Όσοι περίμεναν μια μεγάλη – θετική για την Τουρκία – ανακοίνωση από την πλευρά των ΗΠΑ σήμερα, στον απόηχο της συνάντησης που είχαν οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών κ.κ. Μπλίνκεν και Τσαβούσογλου στην Ουάσιγκτον, δεν είδαν τελικώς τις προσδοκίες τους να γίνονται πραγματικότητα.
Μιλώντας μετά το πέρας της συνάντησης που είχε με τον Αμερικανό ομόλογό του σήμερα στην Ουάσιγκτον, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου προχώρησε σε μια σειρά από δηλώσεις που φανερώνουν την απόσταση που συνεχίζει να χωρίζει τις δύο πλευρές σε μια σειρά θεμάτων αλλά και τη δυσφορία της Άγκυρας έναντι του αμερικανικού Κογκρέσου.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ υποστήριξε, πιο συγκεκριμένα, ότι το θέμα των F-16 δεν σχετίζεται, και δεν πρέπει να συσχετιστεί, με την επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ από την πλευρά της Άγκυρας. Υπογράμμισε επίσης ότι η διοίκηση Μπάιντεν ακόμη δεν έχει κάνει γνωστό πότε ακριβώς θα στείλει την πρότασή της για τα τουρκικά F-16 στο αμερικανικό Κογκρέσο. Ο ίδιος έδειξε μάλιστα να αμφισβητεί εμμέσως και την αποφασιστικότητα της πλευράς Μπάιντεν στο συγκεκριμένο θέμα, απέναντι σε ένα Κογκρέσο μέλη του οποίου απορρίπτουν πολλές από τις απαιτήσεις της Τουρκίας.
Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατηγόρησε, επίσης, τις ΗΠΑ ότι δεν κράτησαν κάποιες από τις υποσχέσεις που είχαν δώσει στην Τουρκία αναφορικά με τις εξελίξεις στη Συρία.Επιπλέον, κάλεσε τις ΗΠΑ να διατηρήσουν την ισορροπία μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας
Nωριτερα με πολλές προσδοκίες ειχε προσέλεθιε στην Ουάσιγκτον ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου για τη συνάντηση που έχει με τον Αμερικανό ομόλογό του Άντονι Μπλίνκεν.
Σε κοινές δηλώσεις τους, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, σημείωσε ανάμεσα σε άλλα:
«Όταν υπάρχουν διαφορές, αυτό ακριβώς επειδή είμαστε σύμμαχοι, βρίσκουμε λύσεις και αυτό είναι καλό. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά που πρέπει να πούμε σχετικά με το πού βρισκόμαστε στην Ουκρανία, αλλά και άλλες περιφερειακές προκλήσεις τις οποίες βλέπουμε από κοινού ταυτόχρονα».
Ο Τούρκος ομόλογός του, επισήμανε μεταξύ άλλων:
«Εμείς επίσης θα μιλήσουμε για σημαντικά ζητήματα σε διμερές επίπεδο, σε επίπεδο διμερής αμυντικής συνεργασίας, αλλά και ιδιαίτερα σε σχέση με τα F-16. Και όπως προείπα θα το δούμε μαζί. Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο για την Τουρκία αλλά και για το ΝΑΤΟ, αλλά και για τις ΗΠΑ. Άρα αναμένουμε την έγκριση που θα συνάδει πάντα με τα κοινά μας ζωτικά συμφέροντα».
Βασική προσδοκία του κ. Τσαβούσογλου είναι να πάρει την έγκριση της αμερικανικής κυβέρνησης για την πώληση και τον εκσυγχρονισμό των μαχητικών F-16. «Αναμένω την έγκριση κάτι που είναι για το κοινό συμφέρον και των δύο χωρών» επισήμανε σε δηλώσεις του, πριν από τη συνάντηση.
Ωστόσο, η Ουάσιγκτον αναμένεται να διεκδικήσει ξεκάθαρες θέσεις από την Αγκυρα, σε μια σειρά θεμάτων, όπως στο ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Όπως μετέδωσε η ανταποκρίτρια της ΕΡΤ στην Ουάσινγκτον Λένα Αργύρη, αυτή η συνάντηση δίνει μια καλή ευκαιρία στη τουρκική πλευρά να μεταφέρει τις θέσεις της, όσο και αν διαφέρουν από τις αμερικανικές αλλά και από τις ελληνικές θέσεις. Δίνει δε την ευκαιρία η Αγκυρα στην Αγκυρα να παίξει ένα επικοινωνιακό παιχνίδι, λίγους μήνες πριν από τις εκλογές.
Ανατολίτικο «παζάρι» για τα F-16
Tην ημέρα που ο Τσαβούσογλου παζαρεύει την αγορά των F-16 από τις ΗΠΑ, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να πείσει για τη στρατιωτική ισχύ της Τουρκίας εν όψει και των εκλογών τον Μάιο και φυσικά κάνει άλλη μία επίδειξη ισχύος.
«Για παράδειγμα, μπορούμε να κατανοήσουμε τα ξεσπάσματα της Ελλάδας σε αυτό το θέμα, παρ’ όλο που τα θεωρούμε αδικαιολόγητα. Ομοίως, έχουν βάση οι λόγοι για τις κραυγές του PKK σε αυτό το θέμα. Και αυτό το καταλαβαίνουμε. Θεωρούμε επίσης φυσιολογική την γκρίνια όσων βλέπουν τη στρατιωτική ισχύ της χώρας μας ως απειλή για τα πολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα» ανέφερε.
Ο στόχος του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών είναι να επιστρέψει στην Άγκυρα με τα μαχητικά, ωστόσο το εγχείρημα είναι αρκετά δύσκολο δεδομένου του κακού κλίματος που επικρατεί στην Ουάσιγκτον για τον Ταγίπ Ερντογάν.
Γι’ αυτό ο Τσαβούσογλου προτάσσει την έγκριση της ένταξης της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ.
«Πιστεύουμε ότι έχουμε φτάσει στο σημείο όπου η Σουηδία και η Φιλανδία έχουν δεσμευτεί στο πλαίσιο του μνημονίου (με την Τουρκία) και ήρθε η ώρα το Τουρκικό κοινοβούλιο να ξεκινήσει τη διαδικασία έγκρισης» σημειώνει ο υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, Τομπαΐας Μπίλστρομ.
«Περιμένω με ανυπομονησία την επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών αυτή την εβδομάδα στην Ουάσιγκτον. Φυσικά, γνωρίζουμε ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να λύσουν όλα τα προβλήματα, αλλά θα είναι καλό σημάδι αν η Τουρκία και οι ΗΠΑ συμφωνήσουν στο στρατιωτικό πακέτο (για τα F-16)» επισήμανε ο υπουργός Εξωτερικών της Φιλανδίας, Πέκκα Χααβίστο.
Ο Χουλουσί Ακάρ εξέφρασε την αισιοδοξία του για την πορεία των διαπραγματεύσεων, ενώ ο Τσαβούσογλου συνεχίζει να κρατά ψηλά τους τόνους της αντιπαράθεσης με τη Στοκχόλμη και το Όσλο.
Aφορμή ήταν η απόφαση των δικαστικών αρχών να μην ασκήσουν δίωξη για την πορεία των Κούρδων στο κέντρο της Σουηδικής πρωτεύουσας.
«Η απόφαση του Σουηδού εισαγγελέα να μην ερευνήσει (το θέμα) είναι παράλογη. Όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει έννομη τάξη. Ποιος έκανε αυτή την πράξη (κρέμασμα); Οι τρομοκράτες που ασκούν τρομοκρατική προπαγάνδα. Και στη συμφωνία που υπογράψαμε με τη Σουηδία, προβλέπεται να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα» ανέφερε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Εκτός από το «παζάρι» για τα F-16, η περιοδεία Τσαβούσογλου στις ΗΠΑ περιλαμβάνει συζητήσεις και για άλλα φλέγοντα ζητήματα, όπως ο πόλεμος στη Συρία και τα χτυπήματα του Ερντογάν κατά των Κούρδων, αλλά και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Κύρωσεις του νόμου CAATSA
Οι υπάρχουσες κύρωσεις του νόμου CAATSA επιτρέπουν την πώληση των F-16 στην Τουρκία υπό την προϋπόθεση η τουρκική αμυντική βιομηχανία δεν θα είναι συμβαλλόμενο μέρος στην αμυντική σύμβαση, διευκρινίζει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Απαντώντας σε ερώτηση της ΕΡΤ, εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών υπενθύμισε ότι βάσει της νομοθεσίας, οι κυρώσεις δεν επιβάλλονται εναντίον χωρών αλλά εναντίον οντοτήτων και ιδιωτών.
Όπως εξήγησε, στην περίπτωση της Τουρκίας οι κυρώσεις στόχευαν την Προεδρία Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) καθώς και τέσσερις υπαλλήλους της.
Με αυτό το δεδομένο, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υποστήριξε ότι οι κυρώσεις CAATSA επιτρέπουν την πώληση των F-16 υπό την προϋπόθεση ότι η SSB δεν θα είναι συμβαλλόμενο μέρος στη συναλλαγή.
Στην απάντηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημειώνεται ότι το όνομα της SSB έχει αλλάξει σε «Υπηρεσία Αμυντικής Βιομηχανίας».
Ωστόσο, δεν διευκρινίζεται εάν η τουρκική αμυντική βιομηχανία μπορεί να συμμετέχει στη σύμβαση με το νέο όνομα της.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι κατέφθασε στην Ουάσιγκτον υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία της «Υπηρεσίας Αμυντικής Βιομηχανίας», η οποία πραγματοποίησε συναντήσεις στο Πεντάγωνο στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης που πραγματοποιεί ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών στην αμερικανική πρωτεύουσα.
Στην απάντηση του για το εάν οι υπάρχουσες κυρώσεις CAATSA καλύπτουν μια ενδεχόμενη αμυντική συναλλαγή για τα F-16, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι «το άρθρο 231 του CAATSA (Νόμος για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων) απαιτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλλουν υποχρεωτικές κυρώσεις σε κάθε οντότητα ή άτομο που διαπιστώνεται ότι εν γνώσει του έχει συμμετάσχει σε σημαντική συναλλαγή με τον αμυντικό τομέα ή τις υπηρεσίες πληροφοριών της Ρωσίας.
Οι κυρώσεις δεν επιβάλλονται σε χώρες, αλλά σε συγκεκριμένες οντότητες ή ιδιώτες που εν γνώσει τους συμμετέχουν σε μια τέτοια συναλλαγή. Στην περίπτωση της Τουρκίας, επιβάλαμε κυρώσεις βάσει του άρθρου 231 του νόμου CAATSA τον Δεκέμβριο του 2020 στην Προεδρία Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB) της Τουρκίας.
Οι κυρώσεις σε βάρος της SSB περιλάμβαναν απαγόρευση οποιωνδήποτε νέων αδειών για αμερικανικές εξαγωγές προς την SSB και τον αποκλεισμό των περιουσιακών στοιχείων τεσσάρων υπαλλήλων της SSB. (Σημείωση: Το όνομα της SSB άλλαξε στη συνέχεια σε «Υπηρεσία Αμυντικής Βιομηχανίας»).
Η πώληση των F-16 στην Τουρκία δεν απαγορεύεται από αυτές τις κυρώσεις CAATSA, υπό την προϋπόθεση ότι η SSB δεν θα είναι συμβαλλόμενο μέρος στη συναλλαγή».