Η αλλαντίαση από την οποία πέθανε η Ελληνίδα σε εστιατόριο του Μπορντό στην Γαλλία, είναι μια σπάνια, αλλά σοβαρή παραλυτική νόσος. Είναι σπάνια, γιατί έχουν βελτιωθεί πολύ οι συνθήκες υγιεινής διεθνώς, αλλά ο κίνδυνος πάντα ελλοχεύει. Και λέμε ελλοχεύει, γιατί μπορεί να υπάρχει εκεί που δεν το περιμένεις, όπως στα αυγά, στα λουκάνικα ή και στα φασόλια.
Η ασθένεια προκαλείται από μια νευροτοξίνη που παράγεται από το βακτήριο Clostridium botulinum (κλωστρίδιο της αλλαντίασης). Το βακτήριο αυτό βρίσκεται στο χώμα και στο νερό και μπορεί να βρεθεί σε τρόφιμα που δεν έχουν διατηρηθεί σωστά. Τα συμπτώματα της αλλαντίασης περιλαμβάνουν διπλωπία, θολή όραση, βλεφαρόπτωση, βραδυγλωσσία, δυσκαταποσία, ξηροστομία και μυϊκή αδυναμία. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η αλλαντίαση μπορεί να προκαλέσει αναπνευστική ανεπάρκεια και θάνατο.
Οι τύποι της ασθένειας
Υπάρχουν έξι τύποι αλλαντίασης:
- Η τροφιμογενής αλλαντίαση: Είναι η πιο κοινή μορφή αλλαντίασης, που προκαλείται από την κατανάλωση τροφών που έχουν μολυνθεί από το κλωστρίδιο της αλλαντίασης. Οι τροφές που είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν τροφιμογενή αλλαντίαση περιλαμβάνουν κονσερβοποιημένα τρόφιμα, σπιτικά κονσερβοποιημένα τρόφιμα, βραστά αυγά, καπνιστά ψάρια και λουκάνικα.
- Η βρεφική (ή νεογνική) αλλαντίαση: Μια σπάνια μορφή αλλαντίασης που προκαλείται από την κατάποση σπόρων του Clostridium botulinum από βρέφη. Είναι βρεφική, γιατί εκδηλώνεται σε μωρά μικρότερα των έξι μηνών. Και αυτό επειδή μετά τους έξι μήνες, ο οργανισμός γίνεται πιο ισχυρός στην αντιμετώπιση του βακτηρίου, επειδή πριν από τους έξι μήνες δεν έχει εγκατασταθεί πλήρως η φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου που ανταγωνίζεται την εγκατάσταση των παθογόνων μικροβίων. Η νεογνική αλλαντίαση συμβαίνει όταν τα βακτήρια αναπτύσσονται στο έντερο και απελευθερώνουν την τοξίνη.
- Η Εντερική αλλαντίαση των ενηλίκων: Μια σπάνια μορφή αλλαντίασης που προκαλείται από την ανάπτυξη του Clostridium botulinum επίσης στο έντερο. Η εντερική τοξιναιμία των ενηλίκων αποτελεί πολύ σπάνιο είδος αλλαντίασης. Προκαλείται όπως ακριβώς και η βρεφική αλλαντίαση, αλλά αφορά ενήλικους ασθενείς με ανοσοκαταστολή, με ανατομικές ή λειτουργικές διαταραχές στην κοιλιακή χώρα.
- Η Τραυματική αλλαντίαση: Μια σπάνια μορφή αλλαντίασης που προκαλείται από την ανάπτυξη του Clostridium botulinum σε μολυσμένα τραύματα ή παραμελημένο ανοιχτό κάταγμα μολυσμένο από Clostridium botuiinum. Από τη δεκαετία του 1990 και μετά περιστατικά τραυματικής αλλαντίασης καταγράφονται σε χρήστες ναρκωτικών ουσιών σε αποστήματα που δημιουργούνται από υποδόριες ή ενδομυϊκές ενέσεις.
- Η Ιατρογενής αλλαντίαση: Μια σπάνια μορφή αλλαντίασης που προκαλείται από την έγχυση Clostridium botulinum στο σώμα. Προκαλείται από λανθασμένη χορήγηση νευροτοξίνης στη συστηματική κυκλοφορία ανθρώπου, αντί του προκαθορισμένου θεραπευτικού στόχου.
- Εισπνευστική αλλαντίαση: Μια σπάνια μορφή αλλαντίασης που προκαλείται από την εισπνοή Clostridium botulinum. Προκαλείται από εισπνοή τοξίνης με τη μορφή αερολύματος. Έχει καταγραφεί μόνο σε προσωπικό εργαστηρίων.
Τα συμπτώματα της αλλαντίασης
Αρχικά οι ασθενείς παρουσιάζουν αδυναμία, ίλιγγο, θαμπή όραση, ξηροστομία, δυσκολία στην κατάποση και την ομιλία, λόγω της προσβολής των κρανιακών νεύρων από την αλλαντική τοξίνη. Τα νευρολογικά συμπτώματα είναι αποτέλεσμα της μυϊκής παράλυσης που προκαλείται από την αλλαντική τοξίνη και περιγράφονται ως «χαλαρή συμμετρική κατιούσα παράλυση». Η παράλυση των αναπνευστικών μυών μπορεί να είναι θανατηφόρα αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως με μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Δεν παρατηρείται πυρετός ή απώλεια συνείδησης. Μπορεί να συνυπάρχουν γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία, έμετος, δυσκοιλιότητα ή σπανιότερα διάρροια.
Θεωρείται ότι ο αποικισμός του εντέρου από τους σπόρους του Clostridium botuiinum Τα κλινικά συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα, απώλεια όρεξης, αδύναμο κλάμα, αδύναμο μυϊκό τόνο, λήθαργο και απώλεια στήριξης της κεφαλής. Η κλινική εικόνα κυμαίνεται από ήπια που δεν απαιτεί εισαγωγή στο νοσοκομείο μέχρι αιφνίδιο θάνατο. Μελέτες αναφέρουν την κατανάλωση μελιού ως προδιαθεσικό παράγοντα της βρεφικής αλλαντίασης γι’ αυτό και υπάρχει η οδηγία τα βρέφη να μην καταναλώνουν μέλι μέχρι να ολοκληρώσουν το πρώτο έτος ζωής.
Η θνητότητα της αλλαντίασης ανέρχεται στο 3-5% και οφείλεται συνήθως σε αναπνευστική ανεπάρκεια ή σε λοιμώξεις και άλλες επιπλοκές που προκύπτουν από την παρατεταμένη παρουσία της παράλυσης. Μετά την αποδρομή του νοσήματος οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται κόπωση ή δυσκολία στην αναπνοή για χρόνια και για αυτό συνήθως χρειάζονται μακροχρόνια θεραπεία, σύμφωνα με όσα αναφέρει ο ΕΟΔΥ.
Πού υπάρχουν σπόρια αλλαντίασης
Όσο σπάνια κι αν είναι η ασθένεια υπάρχει ένας σοβαρό ζήτημα. Τα σπόρια των βακτηρίων που την προκαλούν είναι κοινά στο χώμα και στο νερό. Δηλαδή μπορεί να είναι παντού. Παράγουν όμως την τοξίνη, μόνον όταν εκτίθενται σε χαμηλά επίπεδα οξυγόνου και συγκεκριμένες θερμοκρασίες. Η αλλαντίαση από τρόφιμα συμβαίνει όταν καταναλώνονται φαγητά που περιέχουν την τοξίνη. Συνήθως, ευθύνονται φαγητά τα οποία είναι σε κονσέρβες ή σε κενό, τα οποία καταναλώνονται αφού ανοιχτούν.
Η περίπτωση με την Ελληνίδα που μολύνθηκε στο Μπορντό είναι ακριβώς τέτοια. Φαίνεται ότι άφαγε σαρδέλες που είχε κονσερβοποιήσει το εστιατόριο. Είναι μια διαδικασία που συμβαίνει συχνά, ακόμα και στα σπίτια μας. Όταν για παράδειγμα αποφασίζουμε να φτιάξουμε «σπιτική λακέρδα», ή «σπιτικά λουκάνικα». Θεωρούμε ότι αποφεύγουμε τα συντηρητικά, αλλά υπάρχει πάντα ένας κίνδυνος, κυρίως γύρω από την καθαριότητα των τροφίμων, αλλά και γύρω από τις συνθήκες υπό τις οποίες αυτά φυλάσσονται.
Η τραυματική αλλαντίαση είναι περισσότερο συνηθισμένη σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Σε αυτή την περίπτωση, τα σπόρια εισέρχονται στην πληγή και απουσία οξυγόνου, απελευθερώνουν την τοξίνη. Δε μεταδίδεται άμεσα ανάμεσα σε ανθρώπους. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με την ανίχνευση της τοξίνης ή των βακτηρίων στον ασθενή.
Η θεραπεία της αλλαντίασης περιλαμβάνει τη χορήγηση αντιτοξίνης, απαιτεί υποστηρικτική φροντίδα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, και μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Η πρόληψη της αλλαντίασης περιλαμβάνει την προσεκτική αποθήκευση και συντήρηση των τροφίμων και την αποφυγή της κατανάλωσης τροφίμων που μπορεί να είναι μολυσμένα
Η αλλαντίαση στην Ελλάδα και τον κόσμο
Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 1-2 περιστατικά αλλαντίασης κάθε χρόνο. Τα πιο πρόσφατα περιστατικά τροφιμογενούς αλλαντίασης στην Ελλάδα καταγράφηκαν το 2022, σε δύο άτομα που είχαν καταναλώσει μολυσμένο σπιτικό κονσερβοποιημένο φαγητό.
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΔΥ, το χρονικό διάστημα 2004-2022 δηλώθηκαν:
- Ένα εργαστηριακά επιβεβαιωμένο κρούσμα αλλαντίασης, το 2009, σε βρέφος 3,5 μηνών από την περιφέρεια Πελοποννήσου
- Δύο εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα το 2017, σε βρέφη 3 και 2 μηνών αγοράκια από τις περιφέρειες Αττικής και Πελοποννήσου αντίστοιχα,
- Ένα ύποπτο κρούσμα το 2017 σε γυναίκα 59 ετών, από την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και
- Μία ενδοοικογενειακή συρροή, με δύο εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα σε άνδρα και γυναίκα, 63 και 62 ετών αντίστοιχα, το 2022 από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, που είχαν φάει σπαράγγια.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αλλαντίαση είναι πιο συχνή στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου οι συνθήκες αποθήκευσης και συντήρησης των τροφίμων είναι λιγότερο αυστηρές. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), κάθε χρόνο καταγράφονται παγκοσμίως περίπου 3.000 περιστατικά αλλαντίασης, εκ των οποίων 1.000 είναι θανατηφόρα.
Το 1919, εκδηλώθηκε επιδημία αλλαντίασης στις Ηνωμένες Πολιτείες που σκότωσε πάνω από 200 άτομα. Η επιδημία φέρεται να προκλήθηκε από μολυσμένο κονσερβοποιημένο φαγητό, που πωλούσε γνωστή ακόμα και σήμερα εταιρεία επεξεργασίας τροφίμων.
Το 1972, η αλλαντίαση φέρεται να προκάλεσε επιδημία στη Γαλλία που σκότωσε πάνω από 100 άτομα, που είχαν καταναλώσει κονσερβοποιημένο φαγητό. Το 2013, Στην Κίνα πέθαναν πάνω από 50 άτομα τα οποία είχαν φάει μαύρα φασόλια που πωλούνταν σε εστιατόρια.
Η πρόληψη
Η αλλαντίαση είναι μια σοβαρή νόσος που μπορεί να έχει θανατηφόρα αποτελέσματα. Είναι σημαντικό να λαμβάνουμε μέτρα για την πρόληψη της αλλαντίασης, όπως η προσεκτική αποθήκευση και συντήρηση των τροφίμων και η αποφυγή της κατανάλωσης τροφίμων που μπορεί να είναι μολυσμένα. Τα πιο ουσιαστικά μέτρα προφύλαξης είναι να:
- Αποθηκεύουμε τα τρόφιμα στο ψυγείο ή στον καταψύκτη για να αποτρέπουμε την ανάπτυξη του Clostridium botulinum.
- Να κονσερβοποιήστε σωστά τα τρόφιμα στο σπίτι.
- Να μην τρώμε βραστά αυγά που δεν έχουν μαγειρευτεί καλά.
- Να μην τρώμε καπνιστά ψάρια ή λουκάνικα που δεν έχουν αποθηκευτεί σωστά.
- Να πλένουμε καλά τα χέρια μας, πριν και μετά την χρήση τροφίμων ή την κατανάλωση τροφίμων.
Πηγή: enikos.gr