Aνεξήγητη είναι πλέον η στάση του Πατριάρχη Μόσχας κ. Κύριλλου ο οποίος συνεχίζει να προσφέρει χείρα βοηθείας στον Ερντογάν σε βάρος των ορθοδόξων. Την ώρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ έπειτα από 105 χρόνια αναγνώρισε την γενοκτονία των Ποντίων ο κ. Κύριλλος δηλώνει ότι «επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν έγιναν Γενοκτονίες χριστιανικών μειονοτήτων».
Η Ρωσία όπως δικαιολόγησε την απόφαση Ερντογάν για τη μετατροπή της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί έτσι και τώρα το Πατριαρχείο της Ρωσίας αθωώνει μια τραγική περίοδο για τους ορθόδοξους.
Ο κ. Κύριλλος, μιλώντας δημοσίως στο ρωσικό κανάλι Russia 24 TV είπε ότι «Κατά την διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπήρχαν χριστιανικές μειονότητες αλλά κανείς δεν τις κατέστρεψε».
Η θέση αυτή προκαλεί έντονο προβληματισμό καθώς οι ορθόδοξες κοινότητες και στα Βαλκάνια ήταν σε έναν διαρκή διωγμό.
Ο Κύριλλος δικαιολογεί την Τουρκία τονίζοντας πως οι χριστιανικές κοινότητες δεν έζησαν ότι οι Αρμένιοι.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία-Τουρκία, εκτός των Γενοκτονιών που διέπραξαν στον 20ο αιώνα, κατά την διάρκεια της πεντακοσάχρονης παρουσίας της, καταπίεσε συστηματικά και μεθοδικά τις χριστιανικές κοινότητες. Παιδομαζώματα, , αρπαγές, σφαγές, δημιουργούσαν ένα απάνθρωπο καθεστώς διαβίωσης για τις ορθόδοξες κοινότητες .
Το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότεροι αξιωματούχοι της Ρωσικής Εκκλησίας κρατάνε αποστάσεις από όσα συμβαίνουν στην Τουρκία μόνο και μόνο γιατί θέλουν να μειώσουν τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Χαίρονται, και δεν το κρύβουν, με αποφάσεις που περιορίζουν το Φανάρι και αυτό δεν οφείλεται μόνο στο ουκρανικό, αλλά στο γεγονός οτι θέλουν να ηγηθούν των ορθοδόξων χρησιμοποιώντας την οικονομική τους ισχύ.
Παράλληλα σχεδιάζουν ένα ακόμη χτύπημα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο σε περίπτωση που ο κ. Βαρθολομαίος παραστεί στις εκδηλώσεις για τα 30 χρόνια από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας.
Ήδη ο υπεύθυνος του γραφείου Εξωτερικών υποθέσεων μητροπολίτης κ. Ιλαρίων αναφερόμενος στο θέμα είχε τονίσει πως ο Πάπας Φραγκίσκος δεν θα την αποδεχθεί να είναι παρών στις εκδηλώσεις σε αντίθεση με τον κ. Βαρθολομαίο για τον οποίο είπε ότι:
«είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος πετά στα σύννεφα των ψευδαισθήσεων, των αξιώσεων, των συναισθημάτων του, ένας άνθρωπος, ο οποίος έχασε προφανώς την επαφή με την πραγματικότητα, διότι παρουσιάζει τις φαντασιώσεις του ως πραγματικότητα».
Πέραν των δηλώσεων, η Μόσχα σχεδιάζει να επιστρατεύσει τις Εκκλησίες με τις οποίες συνεργάζεται (Σερβία, Αντιόχεια, Ιεροσόλυμα) αλλά και μεμονωμένους ιεράρχες για να αμφισβητήσει τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως κέντρου της ορθοδοξίας.
Μάλιστα υπάρχουν και φωνές που πρόσκεινται φιλικά στη Μόσχα οι οποίοι κατηγορούν τον κ. Βαρθολομαίο για "Παπισμό" με αφορμή την αυτοκεφαλία της Ουκρανίας. Στις κατηγορίες αυτές ο κ. Βαρθολομαίος είχε απαντήσει:
«Η ενότητα της Ορθοδοξίας δεν δοκιμάζεται λόγω της ανταπόκρισης του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο αίτημα των ουκρανών ορθοδόξων. Το Ουκρανικό αυτοκέφαλο ήταν μια πράξη ευθύνης της Μητρός Εκκλησίας απέναντι σε εκατομμύρια ορθοδόξων αδελφών μας που βρίσκονταν, χωρίς δική τους υπαιτιότητα, εκτός Εκκλησίας. Και ασφαλώς, δεν ήταν, όπως προσβλητικά της προσάπτει η ρωσική προπαγάνδα, η εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων ή και γεωπολιτικών συμφερόντων.
Στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει Πάπας, ούτε παπισμός. Όσοι διατυπώνουν αυτή την κατηγορία επιθυμούν να προβάλλουν την ψευδή άποψη ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο καταστρατηγεί δήθεν την κανονική παράδοση της Ορθοδοξίας, την οποία βεβαίως οι ίδιοι όχι μόνον δεν σέβονται και δεν αναγνωρίζουν, αλλά την περιφρονούν, ερμηνεύουν κατά το δοκούν τους ιερούς κανόνες, ιδίως αυτούς οι οποίοι κατοχυρώνουν τις ευθύνες του Οικουμενικού Θρόνου, εισάγουν νέα εκκλησιολογία και εργαλειοποιούν τη Θεία Ευχαριστία".
Ο κ. Βαρθολομαίος ο οποίος έχει ξεκαθαρίσει πως αν το επιτρέψει η πανδημία θα επισκεφτεί την Ουκρανία, καταλογίζει ευθέως ευθύνες στη Μόσχα για όλα όσα συμβαίνουν σε βάρος της ενότητας της ορθοδοξίας.
"Ας μιλήσουμε ξεκάθαρα, λοιπόν. Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα δεν είναι το Ουκρανικό αυτοκέφαλο, ούτε οι δήθεν ανυπόστατες ή άκυρες χειροτονίες της Ουκρανικής Ιεραρχίας, που κάποιοι σκόπιμα επικαλούνται. Ο στόχος είναι να αφαιρεθούν αυτές οι μοναδικές ευθύνες του Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως, και να περιέλθουν σε άλλα χέρια.
Ως εκ της θέσεως μου, λοιπόν, καταλαβαίνετε, δεν μπορώ από τη μία να απεμπολήσω τις ευθύνες που μου κληροδότησαν, μέσω της πράξεως της Εκκλησίας, οι προκάτοχοί μου και από την άλλη να επιτρέψω, καθότι και αυτό είναι ευθύνη μου, την πνευματική αυτή διολίσθηση εκείνων που ερωτοτροπούν με την ομοσπονδιοποίηση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, κατά τα προτεσταντικά πρότυπα. Ποιος, λοιπόν, συμπεριφέρεται ως “Πάπας της Ορθοδοξίας”
Εκείνος που μένει πιστός στην παράδοσή της ή εκείνος που διεκδικεί για τον εαυτό του θέση που ουδέποτε είχε και δεν πρόκειται να αποκτήσει».