Χίλια δολάρια. Αυτό ήταν το ποσόν που ο τότε ηλικίας 22 χρονών Κένεθ Γιουτζίν Σμιθ συμφώνησε για ένα συμβόλαιο δολοφονίας τον Μάρτιο του 1988. Λίγο αργότερα η σύζυγος του πελάτη ήταν νεκρή, δολοφονημένη στο σπίτι της σε έναν επαρχιακό δρόμο στην απομακρυσμένη βόρεια Αλαμπάμα.
Ο Σμιθ και δύο συνεργοί του συνελήφθησαν. Ο ένας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, ο άλλος πέθανε με θανατηφόρο ένεση το 2010. Ο Σμιθ καταδικάστηκε επίσης σε θάνατο με θανατηφόρο ένεση αλλά η εκτέλεση της ποινής απέτυχε. Αυτά στην Αλαμπάμα, μία από τις πολιτείες των ΗΠΑ όπου ακόμη και σήμερα ισχύει η θανατική ποινή.
Μόνο που αυτήν την φορά στην Αλαμπάμα, αλλά ίσως και σε παγκόσμιο επίπεδο, θα είναι μια πρεμιέρα. Γιατί η θανάτωση θα γίνει με άζωτο. Σε αυτή την πρωτοφανή διαδικασία εγχέεται άζωτο μέσω μιας μάσκας που φορούν στον θανατικοποινίτη. Το αποτέλεσμα είναι ο θάνατος από έλλειψη οξυγόνου, από υποξία. Ο Σμιθ, σήμερα 58 ετών, πρόκειται να θανατωθεί με αυτόν τον τρόπο μέσα σε διάστημα 30 ωρών. Από απόψε Πέμπτη ως την Παρασκευή. Θα είναι στην περίπτωσή του η δεύτερη προσπάθεια.
Πολλές ερωτήσεις, καμμιά απάντηση
Οι εμπειρογνώμονες για τα ανθρώπινα δικαιώματα προειδοποιούν ότι η μεθοδος αυτή θα μπορούσε να είναι βασανιστήριο. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η εισπνοή καθαρού αζώτου δεν προκαλεί σοβαρούς πόνους. "Εδώ διεξάγεται ένα πείραμα σε ένα ανθρώπινο ον", προειδοποίησε η Διεθνής Αμνηστία σε ανακοίνωσή της. Ο Σμιθ χρησιμοποίησε τα 15 λεπτά που του επιτρέπονται για να κάνει ένα τηλεφώνημα στη βρετανική εφημερίδα Guardian, όπως αναφέρθηκε στο φύλλο της Κυριακής. Τον βασάνιζαν εφιάλτες ότι θα έπρεπε να μπει και πάλι στον θάλαμο εκτέλεσης. "Δεν είμαι έτοιμος γι' αυτό", δήλωσε. "Σε καμιά περίπτωση. Δεν είμαι έτοιμος". Δικαστικά έγγραφα δείχνουν ότι ο Σμιθ διαγνώστηκε με διαταραχή μετατραυματικού στρες μετά την πρώτη απόπειρα εκτέλεσης. Το προσωπικό της φυλακής δεν μπόρεσε τότε να εισαγάγει τη βελόνα στο χέρι του. Μετά από αρκετές ώρες που βρισκόταν δεμένος σε ένα τραπέζι εκτέλεσης, επέστρεψε στο κελί του.
«Δεν ξέρω αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε αυτό που του συνέβη και σε μια εικονική εκτέλεση", λέει ο Ρόμπιν Μάχερ, δικηγόρος και διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Πληροφόρησης για τη Θανατική Ποινή. Η οργάνωση αυτή διατηρεί ολοκληρωμένη βάση δεδομένων για τη θανατική ποινή στις ΗΠΑ και δεν παίρνει ρητά καμία πολιτική θέση. «Πολλά σημεία του πρωτοκόλλου εκτέλεσης του Σμιθ είναι μαυρισμένα», λέει ο Μάχερ. "Τι συμβαίνει αν το αέριο διαρρεύσει από τη μάσκα επειδή δεν είναι αρκετά σφιχτή;" απαριθμεί μερικά από τα αναπάντητα ερωτήματα. "Από πού προέρχεται το αέριο; Τι συμβαίνει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης;". Δεν είναι μόνο στην Αλαμπάμα που δεν δίνονται συγκεκριμένες λεπτομέρειες σε ερωτήσεις όπως αυτές. "Αυτό είναι προβληματικό σε μια δημοκρατία". Η ακριβής διαδικασία είναι ασαφής. Δεν είναι επίσης σαφές αν ο Σμιθ θα πάρει νάρκωση εκ των προτέρων.
Οι περισσότερες εκτελέσεις με ένεση
Η θανατική ποινή εξακολουθεί να ισχύει στις ΗΠΑ σήμερα στον στρατό, σε ομοσπονδιακό επίπεδο και σε 27 πολιτείες, αν και δεν εκτελείται πλέον σε αρκετές από αυτές. Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτελούνται στο Τέξας. Οι επιτρεπόμενες μέθοδοι διαφέρουν από πολιτεία σε πολιτεία. Μακράν η πιο συνηθισμένη μέθοδος που χρησιμοποιείται σήμερα είναι η εκτέλεση με θανατηφόρο ένεση. Από το 1976, 1402 από τις συνολικά 1582 εκτελέσεις σε εθνικό επίπεδο έχουν γίνει με αυτόν τον τρόπο. Τα τελευταία χρόνια έχουν επίσης γίνει αρκετές εκτελέσεις με ηλεκτρική καρέκλα. Άλλες εγκεκριμένες μέθοδοι σε αρκετές πολιτείες, οι οποίες όμως δεν έχουν εφαρμοστεί τα τελευταία χρόνια, περιλαμβάνουν τον θάνατο σε θάλαμο αερίων ή με εκτελεστικό απόσπασμα. Εκτός από την Αλαμπάμα, η υποξία επιτρέπεται μόνο στην Οκλαχόμα και το Μισισιπή, αλλά δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ στις ΗΠΑ.
Πολλές φαρμακευτικές εταιρείες εμποδίζουν τη χρήση φαρμάκων τους ή του εξοπλισμού που απαιτείται για τις ενέσεις. Επιπλέον, εδώ και χρόνια μαίνεται μια νομική διαμάχη σχετικά με τον βαθμό, στον οποίο θα πρέπει να εμπλακεί ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ. Ωστόσο, οι πολιτείες μπορούν να παρακάμψουν τις δυσκολίες και τα ζητήματα αδειοδότησης προμηθεύοντας τα κοκτέιλ δηλητηρίων από τα Compounding Pharmacies. Αυτά δεν ελέγχονται σε ομοσπονδιακό επίπεδο και έχουν γίνει πρωτοσέλιδα στο παρελθόν λόγω πχ. έλλειψης υγιεινής. Μάλιστα επειδή η Ένωση Ιατρών και Νοσηλευτών των ΗΠΑ (AMA) απαγορεύει στα περίπου 270.000 μέλη της να συμμετέχουν σε εκτελέσεις, αυτές μερικές φορές δεν πραγματοποιούνται από επαρκώς εκπαιδευμένους ειδικούς.
Το τι σημαίνει αυτό για τους θανατοποινίτες φαίνεται από φρικιαστικές περιγραφές αυτοπτών μαρτύρων και αυτοψίες. Ξανά και ξανά οι εκτελέσεις αποτυγχάνουν ή τραβάνε σε διάρκεια για ώρες. Η περίπτωση του Σμιθ ήταν μία από τις τρεις στην Αλαμπάμα το 2022. Οι δικηγόροι του μάταια έχουν προσπαθήσει μέχρι στιγμής να σταματήσουν τη δεύτερη ημερομηνία εκτέλεσης. Εκτός από μια έφεση που τρέχει ενώπιον περιφερειακού δικαστηρίου, έχουν προσφύγει επίσης ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ με βάση την όγδοη τροπολογία του συντάγματος. Αυτή απαγορεύει τη "σκληρή και ασυνήθιστη τιμωρία". Ακόμη και η αποτυχημένη εκτέλεση εμπίπτει σε αυτό, επιχειρηματολογούν οι εντολείς του. Το αν το Ανώτατο Δικαστήριο θα κάνει δεκτή την προσφυγή είναι εντελώς ασαφές. Η κυβερνήτης της Αλαμπάμα από το κόμμα των Ρεπουμπλικανών, Κέι Άιβι, θα μπορούσε ακόμη να σταματήσει την εκτέλεση με διάταγμα. Ωστόσο, οι παρατηρητές πιστεύουν ότι αυτό είναι απίθανο να γίνει.
Διχασμένη η κοινή γνώμη
Μια οριακή πλειοψηφία στις ΗΠΑ εξακολουθεί να υποστηρίζει τη θανατική ποινή για τους δολοφόνους. Ενώ δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τις αποτυχίες απονομής δικαιοσύνης, η ευαισθητοποίηση του αμερικανικού κοινού γι' αυτές αυξάνεται. Η πρόοδος της εγκληματολογίας, όπως η ανάλυση DNA αλλά και οι αποκαλύψεις για αποδείξεις που κρατήθηκαν μυστικές και ψευδείς καταθέσεις οδηγούν σε αμφιβολίες για το αν κάποιοι από τους ανθρώπους που έχουν ήδη εκτελεστεί ήταν πράγματι ένοχοι. Οι διακρίσεις στο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης των ΗΠΑ είναι μια άλλη πτυχή. Δεν είναι μόνο το αδίκημα που παίζει ρόλο στην καταδίκη, αλλά και η ποιότητα της νομικής εκπροσώπησης. "Οι άνθρωποι που καταδικάζονται σε θάνατο σε αυτή τη χώρα είναι οι φτωχότεροι των φτωχών", τονίζει ο Μάχερ από το Κέντρο Πληροφόρησης για τη Θανατική Ποινή. «Δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν καλούς δικηγόρους». Αρκετές μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι δολοφόνοι λευκών είναι πιο πιθανό να καταδικαστούν σε θάνατο από εκείνους που έχουν σκοτώσει μαύρους.
Ταυτόχρονα, οι μαύροι ένοχοι καταδικάζονται σε αυστηρότερες ποινές από ό,τι οι λευκοί για τα ίδια εγκλήματα. Πέρυσι στις ΗΠΑ εκτελέστηκαν 24 θανατικές καταδίκες και αποφασίστηκαν 21. Δέκα χρόνια πριν ήταν πολύ περισσότερες. 2331 άνθρωποι σε όλη τη χώρα περιμένουν την εκτέλεση, όπως ο Κένεθ Γιουτζίν Σμιθ, πολλοί από τους οποίους εδώ και δεκαετίες. Όταν καταδικάστηκε το 1996, οι ένορκοι πρότειναν στην πραγματικότητα ισόβια κάθειρξη, αλλά ο δικαστής τους παρέκαμψε. Αυτό δεν θα ήταν πλέον δυνατό σήμερα, γιατί η Αλαμπάμα ήταν η τελευταία πολιτεία των ΗΠΑ που το 2017 κατήργησε το νόμο περί δικαστικής παράκαμψης.
Πηγή: Deutsche Welle