικού των ΗΠΑ, ο οποίος τόνισε πώς «το να πιστεύουμε ότι θα μπούμε σφήνα στη συναλλακτική συμβίωση Κίνας και Ρωσίας είναι κάτι που ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας».
Η θέση της Μόσχας και το Πεκίνο που παρακολουθεί τις εξελίξεις
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, οι ελιγμοί του Πούτιν περιορίζονται από το γεγονός ότι η προσέγγισή τους με τις ΗΠΑ είναι προσωρινή, με δεδομένο ότι η θητεία του Τραμπ σε τέσσερα χρόνια λήγει. «Η Ρωσία γνωρίζει ότι η Κίνα είναι ο γιγαντιαίος γείτονάς της, ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας θα συνεχίσει να την κυβερνά για όσο διάστημα μπορεί να προβλέψει η Ρωσία - και ότι η αποξένωση της Κίνας δημιουργεί θανάσιμο κίνδυνο για τη Ρωσία», δήλωσε ο Αλεξάντερ Γκάμπουεφ, ειδικός στις σινο-ρωσικές σχέσεις που διευθύνει το Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο.
Πλέον, με την αλλαγή στάσης των ΗΠΑ, ο Πούτιν βλέπει ότι μπορεί να πετύχει αυτό που θέλει στην Ουκρανία: να αλλάξει το καθεστώς της χώρας. Κάτι που δεν πέτυχε μετά από τρία χρόνια εχθροπραξιών. Ο διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Τομάς Γκομάρ, έκανε μια ρητορική ερώτηση. «Δεν καταλαβαίνω, γιατί η Ρωσία να μην τσεπώνει όλα αυτά που ο Τραμπ της σερβίρει σε μια πιατέλα, ενώ ταυτόχρονα να διατηρήσει τον στενό δεσμό της με την Κίνα;».
Πάντως, στην Κίνα είναι δεδομένο ότι υπάρχει, έστω και μικρή, ανησυχία για τον δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ Τραμπ και Πούτιν, ωστόσο βλέπει ότι πετυχαίνει τους δύο στόχους της στην Ευρώπη. Αρχικά την υποστήριξη του καθεστώτος στη Ρωσία και τον διαχωρισμό της Ευρώπης από τις ΗΠΑ.
Η Ουάσιγκτον περιφρονεί τον Ζελένσκι ανοιχτά, αλλά και τους Ευρωπαίους ηγέτες, την ώρα που ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Γουάνγκ Γι, έκανε λόγο για διατήρηση του διεθνούς δικαίου και του καταστατικού των Ηνωμένων Εθνών, ενώ περιέγραψε την Ουκρανία ως «φίλο και εταίρο», σε συνάντηση που είχε με τον ομόλογό του από το Κίεβο.