Με ακραίες προκλήσεις κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας , ο Πατριάρχης Μόσχας επιχείρησε να εξηγήσει την δημιουργία Εξαρχίας στην Αφρική και της πρωτοβουλίες αύξησης της επιρροής του στην περιοχή.
Μιλώντας στη Β΄ Σύνοδο Κορυφής Ρωσία – Αφρική ο Κύριλλος τόνισε ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ανταποκρινόμενη στο αίτημα ορθοδόξων πιστών στην Αφρική, για χάρη της διαποίμανσης των ευρισκομένων σε αυτή την ήπειρο ορθοδόξων και λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη της δραστηριοποίησής της στην Αφρική, προέβη στη δημιουργία της Εξαρχίας Αφρικής, αναφέρει η ιστοσελίδα Patriarchia.ru επικαλούμενη το Συνοδικό Τμήμα Σχέσεων της Εκκλησίας με την Κοινωνία και τα ΜΜΕ.
Σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα ανέφερε πως η «εισπήδηση» στο έδαφος της Αφρικής δεν είναι κάποια πρωτοφανής καινοτομία. Ρωσικές ενορίες άρχισαν να εμφανίζονται στην ήπειρο ήδη από τον 19ο και στις αρχές του 20ού αι.», τόνισε ο Αγιώτατος κ. Κύριλλος.
Μάλιστα, επικαλέστηκε την περίπτωση της Αβησσυνίας ( Αιθιοπία ) το 1889 και το 1896 ανηγέρθησαν ρωσικοί ιεροί ναοί, ενώ μόνιμη ενορία της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Αίγυπτο δημιουργήθηκε το 1914.
Όπως είπε «μετά την επανάσταση στη Ρωσία και εξαιτίας της ροής προσφύγων από τη χώρα μας άρχισαν να ιδρύονται ολοένα και περισσότερες ενορίες στην Αφρική: το 1920 εγκαινιάσθηκε ναός στη Τυνησία, το 1922 δημιουργήθηκε ενορία στην Αλγερία, το 1927 δημιουργήθηκαν ρωσικές ορθόδοξες ενορίες στο Μαρόκο. Το 1998 είχα την ευκαιρία να εγκαινιάσω τον πρώτο ρωσικό ιερό ναό στη Δημοκρατία της Νοτίου Αφρικής.
Και ενώ προσπαθούσε να εξηγήσει τα της παρουσίας του στην Αφρική ,σε ξένο εκκλησιαστικό έδαφος , ο Κύριλλος κατηγόρησε τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ.Θεόδωρο ότι υπό εξωτερική πίεση αποφάσισε να αναγνωρίσει τη σχισματική ομάδα στην Ουκρανία.
«Αυτές οι θλιβερές περιστάσεις, θα επαναλάβω, ώθησαν τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στη δημιουργία τον Δεκέμβριο του 2021 της Πατριαρχικής Εξαρχίας Αφρικής. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας, συρόμενος πίσω από το άρμα συγκεκριμένων δυτικών δυνάμεων, προχώρησε στο να δημιουργήσει ένα νέο σχίσμα εντός Ορθοδοξίας και έπρεπε να αντιδράσουμε σε αυτή την ενέργεια. Έτσι, αποφασίσαμε την οργάνωση της Εξαρχίας στην αφρικανική Ήπειρο. Το ποίμνιό μας περιλαμβάνει όχι μόνον Ρώσους, οι οποίοι κατοικούν στην Αφρική, αλλά και τοπικό πληθυσμό, οι οποίοι πρεσβεύουν την Ορθοδοξία και σήμερα ανήκουν στην Εκκλησία μας».