Στο μελόδραμα που έγινε γνωστό ως το "Φάντασμα της Όπερας» ένας εξαιρετικός συνθέτης με παραμορφωμένο πρόσωπο διευθύνει τις μουσικοθεατρικές παραστάσεις από τα σκοτεινά υπόγεια της Όπερας του Παρισιού. Οι θεατές μπορούν να απολαύσουν τις παρουσιάσεις των έργων του, δεν θέλουν όμως να αντικρίσουν το πρόσωπο του.
Φαίνεται όμως πως -πέραν του μελοδράματος- τα κακότροπα φαντάσματα ζουν (και ενίοτε βασιλεύουν) και στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία.
Μολονότι η Ελλάδα οδηγήθηκε σε «κατάσταση οικονομικής πολιορκίας», το οικονομικο-πολιτικό καθεστώς που εξέθρεψε η μεταπολιτευτική ευδαιμονία εξακολουθεί να παραμένει σε κατάσταση αφασίας, λαϊκίστικο και φοβικό, αδυνατώντας να αντιληφθεί τις ευθύνες του για τα ποικίλα αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας και να δράσει αποφασιστικά για την ανόρθωση της χώρας.
Σε αυτό το τοπίο εξακολουθούν να ευδοκιμούν οι παλαιές γνώριμες κακοδαιμονίες: το ρουσφέτι, η δωροληψία, η μίζα, η ψηφοθηρία, η διάβρωση της αυτονομίας των θεσμών, η εξυπηρέτηση του κομματικού συμφέροντος σε βάρος τού γενικού, τα πελατειακά δίκτυα, η υπερτροφική διεφθαρμένη δημόσια διοίκηση, ο στραγγαλισμός της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, η αδιαφάνεια, το λάδωμα, το γρηγορόσημο κ.α.
Είναι φανερό ότι καθώς η χώρα πορευόταν το δικό της Γολγοθά, εμφανίστηκε η ευκαιρία να αλλάξουν πολλά από εκείνα που την οδήγησαν στην εποχή των οικονομικών παγετώνων, προωθώντας μέτρα τομές για το δημόσιο βίο, μετά από σχετική διαβούλευση. Είναι ενδεικτικό το γεγονός πως παρά την αναγνώριση των δομικών αδιεξόδων στη λειτουργία του πολιτεύματός, τα πολιτικά κόμματα στα δέκα χρόνια της δεν κατόρθωσαν ούτε καν να επιχειρήσουν μια συναινετική συνταγματική αναθεώρηση. Εξ’ αυτού του γεγονότος, η καθολική κατάρρευση της εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα εξακολουθεί να μη φαντάζει ως ένα απίθανο ενδεχόμενο.
Δυστυχώς, αντί να επικρατήσει ο ορθός λόγος για τα αίτια της κρίσης και τις πληγές του πολιτικού και οικονομικού συστήματος, αυτό που βιώσαμε ήταν ένα κυνήγι μαγισσών. Οι Γερμανοί, οι Αμερικανοί, οι Εβραίου, οι Τέκτονες, οι Εξωγήινοι, οι Τραπεζίτες, η Λέσχη Μπίλντεμπεργκ, τα ψεκαστικά αεροπλάνα, το Βατικανό, οι Μάγισσες και οι Χαρτορίχτρες και άλλες «αντεθνικές δυνάμεις» παρέλασαν μέσα σε αναρίθμητες θεωρίες συνωμοσίας. Σε ευφάνταστα σενάρια που παρηγόρησαν όλους εκείνους, που έθεσαν εαυτόν στη συνομοταξία των απανταχού κατατρεγμένων από σατανικές δυνάμεις που βυσσοδομούν κατά του ελληνισμού. Τα φαντάσματα ήταν μια κάποια λύση.
Και το χειρότερο από όλα είναι πως ακόμη και τώρα που αχνοφαίνονται μερικά πρώιμα σημάδια υπέρβασης της ύφεσης η συνωμοσιολογία δίνει και παίρνει.
Η εμπειρία της ελληνικής κοινωνίας της τελευταία δεκαετία σημαδεύτηκε εν πολλοίς από την ραγδαία υποχώρηση του ορθολογισμού. Το υπέροχο πρόταγμα του Διαφωτισμού, που θεωρούσε ότι ο άνθρωπος είναι ο ίδιος υπεύθυνος για τη μοίρα του και μόνο η ανωριμότητα μπορεί να τον εμποδίσει να ορίσει τη ζωή του, ξεθώριασε. Το μελόδραμα με τα φαντάσματα του λαϊκισμού, της συνωμοσιολογίας και του αντι-διαφωτισμού γοήτευσε σε μεγάλο βαθμό την ελληνική κοινωνία και δοκίμασε να αποφράξει την ελεύθερη σκέψη. Δυστυχώς, αν οι υπεύθυνοι πολίτες δεν αποφασίσουν να κοιτάξουν κατάματα την αμείλικτη πραγματικότητα, τότε ο πολιτικός βίος της χώρας μας κινδυνεύει σύντομα να τραπεί σε Opera Buffa (δηλαδή κωμική όπερα).
* Ο κ. Θεόδωρος Κουτρούκης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης