Ευρύτερη και πολύ πιο υπόγεια ενδέχεται να η απόπειρα του Τούρκου Προέδρου να ικανοποιήσει τον Πούτιν ή έστω να δημιουργήσει εκβιαστικούς αντιπερισπασμούς στη Νατοϊκή Συμμαχία.
Δημοσίευμα της ιστοσελίδας Nordic Monitor υποστηρίζει, επικαλούμενο έγγραφα αλλά και κοινοβουλευτικές καταγγελίες της τουρκικής αντιπολίτευσης, ότι η Αγκυρα φαίνεται να έχει προσυμφωνήσει και στην εγκατάσταση ρωσικών ραντάρ και πυραυλικών συστημάτων ως τμήμα της συμφωνίας για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου, σε απόσταση περίπου 280 μίλια από κρίσιμη βάση ραντάρ του ΝΑΤΟ (Μαλάτεια).
«Η εγκατάσταση συστήματος ραντάρ σημαίνει και τη δημιουργία συστήματος αεράμυνας. Έχετε δώσει δηλαδή άδεια για την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού που δεν μπορούμε να προστατεύσουμε; Πώς και σε ποια βάση το λογισμικό για αυτό το σύστημα, που θα αφεθεί αποκλειστικά στους Ρώσους, θα διακρίνει μεταξύ φίλου και εχθρού;» ρώτησε ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Zeki Hakan Sıdalı κατά τη διάρκεια συζήτησης στο κοινοβούλιο στις 26 Οκτωβρίου, αναφέρει η ιστοσελίδα.
Και το δημοσίευμα συνεχίζει: «Ο Sıdalı εκπροσωπεί την επαρχία Μερσίνης, όπου η Rosatom State Nuclear Energy Corporation κατασκευάζει τον πρώτο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας στην πόλη Ακούγιου.
Η συμφωνία υπογράφηκε αρχικά ως διακυβερνητική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών τον Μάιο του 2010, αλλά πολλές παραχωρήσεις στη Ρωσία έγιναν από τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εξέδωσε βιαστικά διατάγματα και επέσπευσε νόμους στο κοινοβούλιο για να ικανοποιήσει το Κρεμλίνο.
Ομως, όσο οι όροι της συμφωνίας καθίσταντο σαφέστεροι σχετικά με την κατασκευή του εργοστασίου, τόσο αποδεικνυόταν ότι η Ρωσία επρόκειτο να εγκαταστήσει ένα σύστημα ραντάρ κοντά στο εργοστάσιο και πιθανώς να αναπτύσσει πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς όπως S-400 με το πρόσχημα της παροχής ασφάλειας για την πυρηνική εγκατάσταση.
Δεν υπάρχει ρητή αναφορά ούτε στη διμερή συμφωνία ούτε στους κανονισμούς που εγκρίθηκαν στην Τουρκία από το 2010 εκτός από τις γενικές διατάξεις για τη δημιουργία Κεντρικών Συστημάτων Συναγερμού για την ασφάλεια εντός και γύρω από τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής.
Επίσης οι λεπτομερείς κανονισμοί που εκδόθηκαν από την Πυρηνική Ρυθμιστική Αρχή της Τουρκίας (Nükleer Düzenleme Kurumu, NDK) στις 8 Αυγούστου 2020 για την ασφάλεια της πυρηνικής εγκατάστασης και των υλικών δεν έκαναν καμία αναφορά σε συστήματα ραντάρ ή πυραύλων.
Το θέμα έχει συζητηθεί έντονα στο τουρκικό κοινοβούλιο και κατατέθηκε νομική προσφυγή σε τουρκικό δικαστήριο για να σταματήσει η ελεγχόμενη από τη Ρωσία τουρκική εταιρεία να προχωρήσει στην κατασκευή όπως είχε προγραμματιστεί».
«Παραδίδετε στον Πούτιν το κουμπί»
Η ιστοσελίδα Nordic Monitor επικαλείται στη συνέχεια δηλώσεις βουλευτών της αντιπολίτευσης: «Φέρνετε μια ατομική βόμβα στο Ακούγιου και παραδίδετε το κουμπί στον Πούτιν και το Κρεμλίνο», λέει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Serkan Topal.
Ο Abdullah Bozkurt, συντάκτης του άρθρου σχολιάζει: «Η κυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει δώσει λεπτομέρειες για την κατασκευή του εργοστασίου, το οποίο εκτιμάται ότι θα κοστίσει περίπου 20-22 δισεκατομμύρια δολάρια. Η όλη διαδικασία στερείται διαφάνειας και καλύπτεται από μυστικότητα. Η κυβέρνηση δεν ανταποκρίνεται επίσης στην κριτική της αντιπολίτευσης για μια σειρά ζητημάτων, από ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια έως περαιτέρω ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία, από λανθασμένες αναφορές περιβαλλοντικών επιπτώσεων έως υπερτιμημένες εγγυήσεις αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που πολλοί υποπτεύονται ότι έχουν σχεδιαστεί για να πλουτίσουν τους φίλους του Προέδρου Ερντογάν».
Οι Ρώσοι φαίνεται να στήνουν τους δικούς τους κανόνες καθώς προχωρούν με τα σχέδιά τους για την κατασκευή του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής. Η Akkuyu NGS Nuclear Santral A.Ş, η εταιρεία που ιδρύθηκε στην Τουρκία από τη Ρωσία για τη διαχείριση του εργοστασίου και την επίβλεψη της κατασκευής, μήνυσε ενώπιον τουρκικού δικαστηρίου τον μοναδικό Τούρκο που είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου, τον Hasan Cüneyt Zapsu, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι το διοικητικό συμβούλιο που κυριαρχείται από τη Ρωσία τον άφησε στο σκοτάδι και δεν τον συμπεριέλαβε στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
«Ο Zapsu, κάποτε σύμμαχος του Προέδρου Ερντογάν, δήλωσε ότι η εγκατάσταση ραντάρ θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει κίνδυνο εθνικής ασφάλειας για την Τουρκία και μπορεί να μην ευθυγραμμίζεται με την τουρκική εξωτερική πολιτική. Είπε επίσης προς το διοικητικό συμβούλιο ότι η εταιρεία έπρεπε να μιλήσει με τις τουρκικές αρχές πριν αναθέσει ένα συμβόλαιο σε μια ρωσική εταιρεία, αλλά αγνοήθηκε. Και ότι οι Ρώσοι, στο διοικητικό συμβούλιο, απλώς πήραν μια απόφαση στις 6 Ιουνίου 2021 και του ζήτησαν να την υπογράψει. Κάτι που συμβαίνει εδώ και καιρό».
Επιδεινώνοντας περαιτέρω τα πράγματα, η κυβέρνηση Ερντογάν κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να καταστείλει την κριτική και να κρύψει από το κοινό τις λεπτομέρειες των προβλημάτων στην κατασκευή του εργοστασίου.
Μια κοινοβουλευτική πρόταση που κατατέθηκε από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης στις 24 Οκτωβρίου 2022 ζήτησε από το νομοθετικό σώμα να δημιουργήσει μια επιτροπή έρευνας για να διερευνήσει ζητήματα ασφάλειας για το σύστημα ραντάρ που θα κατασκευάσει η Ρωσία στο Akkuyu.