Η επιστροφή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει αλλάξει εντελώς τη στάση της Αμερικής όσον αφορά την υποστήριξη της Ουκρανίας, ωθώντας τα ευρωπαϊκά έθνη να εξετάσουν νέες επιλογές για την ενίσχυση της στρατιωτικής υποστήριξης του Κιέβου.
Τον περασμένο μήνα, ο Αμερικανός πρόεδρος κατηγόρησε την Ουκρανία για την έναρξη του πολέμου, αποκάλεσε δικτάτορα τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι -ακόμη και όταν η Ουκρανία εμποδίζεται να διεξάγει εκλογές σε καιρό πολέμου από την εισβολή της Ρωσίας το 2022- και ξεκίνησε μονομερείς συνομιλίες με τη Ρωσία στη Σαουδική Αραβία, προς απογοήτευση Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων που δεν συμμετείχαν.
Οι εντάσεις κλιμακώθηκαν την περασμένη εβδομάδα μετά από μια τηλεοπτική εκρηκτική σύγκρουση στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ του Τραμπ, του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς και του Ζελένσκι. Οι ΗΠΑ φέρονται έκτοτε να έχουν σταματήσει τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία, ενώ διεξάγεται αξιολόγηση της κατάστασης.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να στηρίξουν την Ουκρανία εν μέσω της φθίνουσας υποστήριξης των ΗΠΑ. Ένας από τους μηχανισμούς που έχει στη διάθεσή της η Ευρώπη για να καλύψει το έλλειμμα της αμερικανικής υποστήριξης είναι η πλήρης κατάσχεση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που κατέχονται στην περιοχή.
Ποια είναι τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και πού βρίσκονται
Όπως αναφέρει το CNBC, η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα δισεκατομμυρίων δολαρίων. Περίπου 300 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία δεσμεύτηκαν στη Δύση μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Περίπου 210 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα περισσότερα βρίσκονται στο Βέλγιο, κυρίως στην τράπεζα Euroclear, όπου βρίσκονται 183 δισεκατομμύρια ευρώ.
Δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκεται σε ευρωπαϊκό έδαφος, είναι προνόμιο των ευρωπαϊκών κρατών να παγώσουν αλλά και να κατασχέσουν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.
Για ποιο λόγο θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία
Υπήρξε μεγάλη συζήτηση κατά τη διάρκεια του πολέμου σχετικά με το αν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη της Ουκρανίας. Τον Ιούνιο του 2024, οι G7 συμφώνησαν κατ’ αρχήν να εκδώσουν δάνεια ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ουκρανία, τα οποία θα καλύπτονταν από τα κέρδη που θα προέκυπταν από περίπου 300 δισεκατομμύρια ευρώ δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Έκτοτε τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη απέφυγαν να επιδιώξουν την πλήρη κατάσχεση των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων λόγω ανησυχιών για νομικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Η πρόσφατη κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ του μπλοκ και των ΗΠΑ οδήγησε την ΕΕ να διερευνήσει πιο επιθετική δράση, ανέφερε το Bloomberg. Η ιδέα θα ήταν μια Διεθνής Επιτροπή Διεκδικήσεων που δεν έχει ακόμη συσταθεί να απαιτήσει αποζημιώσεις από τη Ρωσία, και αν διαφωνεί, να τις κατασχέσει πλήρως, ανέφερε το Bloomberg επικαλούμενο ανθρώπους που γνωρίζουν τις συνομιλίες.
Ποιος στην Ευρώπη είναι υπέρ ή κατά της χρήσης αυτών των περιουσιακών στοιχείων για να βοηθήσει την Ουκρανία
Αρκετά στελέχη της ΕΕ έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους στην πλήρη κατάσχεση, μεταξύ των οποίων ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής Κάια Κάλλας και ο επίτροπος για την οικονομία Βάλντις Ντομπρόβσκις.
Κατά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ στα τέλη Φεβρουαρίου, η κα Κάλλας δήλωσε ότι οι εργασίες για την επίτευξη συμφωνίας κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων «συνεχίζονται» και ότι «τελικά, ειδικά στην κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, όλοι καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι φορολογούμενοι μας δεν πρέπει να είναι αυτοί που πληρώνουν γι’ αυτό. Θα πρέπει να προέρχεται από τη χώρα που καταστρέφει την Ουκρανία, δηλαδή τη Ρωσία».
Επίσης, προς τα τέλη του περασμένου μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Λάμι δήλωσε στο βρετανικό κοινοβούλιο ότι «η Ευρώπη πρέπει να δράσει γρήγορα και πιστεύω ότι πρέπει να προχωρήσουμε από το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων στην κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων». Η Εσθονία και η Πολωνία έχουν επίσης εκφράσει την υποστήριξή τους στην κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων.
Σε δήλωση που δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, μετά τις αναφορές για την απόσυρση της στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ, ο υπουργός Εξωτερικών της Εσθονίας πίεσε την Ευρώπη να αναλάβει δράση: «Οι ισχυρισμοί ότι δεν υπάρχουν νόμιμοι τρόποι να χρησιμοποιηθούν τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας είναι αβάσιμοι. Την περασμένη εβδομάδα, μοιράστηκα ένα σχέδιο εγγράφου με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, το οποίο προσφέρει μια σαφή λύση για τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων. Πριν από την προθεσμία του Ιουνίου για την παράταση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, πρέπει να ληφθεί πολιτική απόφαση σχετικά με τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων».
Ο Νάιτζελ Γκουλντ Ντέιβις, ανώτερος συνεργάτης για τη Ρωσία και την Ευρασία στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (IISS), δήλωσε στο CNBC μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ότι «πολλά κράτη της Κεντρικής Ευρώπης βλέπουν με συμπάθεια την υπόθεση της κατάσχεσης, αν και διστάζουν να το πουν δημόσια, ελλείψει κοινής θέσης της ΕΕ».
Ωστόσο, αρκετά κράτη είναι ανήσυχα, και σημείωσε ιδιαίτερα τη Γερμανία και τη Γαλλία ως «τις κύριες επιφυλάξεις».
Αυτό θα μπορούσε τώρα να αλλάξει, με τους FT να αναφέρουν ότι και τα δύο κράτη είναι ανοιχτά να συζητήσουν την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων.
Πώς θα κατασχεθούν αυτά τα περιουσιακά στοιχεία
Θεωρητικά, και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να συμφωνήσουν ομόφωνα να κατασχέσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και «να δώσουν εντολή στο Βέλγιο να κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία», δήλωσε στο CNBC ο Αρμιν Στάινμπαχ, καθηγητής στο δίκαιο και τα οικονομικά της ΕΕ στο HEC Paris.
Η άλλη επιλογή θα ήταν το Βέλγιο να επιδιώξει ξεχωριστά τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων εάν οι κυρώσεις της ΕΕ λήξουν χωρίς ανανέωση, δήλωσε ο Steinbach. Ωστόσο, το Βέλγιο φαίνεται απίθανο να το πράξει, καθώς φέρεται να έχει προειδοποιήσει για τους νομικούς και οικονομικούς κινδύνους που ενέχει η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων για την ευρωζώνη.
Ο Στάινμπαχ σχολίασε επίσης ότι θα ήταν «ηθικά επιτακτικό αλλά νομικά δύσκολο» για την Ευρώπη να κατασχέσει ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, καθώς η Ευρώπη περιορίζεται στη λήψη αντίμετρων κατά των παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου από τη Ρωσία, οι οποίες πρέπει να είναι «προσωρινές» και «αναστρέψιμες», σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Ωστόσο, «την ίδια στιγμή, η Ουκρανία έχει αξίωση αποζημίωσης κατά της Ρωσίας για την αποκατάσταση των τραυμάτων του πολέμου. Το ερώτημα είναι αν η ΕΕ θα μπορούσε να επιβάλει αυτή την αξίωση αποζημίωσης για την Ουκρανία με τη δήμευση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων», δήλωσε ο καθηγητής.
Αναφέρθηκε σε μια «δημιουργική πρόταση», σύμφωνα με την οποία η Ουκρανία μεταβιβάζει την «αξίωση αποζημίωσης κατά της Ρωσίας στην G7», η οποία στη συνέχεια θα μπορούσε να επιβάλει αυτή την αξίωση για το Κίεβο με “συμψηφισμό” κατά των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Ο Στάινμπαχ σημείωσε ότι «μια τέτοια μεταβίβαση δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν βάσει του διεθνούς δικαίου» και ότι το ζήτημα της προστασίας της ασυλίας των κρατικών περιουσιακών στοιχείων εξακολουθεί επίσης να υφίσταται.
Ο Γκουλντ Ντέιβις του IISS σημείωσε ότι εκτεταμένες μελέτες διεθνών νομικών απέδειξαν ότι «υπάρχει ασφαλής νομική οδός» για την κατάσχεση και ότι οι φόβοι για οικονομικές επιπτώσεις ήταν υπερβολικοί.
«Όταν τα περιουσιακά στοιχεία δεσμεύτηκαν για πρώτη φορά – τη στιγμή που η Ρωσία έχασε την πρόσβαση σε αυτά – δεν υπήρξε καμία αρνητική επίπτωση στην ευρωπαϊκή οικονομική ή χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι οι αγορές ή μεμονωμένα κράτη-πιστωτές θα ενεργούσαν εάν η Ρωσία έχανε μόνιμα και επίσημα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία», δήλωσε.
Τι συμβαίνει τώρα
Με τις συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου να βρίσκονται σε εξέλιξη και χωρίς να υπάρχει επί του παρόντος σαφήνεια σχετικά με το πιθανό αποτέλεσμα, η Ευρώπη εξακολουθεί να εξετάζει κατά πόσον η κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την ενίσχυση της Ουκρανίας θα μπορούσε να επιτρέψει την αγορά πρόσθετου οπλισμού ή κατά πόσον τα κεφάλαια αυτά θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση της χώρας.
Ο Ντέιβιντ Ρος, βετεράνος επενδυτής και στρατηγικός αναλυτής της Quantum Strategy, δήλωσε ότι στο πλαίσιο των συζητήσεών της με τις ΗΠΑ, η Ρωσία θα απαιτήσει να ξεπαγώσουν και να επιστραφούν περιουσιακά στοιχεία για να βοηθήσουν στην τόνωση της οικονομίας της.
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Πούτιν θα τα θέλει [αυτά] πίσω», δήλωσε στο CNBC στις 26 Φεβρουαρίου, προσθέτοντας ότι ο Πούτιν θα επιδιώξει να συνάψει συμφωνία με τον Τραμπ, ο οποίος θα μπορούσε να πιέσει την Ευρώπη να ξεπαγώσει περιουσιακά στοιχεία που είναι αποθηκευμένα σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Η Ρωσία εξέφρασε επίσης προηγουμένως ότι θα προβεί σε αντίποινα σε περίπτωση κατάσχεσης των περιουσιακών της στοιχείων.
Η απόσυρση της αμερικανικής υποστήριξης και η επείγουσα ανάγκη της Ευρώπης να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες «καθιστά την κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ακόμη πιο λογική και επείγουσα» δήλωσε ο Γκουλντ – Ντέιβις, διερωτώμενος: «Γιατί να μην πάρουμε δωρεάν χρήματα από τον επιτιθέμενο;».
Πηγή: newmoney.gr