Στις 4 Δεκεμβρίου 1944 ξεκινά η Μάχη των Αθηνών ή όπως έμεινε στην ιστορία ως «Δεκεμβριανά», μία σκληρότατη εμφύλια μάχη στην οποία συμμετείχαν και βρετανικές δυνάμεις, στο πλευρά των ολιγάριθμων κυβερνητικών δυνάμεων της νομίμου κυβερνήσεως της χώρας του Γεωργίου Παπανδρέου, με κορυφαία στιγμή της συγκρούσεως αυτής την αντίσταση των υπερασπιστών του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, η έκβαση της οποίας ουσιαστικώς έκρινε και την έκβαση της Μάχης των Αθηνών.
Μίας μάχης, που είχε ως αποτέλεσμα για το επόμενο διάστημα μέχρι και τη λήξη της, για 33 ολόκληρες μέρες, να υπάρχουν περισσότεροι νεκροί από όσους σκοτώθηκαν στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και την κατοχή που ακολούθησε, καθώς συμφώνως με την επίσημη έκδοση της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού του ΓΕΣ (ΓΕΣ/ΔΙΣ) οι εκτελεσθέντες αιχμάλωτοι και άμαχοι από τους κομμουνιστές ανέρχονται σε 46.985.
Στις 3 Δεκεμβρίου 1944 είχε προγραμματιστεί και πραγματοποιήθηκε μαχητική και ενθουσιώδης διαδήλωση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και χιλιάδων υποστηρικτών τους στο κέντρο της Αθήνας, που αντιμετωπίστηκε με βίαιο και αιματηρό τρόπο από την Αστυνομία και τη Χωροφυλακή. Η αντιμετώπιση αυτή προκάλεσε την αντίδραση στρατιωτικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ που άρχισε να συγκεντρώνεται γύρο από τοπικά αστυνομικά τμήματα συνοικιών της Αθήνας και του Πειραιά, ζητώντας από τους αστυνομικούς και χωροφύλακες την παράδοση των ιδίων και του οπλισμού τους.
Τα ξημερώματα της 4 Δεκεμβρίου 1944, άρχισαν οι πρώτες επιθέσεις των δυνάμεων του ΕΛΑΣ εναντίον τμημάτων της Αστυνομίας και της Χωροφυλακής σε συνοικίες των Αθηνών – Πειραιώς αλλά και στο κέντρο της πρωτεύουσας, που ουσιαστικώς αποτελούσε την «επικράτεια» ασκήσεως κυβερνητικής εξουσίας της κυβερνήσεως Γ.Παπανδρέου και περικλειόταν από τη νοητή γραμμή: Λεωφόρος Αλεξάνδρας-Πλατεία Κυριακού-Αχαρνών-Πλατεία Βάθης-Άγιος Κωνσταντίνος-οδός Πειραιώς-Θησείο -περιοχή Μακρυγιάννη-Ζάππειο-Πλατεία Ρηγίλλης-Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας - Μεσογείων-Γουδί-Σχολή Χωροφυλακής-Ερυθρός Σταυρός-Λεωφόρο Κηφισίας- Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Τα πιο ισχυρά σημεία αντιστάσεως των κυβερνητικών δυνάμεων ήταν η Σχολή Χωροφυλακής, το Σύνταγμα Χωροφυλακής του Μακρυγιάννη, η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων στην Κυψέλη, οι φυλακές Αβέρωφ στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, όπου έγινε στόχος των επιτιθέμενων από την πρώτη στιγμή για να απελευθερώσουν τους κρατούμενους αριστερούς, καθώς και οι στρατώνες της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας στο Γουδί.
Στις 6 Δεκεμβρίου 1944 ξεκίνησε η Μάχη του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, που αποτελούσε έναν από τους κύριους στόχους του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ γιατί δέσποζε στο κέντρο των Αθηνών και «έφραζε» το δρόμο που οδηγούσε απ’ ευθείας στο κέντρο της πρωτεύουσας και στο ξενοδοχείο της «Μεγάλης Βρετανίας», που αποτελούσε την έδρα της κυβερνήσεως Παπανδρέου αλλά και το στρατηγείο των Βρετανών.
Ψυχή της αντιστάσεως των Χωροφυλάκων στου Μακρυγιάννη ήταν ο Διοικητής του Συντάγματος, τότε Συνταγματάρχης Χωροφυλακής και μετέπειτα Στρατηγός και Αρχηγός της Γεώργιος Σαμουήλ.
Ο Συνταγματάρχης Γ.Σαμουήλ γεννήθηκε στην Κρήτη και το 1913 κατετάγη στην τότε «Ελληνική Βασιλική Χωροφυλακή». Τότε η Χωροφυλακή αποτελούσε αστυνομικό σώμα, στρατιωτικού χαρακτήρος, δομής και οργανώσεως και σε περίπτωση πολέμου εκτελούσε στρατονομικού χαρακτήρος καθήκοντα στο μέτωπο. Υπό το πρίσμα αυτό, ο νεαρός Ανθυπομοίραρχος Γ.Σαμουήλ πολέμησε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1916-18), τη Μικρασιατική εκστρατεία (1919-22), τα Δεκεμβριανά (1944) και τον Εμφύλιο πόλεμο (1946-49), ενώ ήταν απότακτος του Βενιζελικού κινήματος του 1935. Το διάστημα 1950-52 διετέλεσε Αρχηγός της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής!
Αυτός ο έμπειρος μαχητής έτυχε την κρίσιμη εκείνη ώρα να είναι ο Διοικητής του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, που κράτησε ουσιαστικώς όρθια την κυβέρνηση του Γ.Παπανδρέου, αποτρέποντας τους αριστερούς και κομμουνιστές του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ από την κατάληψη του κέντρου των Αθηνών!
Στην ιστορία έμεινε η ομιλία του, που απηύθηνε προς τους «ελεύθερους πολιορκημένους» άνδρες του λίγες ώρες πριν ξεκινήσει η μάχη, το πρωί της 5 Δεκεμβρίου 1944, βλέποντας τα μαύρα σύννεφα, να συγκεντρώνονται γύρο από το στρατόπεδο του Συντάγματος! Την παραθέτουμε αυτούσια, διατηρώντας την ορθογραφία και σύνταξή της:
«Παιδιά μου, σήμερον ή αύριον θα αντιμετωπίσωμεν πολυάριθμον, επικίνδυνον και καλά εξοπλισμένον εχθρόν, φανατικόν εις την κομμουνιστικήν ιδεολογίαν. Πρέπει να αγωνισθώμεν όλοι μας με την ίδιαν αποφασιστικότηταν και την ίδιαν πίστιν που επέδειξε το Σώμα της Χωροφυλακής από τα παληά του χρόνια μέχρι σήμερον. Πιθανόν να υποχρεωθούμε να αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων και πιθανόν να χρησιμοποιήσωμεν και την λόγχην, ακόμη και να έλθωμεν σώμα με σώμα ... . Η θυσία για την Πατρίδα πρέπει να μας εμπνέη και το υπέρτατον χρέος προς την τιμήν των όπλων μας, πρέπει να μας οιστρηλατή. Καμμία ανθρώπινη δύναμις εις τον κόσμον δεν είναι δυνατόν να μας λυγίση και να μας υποτάξη, όταν έχομεν μπροστά στα μάτια μας το παράδειγμα των Σουλιωτών και των πολιωρκημένων του Μεσολογγίου, που ηναγκάσθησαν να τρέφωνται και με φύλλα δένδρων ακόμη δια να μην παραδοθούν.
Η Ελληνική Ιστορία ειναι γεμάτη από δάκρυα και αίμα, ηρωισμούς και θυσίας. Γι' αυτό συνεχίζει τον ένδοξον δρόμον της η αθάνατη αυτή φυλή που ελάτρευσε την ανδρεία και εθεοποίησε την παλικαριά. Δεν θα λογαριάσωμεν τον αριθμόν των αντιπάλων μας. Τον Οκτώβριον 1940 το ίδιο επράξαμε. Η ανδρειωμένη ψυχή της φυλής μας δεν ελογάριασε τα εκατομμύρια των λογχών του εχθρού, γιατί η παλικαριά δεν μετριέται με τον πήχυν, ούτε ζυγίζεται. Δημιουργεί, εξυψώνει και επιτυγχάνει θαύματα. Ο εχθρός δεν πρέπει να καταλάβει το οχυρόν μας.
"ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ" Αυτές οι τρείς λέξεις πρέπει να σας εμπνέουν και να σας καθοδηγούν».
Είναι προφανές, και αποδεικνύεται διαχρονικώς, ότι για να κερδίσεις μάχες χρειάζεται να έχεις εμπνευσμένους ΗΓΕΤΕΣ! Και ο Συνταγματάρχης Σαμουήλ απέδειξε «επί του πεδίου» ότι ήταν ένας τέτοιος Ηγέτης, ο οποίος ηγείτο επίσης αποφασισμένων για αγώνα μέχρις εσχάτων μαχητών!
Στις 18 Δεκεμβρίου 1944, παρά τις συνεχείς, αλλά ανεπιτυχείς, προσπάθειες των ΕΛΑΣιτών, που επίσης πολέμησαν με γενναιότητα, όπως πολεμούν οι Έλληνες, όπου και αν ανήκουν, η πολιορκία του συγκροτήματος του Συντάγματος Μακρυγιάννη έληξε.
Όχι όμως και η ευρύτερη Μάχη των Αθηνών.
Από τις 18 Δεκεμβρίου, το μεγαλύτερο μέρος της δυνάμεως του Συντάγματος, δρώντας από κοινού με τους Βρετανούς, ανέλαβαν επιθετική πρωτοβουλία για να εκμεταλλευτούν τη δυσμενή θέση των αντιπάλων τους, συμμετέχοντας στην απώθηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, πέρα από το λόφο του Αρδηττού και τη Λεωφόρο Συγγρού μέχρι το Φάληρο.
Από τη μέρα εκείνη και μέχρι πέρατος της Μάχης των Αθηνών, τον Ιανουάριο του 1945, οι Χωροφύλακες του Συντάγματος συμμετείχαν χωρίς διακοπή σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των κυβερνητικών δυνάμεων.
Οι απώλειες της Χωροφυλακής στη Μάχη του Συντάγματος Μακρυγιάννη ανέρχονται σε 160 μαχητές, συμπεριλαμβανομένων ενός αγνώστων στοιχείων Άγγλου στρατιώτη, ενός Ταγματάρχη και ενός Ανθυπασπιστή Πεζικού. Από τους νεκρούς του Συντάγματος, οι 120 εκτελέστηκαν από τους ΕΛΑΣίτες, μετά τη σύλληψή τους, είτε αμέσως είτε λίγο αργότερα, ενώ οι υπόλοιποι 40 σκοτώθηκαν πολεμώντας στο Στρατόπεδο Μακρυγιάννη.
Όπως σημειώνει ο δικηγόρος και ιστορικός ερευνητής Γρηγόρης Μπλαβέρης «79 χρόνια από την Μάχη των Αθηνών.
Ναι στη γνώση της Ιστορίας, για να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη!
Ναι στην εκούσια και αμφίπλευρη λήθη!
Οχι στο διχασμό, όχι στον Εμφύλιο πόλεμο!
Τιμή και Δόξα σε όσους αγωνίστηκαν για την Ελευθερία της Ελλάδας!»