Σε διαδικαστικούς λόγους αποδίδει ο εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC), Εντι Ζεμενίδης, το γεγονός ότι δεν συμπεριελήφθη στο νομοσχέδιο επί του αμυντικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ η ρήτρα για όρους και προϋποθέσεις πριν από μια αναβάθμιση των τουρκικών F-16. Μιλώντας στην «Καθημερινη", εξηγεί γιατί δεν έχει «τελειώσει» η τροπολογία Μενέντεζ , ο οποίος σε κάθε περίπτωση έχει τη δυνατότητα να ασκήσει βέτο σε μια αμυντική συμφωνία της αμερικανικής κυβέρνησης με την Άγκυρα.
Ο ίδιος θεωρεί ότι η Τουρκία θα πρέπει να δείξει δείγματα γραφής συνολικά στην εξωτερική πολιτική της αν επιθυμεί να καθίσει ξανά στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με την Ουάσιγκτον. Γι’ αυτό και εκτιμά ότι δεν θα προσέφερε διέξοδο το σενάριο ενός συμβιβασμού με ταυτόχρονη εξοπλιστική αναβάθμιση Τουρκίας αλλά και Ελλάδας· «εκτός από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το πρόβλημα των ΗΠΑ με την Αγκυρα αφορά και πολλά άλλα θέματα».
Ακολουθεί η συνέντευξη:
– Δύο τροπολογίες, οι οποίες ζητούν να τεθούν όροι και προϋποθέσεις στην Τουρκία πριν από μια αναβάθμιση των τουρκικών F-16 από το αμερικανικό Πεντάγωνο, έμειναν εκτός του νομοσχεδίου της Γερουσίας για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ. Πώς οδηγηθήκαμε σε αυτήν την εξέλιξη και τι σηματοδοτεί για την ουσία της υπόθεσης;
– Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία τροπολογία, του γερουσιαστή Μενέντεζ. Η δεύτερη τροπολογία, του γερουσιαστή Βαν Χόλεν, κινείται ακριβώς στην ίδια γραμμή, θέτοντας απλώς κάποιες επιπλέον παραμέτρους που αφορούν τους Κούρδους, στη μορφή πολιτικού μηνύματος. Εν προκειμένω, ο λόγος για τον οποίο δεν συμπεριελήφθη η τροπολογία είναι ουσιαστικά διαδικαστικός. Το Σώμα άργησε πολύ να προβεί στα απαιτούμενα βήματα για την έγκριση του κύριου νομοσχεδίου και τώρα «τρέχει» τις διαδικασίες, τις οποίες θα πρέπει να ολοκληρώσει μέχρι το τέλος του έτους, εν μέσω γκρίνιας των βουλευτών, οι οποίοι θέλουν να ρίξουν το βάρος στην προεκλογική τους καμπάνια ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών τον Νοέμβριο. Ως εκ τούτου, εκτός του νομοσχεδίου δεν έμεινε μόνο το συγκεκριμένο σημείο, αλλά και πολλά άλλα επιμέρους θέματα. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η διαδικασία δεν έχει τελειώσει. Αντιθέτως, μόλις αρχίζει. Πιο συγκεκριμένα, έχουμε ακόμη δύο στάδια στα οποία θα κριθεί η έγκριση της τροπολογίας Μενέντεζ. Πρώτον, τις τεχνικές διαβουλεύσεις που είναι ακόμη σε εξέλιξη – δεν είναι τυχαίο ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δυσανασχετεί για το γεγονός ότι δεν έχουν «κλείσει» ακόμη. Δεύτερον, θα πρέπει να ακολουθήσει ειδοποίηση στο Κογκρέσο, το οποίο μπορεί κάλλιστα να προβάλει ενστάσεις και να ανοίξει νέος γύρος διαδικασίας.
– Λέτε λοιπόν ότι το θέμα δεν έχει κλείσει ακόμη. Με βάση τις διαδικασίες, πότε θα έχουμε την τελική εικόνα;
– Ακριβώς, υπάρχει η πιθανότητα να περάσει τελικά η τροπολογία. Η διαδικασία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος της θητείας του Κογκρέσου, δηλαδή μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου. Ομως εκτιμώ ότι θα έχουμε την τελική εικόνα λίγο νωρίτερα, δηλαδή μετά τις ενδιάμεσες εκλογές, αλλά μέχρι τα Χριστούγεννα.
– Στην Ελλάδα επικρατεί ανησυχία ότι η Τουρκία εντατικοποιεί το λόμπινγκ στην Ουάσιγκτον γύρω από αυτήν την υπόθεση, γεγονός που ενδέχεται να της εξασφαλίζει αποτελέσματα. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία κάνει μια τεράστια προσπάθεια αυτήν την περίοδο. Ομως το συγκεκριμένο ζήτημα προέκυψε καθαρά από διαδικαστικούς λόγους. Δεν έχει να κάνει με το λόμπινγκ της Τουρκίας στην προκειμένη περίπτωση.
– Πάντως, η κυβέρνηση Μπάιντεν ούτως ή άλλως δεν βλέπει με καλό μάτι ανάλογες τροπολογίες.
– Είναι αλήθεια ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θεωρεί ότι αντίστοιχες ρήτρες τής δένουν τα χέρια. Οχι μόνο απέναντι στην Τουρκία, αλλά και στις περιπτώσεις άλλων χωρών. Θέλει να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση της αμυντικής πολιτικής.
– Οι Ρεπουμπλικανοί; Ποια είναι η θέση τους;
– Οι Ρεπουμπλικανοί σε αυτό το στάδιο δεν παίρνουν θέση επί της ουσίας. Λένε ότι θα τοποθετηθούν μόλις έχουν μπροστά τους την εκάστοτε αμυντική συμφωνία και με βάση αυτή θα πράξουν.
– Ας πάρουμε το σενάριο ότι τελικά η τροπολογία θα μείνει εκτός της αμερικανικής νομοθεσίας. Τι θα σημαίνει αυτό στην πράξη; Εχει άλλα εργαλεία διαθέσιμα ο γερουσιαστής Μενέντεζ;
– Ναι, έχει το δικαίωμα να ασκήσει βέτο στην υλοποίηση μιας αμυντικής συμφωνίας, αν έρθει εκείνη η ώρα. Πιο συγκεκριμένα, μπορούν να ασκήσουν βέτο τέσσερα άτομα που μας αφορούν στην προκειμένη περίπτωση: οι πρόεδροι και οι συμπρόεδροι στις Επιτροπές Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας και της Βουλής. Θεωρητικά, η κυβέρνηση μπορεί να προσπεράσει αυτό το μέρος της διαδικασίας και να εφαρμόσει τη δική της πολιτική, όπως έκανε ο Τραμπ. Ομως ο Μπάιντεν έχει ξεκαθαρίσει ότι θα κινηθεί μόνο με τη συναίνεση του Κογκρέσου.
Αλλαγή συμπεριφοράς
– Βλέπετε, ενδεχομένως, το σενάριο ενός συμβιβασμού ώστε να λάβει μεν η Τουρκία την αναβάθμιση των μαχητικών αεροσκαφών F-16, αλλά να λάβει και η Ελλάδα μια εξοπλιστική ανανέωση, η οποία θα της εξασφαλίζει το ποιοτικό πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας;
– Ενα τέτοιο σενάριο δεν θα αντιμετώπιζε τις ανησυχίες του Κογκρέσου, το οποίο τηρεί τη συγκεκριμένη στάση απέναντι στην Τουρκία όχι μόνο λόγω της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο, αλλά και για άλλα θέματα που αφορούν τις επιλογές της Αγκυρας: ρωσικοί S-400 στους εξοπλισμούς της, εμπόδια για την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, στενές σχέσεις με το Κρεμλίνο, Κουρδικό. Επομένως, το θέμα είναι πιο σύνθετο. Η Τουρκία θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αλλάξει τη συμπεριφορά της, αν θα θέλει να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ. Η Αγκυρα δεν θεωρείται σήμερα αξιόπιστος σύμμαχος από την Ουάσιγκτον. Η αμερικανική κυβέρνηση, ωστόσο, επιθυμεί να κρατήσει ανοιχτό ένα παράθυρο γι’ αυτό το ενδεχόμενο, είτε αφορά μια αλλαγή πλεύσης του Ερντογάν είτε μια αλλαγή φρουράς στη διακυβέρνηση της Τουρκίας. Ομως θα είναι δύσκολη η επιστροφή στη διμερή συνεργασία του παρελθόντος, με βάση την εικόνα που αποκομίζει κανείς και από την πλευρά της τουρκικής αντιπολίτευσης. Οι ΗΠΑ κρατούν πια μικρό καλάθι με την αντιαμερικανική Τουρκία, ελπίζοντας απλώς σε κάποια βελτίωση των σχέσεων.