Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας αποκάλυψε σχέδια έκτακτης ανάγκης να πάρει η Τπυρκία τον έλεγχο του Ρωσικού σταθμού πυρηνικής ενέργειας στο Ακούγιου, εάν κριθεί απαραίτητο, επικαλούμενος την εθνική ασφάλεια και ζωτικά οικονομικά συμφέροντα.
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση που δημοσιοποίησε στην ιστοσελίδα Nordic Monitor ο αυτοεξόριστος δημοσιογράφος Αμπντουλάχ Μποζκούρτ, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ περιέγραψε πώς η Άγκυρα θα μπορούσε να επικαλεστεί συγκεκριμένες διατάξεις στη διμερή συμφωνία που υπεγράφη το 2010 με τη Ρωσία. Αυτή η συμφωνία άνοιξε το δρόμο για την κατασκευή και τη λειτουργία του πρώτου πυρηνικού σταθμού της Τουρκίας στο Akkuyu, που βρίσκεται στην περιοχή Gülnar της επαρχίας Μερσίνης, από την Rosatom State Nuclear Energy Corporation
Το ανακοινωθέν, με ημερομηνία 23 Φεβρουαρίου 2025, περιγράφει λεπτομερώς την ερμηνεία της τουρκικής κυβέρνησης στο Άρθρο 5, παράγραφος 5 της συμφωνίας, το οποίο διέπει εταιρικά θέματα όπως η διανομή μετοχών, η διαχείριση, οι επενδύσεις και η χρηματοδότηση στην εταιρεία που είναι υπεύθυνη για την κατασκευή του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής και τη λειτουργία του μόλις τεθεί σε λειτουργία.
Στο σχετικό τμήμα της συμφωνίας αναφέρεται:
«Ζητήματα που σχετίζονται με την εταιρική διακυβέρνηση της Εταιρείας Έργου, συμπεριλαμβανομένης ενδεικτικά της διανομής μετοχών, του διορισμού διευθυντών, της μορφής επένδυσης των μετόχων, των περιορισμών στη μεταβίβαση μετοχών και των μηχανισμών χρηματοδότησης που ισχύουν για την Εταιρεία Έργου και το Έργο, υπόκεινται στη συναίνεση του Τουρκικού Μέρους με σκοπό την προστασία των εθνικών συμφερόντων και της οικονομίας.»
Η ανακοίνωση του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ·
Η Akkuyu Nuclear Anonim Şirketi (Akkuyu), η εταιρεία του έργου που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2010, είναι εξ ολοκλήρου ρωσικής ιδιοκτησίας. Οι ιδρυτικοί της μέτοχοι περιλαμβάνουν την Atomstroyexport, την Inter RAO UES, την Konzern Rosenergoatom, την Atomtechenergo και την Atomenergoremont — όλες οι οντότητες που συνδέονται με το ρωσικό κράτος. Το εργοστάσιο, με εκτιμώμενο κόστος 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, θα περιλαμβάνει τέσσερις αντιδραστήρες συνολικής ισχύος 4.800 μεγαβάτ (MW), που θα τροφοδοτούν περίπου το 10% των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας.
Ο υπουργός Μπαϊρακτάρ τόνισε ότι, παρά το γεγονός ότι οι εγκαταστάσεις και η λειτουργία είναι υπό ρωσικό έλεγχο, η Akkuyu παραμένει μια τουρκική οντότητα, με έδρα την Άγκυρα και διέπεται από το τουρκικό εμπορικό δίκαιο. «Ανεξάρτητα από το αν υπάρχει τοπικός επενδυτής μεταξύ των σημερινών μετόχων, τα εθνικά μας συμφέροντα όσον αφορά τις λειτουργίες και τη διαχείριση της εταιρείας προστατεύονται από τη διακυβερνητική συμφωνία», ανέφερε.
Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ
Σύμφωνα με τη συμφωνία του 2010, η Τουρκία διατηρεί το δικαίωμα να αποκτήσει έως και 49 τοις εκατό των μετοχών της εταιρείας. Ωστόσο, δεν έχει ασκήσει αυτή την επιλογή τα τελευταία 15 χρόνια.
Το σημερινό διοικητικό συμβούλιο περιλαμβάνει τον πρόεδρο Anton Dedusenko μαζί με τα μέλη Ekaterina Lyakhova, Henri Edouard Proglio και Sergey Zvegintsev. Ο Διευθύνων Σύμβουλος, Sergei Butckikh, επιβλέπει τις εργασίες. Ενώ όλοι είναι Ρώσοι υπήκοοι, ο Proglio είναι Γάλλος πολίτης και πρώην επικεφαλής του γαλλικού κρατικού κολοσσού ηλεκτρικής ενέργειας Électricité de France (EDF) καθώς και πρώην μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Rosatom.
Το εργοστάσιο λειτουργεί υπό την επίβλεψη της Ρυθμιστικής Αρχής Πυρηνικών της Τουρκίας (Nükleer Düzenleme Kurumu, NDK). Η Τουρκία διαθέτει επί του παρόντος δύο πυρηνικούς αντιδραστήρες έρευνας και μια εγκατάσταση διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων, με δύο επιπλέον πυρηνικούς σταθμούς που σχεδιάζονται από την κυβέρνηση.
Για να τονίσει περαιτέρω τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία μπορεί να ελέγξει την εταιρεία, ο Bayraktar επανέλαβε ότι το Akkuyu παραμένει υπό την τουρκική ρυθμιστική εποπτεία, συμπεριλαμβανομένων των αδειών, των επιθεωρήσεων και των εγκρίσεων. «Ως αποτέλεσμα, το Akkuyu θα συνεχίσει να λειτουργεί υπό την τουρκική επίβλεψη», είπε.
Το ανακοινωθέν ανέφερε επίσης τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, που προκλήθηκαν από τις κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσία, οι οποίες επηρέασαν την παράδοση βασικών εξαρτημάτων για την ολοκλήρωση του πρώτου αντιδραστήρα του Akkuyu. Ειδικότερα, οι γερμανικοί περιορισμοί στις εξαγωγές εμπόδισαν τη Siemens Energy να προμηθεύει βασικό εξοπλισμό υποσταθμών.
Για να παρακάμψει αυτό το εμπόδιο, ο Akkuyu υπέγραψε συμβόλαιο με μια κινεζική εταιρεία για τα απαραίτητα εξαρτήματα. Σε αυτά τα εμπόδια αναφέρθηκε και ο Τούρκος υπουργός στην ανακοίνωσή του.
«Βάσει της σύμβασης που υπογράφηκε με τη Siemens Energy, μέρος του εξοπλισμού του υποσταθμού επρόκειτο να εισαχθεί. Ωστόσο, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων, υπογράφηκε νέα σύμβαση προμήθειας με κινεζική εταιρεία. Ο εξοπλισμός παραδίδεται σταδιακά στην τοποθεσία Akkuyu για εγκατάσταση», έγραψε ο Bayraktar.
Με τα προβλήματα εφοδιασμού να έχουν πλέον επιλυθεί, η Bayraktar επιβεβαίωσε ότι η πρώτη μονάδα του εργοστασίου αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία μέχρι το τέλος του 2025. Οι υπόλοιπες τρεις μονάδες θα τεθούν στο διαδίκτυο διαδοχικά, με διαφορά ενός έτους.
Καθώς η Τουρκία προωθεί τις φιλοδοξίες της για την πυρηνική ενέργεια, η πιθανή εξαγορά του Akkuyu παραμένει στρατηγικός προβληματισμός για την τουρκική κυβέρνηση εν μέσω μεταβαλλόμενης γεωπολιτικής και οικονομικής δυναμικής τόσο στην περιοχή όσο και παγκοσμίως.
Εάν η Τουρκία ενεργήσει σε αυτό το ενδεχόμενο, πιθανότατα θα προκαλέσει την οργή της Μόσχας και θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα από τη Ρωσία. Το 2015, αφού τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη κατέρριψαν ένα ρωσικό πολεμικό αεροσκάφος στον τουρκικό εναέριο χώρο κοντά στα συριακά σύνορα, η Ρωσία ανακοίνωσε μια σειρά οικονομικών και άλλων μέτρων κατά της Τουρκίας.
Σε απάντηση, μια οργισμένη Ρωσία άρχισε να αποκαλύπτει πληροφορίες που υποδήλωναν ότι η κυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε συνεργαστεί κρυφά με το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία (ISIS) και διακινούσε λαθραία πετρέλαιο του ISIS προς όφελος των τουρκικών εταιρειών. Ο Ερντογάν, ο οποίος είχε υπερασπιστεί την κατάρριψη του αεροπλάνου και μάλιστα υποσχέθηκε να αναλάβει δράση εναντίον περισσότερων ρωσικών αεροπλάνων που είχαν αναπτυχθεί στη Συρία, τελικά ένιωσε υποχρεωμένος να υποκύψει στην πίεση της Μόσχας.
Ο Ερντογάν ζήτησε συγγνώμη από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και κατάφερε να σώσει τους δεσμούς του μαζί του.
Οι σχετικά σταθεροί δεσμοί της Τουρκίας με τη Ρωσία τέθηκαν ξανά σε δοκιμασία πέρυσι, αφού ο Ερντογάν ανέλαβε δράση κατά της Ρωσίας, εκμεταλλευόμενος την ευκαιρία ενώ τα χέρια της Μόσχας ήταν δεμένα από την παρατεταμένη ουκρανική σύγκρουση. Έσπρωξε τους τζιχαντιστές πληρεξούσιους του για να εκδιώξουν την υποστηριζόμενη από τη Ρωσία κυβέρνηση Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία. Συμπιεσμένη κάτω από τις δυτικές κυρώσεις, η Ρωσία δεν κλιμάκωσε το θέμα αφού χρειαζόταν την Τουρκία στο πλευρό της, ειδικά για να υπονομεύσει τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη Δύση.
Ίσως ο Πρόεδρος Ερντογάν αναζητά μια νέα ευκαιρία για να αναλάβει δράση στο Akkuyu όταν ο χρόνος και οι περιστάσεις το επιτρέπουν στο μέλλον. Στο μεταξύ, όπως αποκάλυψε ο υπουργός στην ανακοίνωσή του, υπάρχουν ήδη σχέδια έκτακτης ανάγκης για τέτοιες δραστικές ενέργειες.
ΠΗΓΗ: nordicmonitor.com