Η Eurovision είναι ένας μουσικός θεσμός που -στα λόγια- δεν θέλει να είναι πολιτικός χωρίς όμως να τα καταφέρνει πάντα. Η Eurovision είναι πλέον ένας θεσμός πολύ δημοφιλής με φανατικούς θαυμαστές καιεκατομμύρια τηλεθεατές (163 το 2023) να συντονίζονται κάθε Μάιο για να τον παρακολουθήσουν.
Πόσο πολιτικός ή απολίτικος είναι;
Εμπνευστής και δημιουργός της Eurovision είναι το ΝΑΤΟ στο πλαίσιο της πολιτικής του για την «ήπια ισχύ»! Αποχαρακτηρισμένα έγγραφα το περιγράφουν ως εξής: Στις 28/1/1955 η «Επιτροπή του ΝΑΤΟ για τον Πολιτισμό και τη δημόσια πληροφόρηση» παρέδωσε στον διευθυντή της Γαλλικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης μια έκθεση για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού φεστιβάλ που θα ονόμαζαν Γιουροβίζιον. Στις 30/11/1955, ξανά στο Παρίσι, έγινε νέα συνάντηση, αλλά το σχέδιο είχε αλλάξει: Τώρα συζητιόταν η δημιουργία ενός μουσικού φεστιβάλ του ΝΑΤΟ που θα ξεκινούσε τον Απρίλη του 1956. Στις 12/2/1955, σε μια τρίτη συνάντηση, αποφασίστηκε η χρησιμοποίηση της European Broadcasting Union (EBU) ως φορέα για την υλοποίηση του σχεδίου και έτσι ο διαγωνισμός ξεκίνησε τον Μάη του 1956, με τον φιλόδοξο στόχο «να επηρεαστεί το κοινό υπέρ του ΝΑΤΟ μέσα από το κλίμα αυτής καθαυτής της διοργάνωσης».
Παρότι γίνονται προσπάθειες να κρυφτεί η πολιτική διάσταση του θεσμού και να προβληθεί ο μουσικός του χαρακτήρας, εντούτοις τα πολιτικά παρατράγουδα στη μακρόχρονη πορεία του είναι ουκ ολίγα. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο κανόνας της μη πολιτικής δεν τηρήθηκε, με την αντίσταση στις δικτατορίες του ευρωπαϊκού Νότου, το Κυπριακό, τον Πούτιν και την εισβολή στην Ουκρανία, τη διαμάχη Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και το Μεσανατολικό να πρωταγωνιστούν κατά περιόδους.
Το 2022 -έτος εισβολής της Ρωσίας- το διαγωνισμό κέρδισε η Ουκρανία η υποψηφιότητα της οποίας υπερβροβλήθηκε από τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ... Για τους λάτρεις των προγνωστικών, φέτος το Ισραήλ βρίσκεται στη λίστα με τα φαβορί…
Δεν είναι όμως μόνο οι συμμετοχές που έχουν πολιτικά μηνύματα. Ακόμα και οι ψήφοι που ανταλλάσσουν οι χώρες μεταξύ τους έχουν ένα διακριτό πολιτικό στίγμα, όπως και τα αναμενόμενα «zero points» μεταξύ κρατών σε αντιπαράθεση, όπως στην περίπτωση της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Υπάρχουν συμμαχίες μεταξύ των χωρών στη βάση παλιών ιδεολογικών συμμαχιών, αλλά και έχθρες που βασίζονται στην ψυχροπολεμική εποχή.
Και από την άποψη της μουσικής αποστολή του είναι όχι να αναδείξει και να επιβραβεύσει τα καλύτερα δείγματα τραγουδιών από την πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή κάθε τόπου, αλλά για να διαδώσει έναν μαζικό «μαζικό πολιτισμό» άχρωμο, άοσμο και κάποιες φορές στα όρια του χυδαιότητας.
Φέτος, τα παρατράγουδα ήταν περισσότερα από τα τραγούδια που ακούστηκαν και είχαν στο επίκεντρο τη συμμετοχή του Ισραήλ από τη μια κι από την άλλη τις αντιδράσεις που προκαλεί ο Πόλεμος στη Γάζα μέσα κι έξω από το στάδιο όπου διεξάγεται ο ανταγωνισμός.
Όσο βρισκόταν στη σκηνή η εκπρόσωπος του Ισραήλ υπήρξαν αποδοκιμασίες από από το κοινό τα οποία, όμως, ήταν πολύ πιο έντονα κατά την πρόβα της. Επίσης αρκετοί καλλιτέχνες με το δικό τους τρόπο έστειλαν μήνυμα ειρήνης, ζήτησαν κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στην Παλαιστίνη.
Την ίδια ώρα που εξελισσόταν ο προκριματικός της Eurovision, στο κέντρο της πόλης του Μάλμε, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να εκφράσουν την καταδίκη τους στην ισραηλινή συμμετοχή, αναδεικνύοντας παράλληλα την υποκρισία της EBU, που έχει αποκλείσει μεν τους Ρώσους καλλιτέχνες, λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, αλλά κάνει τα στραβά μάτια στην στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στην Γάζα. Πριν το διαγωνισμό εκατοντάδες ήταν οι καλλιτέχνες -μεταξύ των οποίων και αρκετοί από αυτούς που συμμετέχουν στο φετινό διαγωνισμός- που ζητούσαν από τη διοργανώτρια να αποκλείσει το Ισραήλ από το διαγωνισμό.