Στις 7 Φεβρουαρίου 1943, ο Αντιπλοίαρχος Howard Walter Gilmore θυσιάζει εκουσίως τη ζωή του για να σωθεί το υποβρύχιο, του οποίου ήταν ο κυβερνήτης και το πλήρωμά του, κερδίζοντας έτσι, μεταθανατίως, την υψηλότερη ηθική αμοιβή των ΗΠΑ «για θάρρος επιδειχθέν ενώπιον του εχθρού», το Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου.
Ήταν ο πρώτος από τους επτά συνολικώς άνδρες των υποβρυχίων των Ναυτικών Δυνάμεων των ΗΠΑ στους οποίους απονεμήθηκε η ύψιστη αυτή ηθική αμοιβή στη διάρκεια του Β’Παγκοσμίου Πολέμου (Β’ΠΠ) σε αυτό το σπάνιο περιστατικό – που θα δούμε στη συνέχεια – απαράμιλλου προσωπικού θάρρους και αυτοθυσίας.
Ο Howard Walter Gilmore γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου 1902 στην πόλη Σέλμα (Selma) της Αλαμπάμα και κατετάγη ως απλός ναύτης στο Αμερικανικό Ναυτικό στις 15 Νοεμβρίου 1920, σε ηλικία 18 ετών. Το 1922, εισήχθη μετά από εξαιρετικά απαιτητικές εξετάσεις στη Ναυτική Ακαδημία των ΗΠΑ στην Αννάπολη, από την οποία αποφοίτησε με την Τάξη του 1926, ω; 34ος μεταξύ των 436 συμμαθητών του!
Αμέσως μετά ήλθε και η πρώτη του μετάθεση στο θωρηκτό USS “Mississippi” (BB-41), ενώ το 1930 πήγε στη «Σιωπηλή Υπηρεσία» (“Silent Service”), δηλ. τα υποβρύχια, όπου τα επόμενα χρόνια υπηρέτησε διαδοχικώς σε διάφορα σκάφη και υπηρεσίες ξηράς του Κλάδου.
Ο Gilmore, ενώ υπηρετούσε ως Ύπαρχος του υποβρυχίου USS “Shark” (SS-174), παραλίγο να χάσει τη ζωή του όταν ήταν με το σκάφος του στον Παναμά και είχαν βγει στην ξηρά για μία εκδρομή μαζί με άλλα μέλη του πληρώματος, κάποια τοπική συμμορία επιχείρησε να τους ληστέψει και τους έκοψαν τον λαιμό αρκετά σοβαρά αλλά ευτυχώς γι’ αυτόν, το χτύπημα δεν ήταν μοιραίο.
Το 1941 ανέλαβε την πρώτη του διοίκηση σε υποβρύχιο, του USS “Shark” για σύντομο χρονικό διάστημα, κατά τον πλου του σκάφους προς τα ναυπηγεία, όπου ο ίδιος θα παραλάμβανε τη διοίκηση του υποβρυχίου USS “Growler” (SS-215), του οποίου ακόμη δεν είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή του.
Ο Gilmore με το USS “Growler” ξεκίνησε τις επιχειρήσεις στο θέατρο των επιχειρήσεων του Ειρηνικού, όπου πραγματοποίησε τέσσερις επιτυχείς επιθετικές περιπολίες από τα νερά της Αλάσκας και τις Αλεούτιες νήσους, μέχρι το Μπρισμπέην της Αυστραλίας, στη διάρκεια των οποία αναδείχθηκαν τα διοικητικά του προσόντα και οι ηγετικές του ικανότητες.
Στις 5 Ιουλίου 1942, στη διάρκεια της πρώτης πολεμικής περιπολίας του, το USS “Growler” επιτέθηκε εναντίον τριών ιαπωνικών αντιτορπιλλικών, στα ανοικτά της Kiska, βυθίζοντας το ένα εξ αυτών και προκαλώντας σοβαρές βλάβες στα άλλα δύο, που του επιτέθηκαν με δύο τορπίλλες τις οποίες και απέφυγε με ελιγμούς. Για τη δράση του αυτή ο Gilmore κέρδισε τον «Ναυτικό Σταυρό» (“Navy Cross”), την υψηλότερη διάκριση του Ναυτικού των ΗΠΑ.
Στη δεύτερη περιπολία του το USS “Growler”, με κυβερνήτη πάντα τον Gilmore, βύθισε τέσσερα γιαπωνέζικα εμπορικά σκάφη, συνολικού εκτοπίσματος 15.000 τόνων, στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, στα ανοικτά της Φορμοζα (σημερινή Ταϊβάν). Για τη δράση του αυτή απονεμήθηκε στον Gilmore για δεύτερη φορά ο «Ναυτικός Σταυρός», προσθέτοντας έτσι μία «μπάρα» στην προηγούμενη απονομή, που έδειχνε αμέσως την διπλή απονομή του συγκεκριμένου υψηλού παρασήμου!
Στην τρίτη πολεμική περιπολία του USS “Growler” δεν σημειώθηκε κάτι αξιοσημείωτο καθώς αυτή ήταν περισσότερο «αναγνωριστική», στο πλαίσιο του επανακαθορισμού των τομέων περιπολιών των υποβρυχίων προς το Μπρισμπέην της Αυστραλίας.
Στην τέταρτη και τελευταία του περιπολία ως κυβερνήτης του USS “Growler” ο Gilmore απέπλευσε από τη βάση στο Μπρισμπέην της Αυστραλίας,, όπου βρισκόταν για επισκευές στην πρώρα του σκάφους μετά την προσπάθειά του να…εμβολίσει εν επιφανεία ένα γιαπωνέζικο περιπολικό σκάφος. Ο εμβολισμός έγινε τελικώς, το γιαπωνέζικο περιπολικό υπέστη σημαντικές ζημιές αλλά δεν βυθίστηκε και το USS “Growler” είχε κατευθυνθεί ο στο Μπρισμπέην για επισκευές, μετά το πέρας των οποίων ξεκίνησε για την τελευταία του περιπολία στα νησιά Μπίσμαρκ (Bismarck Islands), που ήταν και η τελευταία του Gilmore και αυτή που πέρασε στην αθανασία.
Στη διάρκεια της νύχτας 6/7 Φεβρουαρίου 1943, το USS “Growler” πλησίασε αθόρυβα μία γιαπωνέζικη νηοπομπή, προκειμένου, σύμφωνα με το σχέδιο επιθέσεως του Gilmore, να την προσέβαλλε κινούμενο εν επιφανεία. Ξαφνικά, το μικρό αντιτορπιλλικό συνοδείας “Hayasaki” (περιπολικό/ “Patrol Boat” το ονομάζουν οι Αμερικανοί) έστρεψε και βρέθηκε πολύ κοντά του, σε μία προσπάθεια να εμβολίσει το αμερικανικό υποβρύχιο. Τότε ο Gilmore, ο οποίος ήταν στον πυργίσκο του υποβρυχίου του προκειμένου από εκεί να διευθύνει την επίθεση, χτύπησε τον συναγερμό για επερχόμενη σύγκρουση και διέταξε μέσω του φωναγωγού προς τον Ύπαρχό του που ήταν στο εσωτερικό του υποβρυχίου: «Όλο το πηδάλιο αριστερά. Πάσει δυνάμει», σε μία προσπάθεια να εμβολίσει το μικρό ιαπωνικό σκάφος, αφού λόγω της εγγύτατης αποστάσεως μεταξύ των δύο πλοίων, που συνεχώς μίκραινε, δεν προλάβαινε να καταδυθεί. Το αμερικανικό υποβρύχιο χτύπησε με την πρώρα του το ιαπωνικό συνοδευτικό περίπου στη μέση, με ταχύτητα 17 κόμβων, υπό γωνία 50 μοιρών, γεγονός που του προκάλεσε σημαντικές ζημιές στην πρώρα του, που «τσαλακώθηκε» σε μήκος 5,5 μέτρων, αχρηστεύοντας έτσι όλους τους πρωραίους τορπιλλοσωλήνες του!
Ταυτοχρόνως όμως από το γιαπωνέζικο σκάφος το πλήρωμά του άρχισε να πολυβολεί προς την κατεύθυνση του Αμερικανικού υποβρυχίου. Οι βολίδες από τα γιαπωνέζικα πολυβόλα σκότωσαν ακαριαία έναν νεαρό σημαιοφόρο που ήταν στη γέφυρα και έναν ναύτη-οπτήρα ενώ τραυμάτισαν σοβαρά και τον κυβερνήτη του σκάφους Αντιπλοίαρχο Gilmore, ο οποίος διατάζει ταχεία κατάδυση (“Clear the bridge”) και άλλους δύο ναύτες ελαφρύτερα. Όσοι βρίσκονταν πάνω στον πυργίσκο του υποβρυχίου, πήδησαν στο εσωτερικό του με ταχύτητα, χτυπώντας μάλιστα τον Ύπαρχο του σκάφους, Πλωτάρχη Arnold Schade, ο οποίος ήταν στη βάση της κάθετης σκάλας που συνδέει τον πυργίσκο με το εσωτερικό του υποβρυχίου και το θάλαμο ελέγχου, προκειμένου να ακούει καλύτερα τις εντολές του κυβερνήτη και να τις μεταφέρει στο πλήρωμα.
Σε τέτοιες περιπτώσεις ο κυβερνήτης εγκαταλείπει τη γέφυρα τελευταίος. Προφανώς επειδή ο κυβερνήτης του σκάφους ήταν σοβαρά τραυματισμένος ήξερε ότι θα καθυστερούσε σημαντικά να κατέβει, χρόνος όμως που ήταν πολύτιμος για την ασφάλεια του σκάφους του και του πληρώματός του. Τότε ο Gilmore εμφανίζεται στην άκρη της καταπακτής και κραυγάζει προς τον ζαλισμένο από την πτώση τόσο ανδρών πάνω του Ύπαρχο: “Take her down” («Πάρε το σκάφος κάτω»), δηλαδή «καταδύσου», και έκλεισε το καπάκι της καταπακτής, επιλέγοντας έτσι την υπερτάτη θυσία! Να χάσει ο ίδιος τη ζωή του για να σωθεί το σκάφος και το πλήρωμά του!
Ο Ύπαρχος Πλωτάρχης Schade, μετά από έναν αρχικό δισταγμό, ελάχιστων δευτερολέπτων, έδωσε τις εντολές και καταδύθηκαν αμέσως, αφήνοντας έτσι τον τραυματισμένο κυβερνήτη στην επιφάνεια της θάλασσας!
Το γιαπωνέζικο σκάφος, ασχολούμενς προφανώς με τη δική του κατάσταση που προκλήθηκε από τον εμβολισμό του από το αμερικανικό υποβρύχιο, δεν επιτέθηκε σε αυτό με βόμβες βάθους. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Schade, έχοντας αναλάβει αυτός κυβερνήτης του USS “Growler” μόλις έκρινε ότι υπήρχε ασφάλεια στην επιφάνεια, αφού δεν ακουγόταν πλέον κανένας θόρυβος, αναδύθηκε και επέστρεψε στο σημείο όπου πραγματοποίησε την ταχεία κατάδυση ανάγκης, με την ελπίδα να βρει και να μαζέψει τον τραυματισμένο κυβερνήτη του. Οι όποιες έρευνες έγιναν μέσα στη σκοτεινή νύχτα, χωρίς φεγγάρι, και χωρίς το υποβρύχιο να ανάψει προβολείς προκειμένου έτσι να μην εντοπιστεί και αυτό από τους γιαπωνέζους, ήταν ανεπιτυχείς και ο Αντιπλοίαρχος Gilmore δεν βρέθηκε ποτέ. Το χτυπημένο γιαπωνέζικο σκάφος, απομακρύνθηκε με μικρή ταχύτητα από το σημείο της συγκρούσεως, και τελικώς δεν βυθίστηκε.
Ο Schade και το πλήρωμα του USS “Growler”, επιδεικνύοντας εξαιρετικές ναυτικές ικανότητες, κατάφεραν να ελέγξουν τις διαρροές και την πλευστότητα του χτυπημένου σοβαρά στην πρώρα σκάφους τους και στις 17 Φεβρουαρίου 1943, δηλαδή μετά από πλου 10 ολόκληρων ημερών εν επιφανεία, καθώς δεν ήθελε να διακινδυνεύσει κάποια άσκοπη κατάδυση, και βοηθούντος και του ότι δεν συνάντησαν γιαπωνέζικα σκάφη ή αεροσκάφη κατά τον πλου της επιστροφής τους, επέστρεψαν τελικώς στο Μπρισμπέην.
Για την ενέργειά του αυτή ο Κυβερνήτης του USS “Growler” Αντιπλοίαρχος Gilmore, τιμήθηκε μεταθανατίως με το «Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου» που παρέλαβε η δεύτερη σύζυγός του (η πρώτη είχε πεθάνει από αρρώστια στη δεκαετία του ’30) και τα παιδιά τους.
Μέχρι σήμερα, η τελευταία διαταγή του Gilmore “Take her down” αποτελεί μία από τις θρυλικές εκφράσεις στην «αργκώ» των πληρωμάτων των αμερικανικών υποβρυχίων!
Το Ναυτικό των ΗΠΑ τίμησε τον Αντιπλοίαρχο Gilmore ήδη μεσούντος του Β’ΠΠ, τον Σεπτέμβριο του 1943, όταν έδωσε το όνομά του σε ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καινούργια βοηθητικά σκάφη (tender) υποβρυχίων, το USS “Howard W. Gilmore” (AS-16), του οποίου ανάδοχος ήταν η χήρα του, ενώ το όλο περιστατικό αποτέλεσε την έμπνευση για τη συγγραφή αρκετών βιβλίων και το γύρισμα κινηματογραφικών ταινιών. Το βοηθητικό υποβρυχίων USS “Howard W. Gilmore” (AS-16) παρέμεινε στην ενεργό υπηρεσία στο Ναυτικό των ΗΠΑ από το 1944 μέχρι και το 1980, οπότε και παροπλίστηκε, ενώ το 2006 διαλύθηκε ως «σκραπ».