Σε μια συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στις 28 Φεβρουαρίου 2025, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έθεσε εν αμφιβόλω τη βιωσιμότητα του ΝΑΤΟ.
Το ηθικό του ισοδύναμο είναι ένα στιλέτο στην καρδιά του ΝΑΤΟ, αλλά ο Τραμπ δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η μοναδική απειλή για το ΝΑΤΟ. Ο λαϊκιστής Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απολαμβάνει εδώ και καιρό την ικανότητά του να απειλεί το ΝΑΤΟ εκ των έσω.
Έχει επιδείξει επανειλημμένα την ικανότητά του να παραλύει τη συμμαχία μπλοκάροντας τη συναίνεση. Όταν, για παράδειγμα, η Σουηδία και η Φινλανδία προσπάθησαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν χρησιμοποίησε το de facto βέτο του για να εκβιάσει τη Στοκχόλμη και το Ελσίνκι ώστε να τους κάνει να ανακαλέσουν τις ελευθερίες τους και να λογοκρίνουν τους πολιτικούς αντιφρονούντες στο έδαφός τους.
Ενώ οι γενικοί γραμματείς του ΝΑΤΟ ψάλουν δημόσια τα εγκώμια υπέρ της Τουρκίας και τονίζουν τις υποτιθέμενες συνεισφορές της χώρας στη Συμμαχία, όλοι οι αξιωματούχοι συμφωνούν κατ’ ιδίαν:
Στην περίπτωση που διαφαινόταν πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και οποιουδήποτε κράτους μέλους του ΝΑΤΟ, η Τουρκία θα ενέπλεκε και τους δύο σε έναν πόλεμο προσφορών για την υποστήριξη της Άγκυρας.
Ο Ερντογάν μπορεί να απεχθάνεται το ΝΑΤΟ, αλλά συνειδητοποιεί ότι η ισχύς του πηγάζει από αυτό. Σε αντίθεση με τον Γάλλο Πρόεδρο Σαρλ ντε Γκωλ που απέσυρε τη Γαλλία από την ολοκληρωμένη στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ το 1966 ή τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή που ακολούθησε το παράδειγμά του οκτώ χρόνια αργότερα, ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να θέσει αρχές υπεράνω της εξουσίας προκειμένου να εκβιάζει και να εισπράττει οφέλη όντας ο δούρειος ίππος του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, μπορεί να υπάρχει κάτι περισσότερο από απληστία και μίσος για τη φιλελεύθερη Ευρώπη που εξηγεί τον εναγκαλισμό του Ερντογάν στο ΝΑΤΟ. Άλλωστε, η ικανότητα του Ερντογάν να εκβιάζει μπορεί να έχει ήδη φτάσει στα όριά της.
Το ΝΑΤΟ μπορεί να αντιμετωπίσει τη δυσπιστία του προς την Τουρκία θέτοντας τη χώρα σε καραντίνα εντός της συμμαχίας ή βελτιώνοντας τα σχέδια μεταξύ της πλειοψηφίας των ομοϊδεατών, όπως έκανε κατά στην Κρίση του Βερολίνου στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για να αποφευχθούν τα γραφειοκρατικά μπλοκαρίσματα.
Αντίθετα, η επιμονή του Ερντογάν να παραμένει η Τουρκία στο ΝΑΤΟ μπορεί να είναι πιο δόλια. Η Τουρκία έχει μεγάλες φιλοδοξίες ισχύος. Αυτή τη στιγμή δεν έχει υπό κατοχή μόνο εδάφη στην Κύπρο αλλά μεγάλα κομμάτια της Συρίας και του Ιράκ. Όπως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ως τη μεγαλύτερη καταστροφή του 20ού αιώνα, έτσι και ο Ερντογάν βλέπει την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως τη μεγαλύτερη τραγωδία του 20ού αιώνα.
Ο Ερντογάν μπορεί να πιστεύει ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να παράσχει στην Τουρκία την απαραίτητη προστασία για να ξαναβρεί τη φυσική της θέση όπως αυτή υπάρχει στο μυαλό του Ερντογάν. Το θέμα μπορεί να είναι η πυρηνική φιλοδοξία του Ερντογάν. Το ότι η Τουρκία επιδιώκει πυρηνική ενέργεια δεν είναι μυστικό. Η Τουρκία θα ξεκινήσει φέτος τη λειτουργία του πυρηνικού σταθμού Ακούγιου που κατασκευάστηκε από τη Ρωσία.
Το Ακούγιου είναι επικίνδυνο για διάφορους λόγους.
Πρώτον, η Τουρκία κάθεται καβάλα σε μια σεισμική ζώνη. Λόγω της ενδημικής διαφθοράς της Τουρκίας, δεν υπάρχει στην Τουρκία ασφαλές από σεισμό κτίριο. Τα πιστοποιητικά που επιβεβαιώνουν την ασφάλεια των κτιρίων είναι περισσότερο αποδείξεις δωροδοκίας παρά πειστήρια για τα πρότυπα μηχανικής. Όταν χτυπήσει ο σεισμός, όχι μόνο τα θέρετρα της Μεσογείου και του Αιγαίου της Τουρκίας, αλλά και η Ελλάδα, η Κύπρος, η Βουλγαρία και η Ρουμανία θα επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό.
Δεύτερον, ο κίνδυνος δεν είναι ότι το Ακούγιου θα παρέχει το ίδιο το εμπλουτισμένο ουράνιο για πυρηνικά όπλα. αλλά μάλλον, είναι ότι θα μπορούσε να εξυπηρετήσει παρόμοια λειτουργία με τον αντιδραστήρα Μπουσέρ του Ιράν: Ως μέτωπο για παράνομες εισαγωγές και δραστηριότητες. Ούτε το Ακούγιου ούτε το Μπουσέρ μπορούν να κατασκευάσουν βόμβα, αλλά οι μηχανικοί και των δύο μπορούν να βάλουν την υπογραφή τους σε εισαγωγές και παραγγελίες που η τουρκική και η ιρανική κυβέρνηση μπορούν να εκτρέψουν σε μυστικά προγράμματα που έχουν αλλού τις βάσεις τους.
Το 1981, το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν προσπάθησε να κατασκευάσει έναν αντιδραστήρα στο Osirak του οποίου το ουράνιο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο ιρακινός στρατός για την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή τερμάτισε αυτό το έργο. Ομοίως, το 2007, μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή κατέστρεψε το κρυφό εργοστάσιο επεξεργασίας πλουτωνίου του Σύριου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ έξω από την Ντέιρ εζ-Ζουρ.
Θεωρητικά, μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στην Τουρκία θα μπορούσε να είναι ακόμα πιο εύκολη: Σε τελική ανάλυση, τα ισραηλινά F-35 δεν χρειάζεται να πετάξουν πάνω από οποιοδήποτε έδαφος της Τουρκίας, με δεδομένη την εγγύτητα του Ακούγιου στη Μεσόγειο Θάλασσα. Αυτό που θα μπορούσε να αποτρέψει το Ισραήλ δεν είναι η τεχνική δυσκολία να χτυπήσει έναν τουρκικό στόχο αλλά μάλλον η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.
Σε τελική ανάλυση, εάν η Τουρκία μπορούσε να αποδείξει ότι το Ισραήλ βρίσκεται πίσω από την επίθεση – και το εβραϊκό κράτος έχει αρκετούς εχθρούς στο Κογκρέσο των ΗΠΑ και την κοινότητα των πληροφοριών που θα διέρρεαν στοιχεία για να αποδείξουν την ενοχή του Ισραήλ – τότε θεωρητικά, το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να σπεύσει προς βοήθεια της Τουρκίας κατά του Ισραήλ.
Στην πραγματικότητα, ο Ερντογάν μπορεί να κρυφτεί πίσω από τις φούστες του ΝΑΤΟ καθώς κινείται με ορμή για την πυρηνική βόμβα. Είτε την αποκτά, οπότε στην περίπτωση αυτή μπορεί να αφήσει το ΝΑΤΟ ως περιφερειακή υπερδύναμη ικανή να εκβιάσει την Ελλάδα, την Κύπρο και ίσως ακόμη και τη Βουλγαρία για περαιτέρω εδαφικές παραχωρήσεις ή συσπειρώνει τα ευρωπαϊκά κράτη για να εκπληρώσει τον στόχο του να καταστρέψει το εβραϊκό κράτος.
Όταν τα ρεβιζιονιστικά κράτη πιστεύουν ότι εμπλέκονται σε μια στρατηγική win-win, ο κόσμος χάνει. Το ερώτημα τώρα για το ΝΑΤΟ είναι πώς θα εκτροχιάσει τις φιλοδοξίες της Τουρκίας.
Ίσως ένας ευρωπαϊκός στρατός που θα απέκλειε την Τουρκία δεν θα ήταν τόσο άσχημο αποτέλεσμα σε αυτή την περίπτωση, καθώς θα απελευθέρωνε το Ισραήλ τόσο για να καταστρέψει το Ακούγιου όσο και για να απαλλάξει άλλα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ από κάθε υποχρέωση να αποτρέψουν ένα αποτέλεσμα που θα ήταν προς όφελος όλων στην περιοχή εκτός Τουρκίας.
*Ο Michael Rubin είναι διευθυντής ανάλυσης πολιτικής στο Middle East Forum και ανώτερος συνεργάτης στο American Enterprise Institute.
ΠΗΓΗ: hellasjournal.com